Xung đột Armenia-Azerbaijan ảnh hưởng gì đến tình hình khu vực?
Theo CNBC, giao tranh gia tăng giữa Armenia và Azerbaijan về lãnh thổ tranh chấp Nagorno-Karabakh đã làm gia tăng lo ngại về một cuộc xung đột lớn hơn ở biên giới giữa châu Âu và châu Á.
Kể từ ngày 27/9, khi giao tranh nổ ra giữa hai nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, đã có hàng chục người chết và hàng trăm người bị thương. Về mặt hình thức, các vùng lãnh thổ tranh chấp của vùng Nagorno-Karabakh được coi là một phần của Azerbaijan, nhưng kể từ đầu những năm 1990, chúng thực sự thuộc quyền kiểm soát của Armenia. Nagorno-Karabakh tuyên bố độc lập khỏi Azerbaijan vào năm 1991. Armenia cung cấp hỗ trợ cho Cộng hòa Nagorno-Karabakh tự xưng. Nhưng đất nước với dân số 3 triệu dân này đã không chính thức được cộng đồng thế giới công nhận.
Mới đây, hôm 30/9, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã thảo luận về chủ đề xung đột ở Nagorno-Karabakh qua điện thoại và kêu gọi các bên tham chiến ngay lập tức giảm căng thẳng.
Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cũng bày tỏ quan ngại về cuộc giao tranh, đồng thời kêu gọi các bên quay trở lại các cuộc đàm phán ngay lập tức.
Các nhà lãnh đạo Armenia và Azerbaijan bác bỏ đề xuất tổ chức hội đàm và cáo buộc lẫn nhau cản trở đàm phán. Vẫn chưa rõ điều gì chính xác đã gây ra sự trầm trọng thêm của cuộc xung đột vốn vẫn tiếp tục cho đến ngày nay, nhưng cuộc đụng độ này đã trở thành tồi tệ nhất trong vài thập kỷ qua.
An ninh trong khu vực
Được biết, Armenia và Azerbaijan đã mâu thuẫn với nhau vì Nagorno-Karabakh trong 6 năm, sau đó họ ký một hiệp định đình chiến vào năm 1994. Kể từ đó, hai nước liên tục cáo buộc nhau vi phạm lệnh ngừng bắn trong vùng bao quanh và dọc biên giới, cuộc đụng độ trước đó xảy ra vào tháng 7/2020.
Armenia, quốc gia có dân số chủ yếu theo đạo Thiên chúa giáo và nằm ở Nam Caucasus giữa châu Âu và châu Á, có chung biên giới với Azerbaijan, Gruzia, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong khi đó, Azerbaijan, một quốc gia chủ yếu là người Hồi giáo giáo với dân số 10 triệu người, nằm ở phía đông của quân đội láng giềng và có đường biên giới chung với Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Gruzia, Nga, cũng như lối vào Biển Caspi.
Nga là đồng minh của Azerbaijan và là một phần của liên minh quân sự với Armenia. Gần đây, Điện Kremlin đã đề nghị tổ chức các cuộc đàm phán giữa các bên tham chiến. Mới đây nhất là hôm 30/9, đại diện của Nga đã liên lạc với các ngoại trưởng của Armenia và Azerbaijan.
CNBC cho rằng, giao tranh ở Nagorno-Karabakh đã làm gia tăng căng thẳng giữa Pháp và Thổ Nhĩ Kỳ, cả hai đều là thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Nhiều người gốc Armenia sống ở Pháp và Thổ Nhĩ Kỳ cũng kêu gọi cả thế giới ủng hộ Azerbaijan.
Trong một cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn nhà nước Anadolu (Thổ Nhĩ Kỳ) hôm 30/9, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu tuyên bố rằng sự hỗ trợ của Pháp đối với Armenia tương đương với việc hỗ trợ Armenia chiếm đóng lãnh thổ Azerbaijan. Đáp lại, ông Macron cho biết ông đã thu hút sự chú ý đến các tuyên bố chính trị của Thổ Nhĩ Kỳ, gọi những bình luận của Ankara là “liều lĩnh và nguy hiểm”.
Cùng ngày, phát biểu trong một cuộc họp báo ở Riga (Latvia), Tổng thống Pháp Macron cho biết: “Tôi lo ngại về những tuyên bố mạnh mẽ của Thổ Nhĩ Kỳ, những tuyên bố dỡ bỏ các hạn chế của Azerbaijan trong việc tái chiếm Nagorno-Karabakh. Chúng tôi sẽ không cho phép điều này xảy ra”.
Ngoài ra, Tổng thống Macron cho biết ông sẽ thảo luận về tình hình Nagorno-Karabakh với Hội đồng châu Âu và Tổng thống Mỹ Donald Trump trong thời gian tới.
Theo các nhà phân tích tại Eurasia Group, một công ty tư vấn đánh giá rủi ro chính trị, kịch bản cơ bản này liên quan đến các cuộc đụng độ kéo dài gần đường dây liên lạc ở Nagorno-Karabakh, nhưng không bao gồm một cuộc xung đột toàn diện có thể khiến Nga rơi vào tình trạng thù địch.
“Vì quy mô của cuộc đối đầu là đặc biệt lớn, một kịch bản như vậy có vẻ nguy hiểm. Ngụ ý rằng một cơn bùng phát ngoài ý muốn có thể xảy ra bất cứ ngày nào. Theo kịch bản này, Azerbaijan, nước sẵn sàng tài trợ cho một hoạt động quân sự ngắn hạn, sẽ chỉ phải đối mặt với gánh nặng về tài chính, nhưng nó sẽ dẫn đến gánh nặng lớn hơn đối với nguồn tài chính khan hiếm của Armenia, với mức huy động tổng thể”.
Các nhà phân tích tại Eurasia Group dự đoán tình hình hiện tại “có thể kéo dài trong vài ngày, thậm chí vài tuần”. Các bên tham chiến tin rằng sự can dự của cá nhân ông Putin và quy mô can dự của Thổ Nhĩ Kỳ có thể đóng vai trò như một loại “chỉ điểm” để dự đoán các sự kiện trong tương lai.
Nguồn cung cấp năng lượng
Các cuộc đụng độ ở Nagorno-Karabakh cũng có nguy cơ tác động tiêu cực đến cơ sở hạ tầng dầu khí trong khu vực. Các chuyên gia của S&P Global Platts là một trong những công ty chuyên cung cấp thông tin về thị trường giao dịch hàng hóa và năng lượng lưu ý, khu vực xung đột nằm cách đường ống dẫn dầu Baku-Tbilisi-Ceyhan (BTC) khoảng 30-40 km là huyết mạch dầu chính kết nối Azerbaijan với các thị trường thế giới, cũng như từ đường ống dẫn khí Nam Caucasian nối đường ống này với Thổ Nhĩ Kỳ và “Châu Âu mở rộng”.
“Mặc dù việc vận chuyển khí đốt vẫn tiếp tục như bình thường trong kịch bản của chúng tôi, nhưng một cuộc xung đột kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ hư hỏng hoặc gián đoạn đường ống dẫn”, S&P Global Platts nhận định.
Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), Azerbaijan là nhà cung cấp dầu mỏ và khí đốt tự nhiên lớn, cung cấp khoảng 5% nhu cầu của châu Âu về dầu mỏ và khí đốt tự nhiên.
Tuy nhiên, trong một cuộc phỏng vấn với CNBC, Tổng thống Armenia Armen Sarkissian nói rằng những lo ngại về sự gián đoạn nguồn cung cấp dầu và khí đốt có thể gây ra bởi các cuộc xung đột đã được phóng đại.
“Không có mối đe dọa nào đối với nguồn cung cấp năng lượng, ý tưởng rằng các cuộc đụng độ quân sự gây ra mối đe dọa cho các đường ống quốc tế là hoàn toàn vô lý”, ông Sarkissian nói.
Thanh Bình/IF
