{"id":612745,"date":"2022-11-29T14:52:02","date_gmt":"2022-11-29T07:52:02","guid":{"rendered":"https:\/\/canhco.net\/?p=612745"},"modified":"2022-11-30T18:34:59","modified_gmt":"2022-11-30T11:34:59","slug":"chau-au-tra-gia-dat","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/m.canhco.net\/chau-au-tra-gia-dat-p612745.html","title":{"rendered":"Ch\u00e2u \u00c2u “tr\u1ea3 gi\u00e1” \u0111\u1eaft"},"content":{"rendered":"

G\u1ea7n \u0111\u00e2y, c\u00e1c nh\u00e0 khoa h\u1ecdc c\u1ea3nh b\u00e1o xu h\u01b0\u1edbng n\u00f3ng l\u00ean nhanh h\u01a1n trong 30 n\u0103m qua c\u00f3 th\u1ec3 g\u00e2y ra n\u1eafng n\u00f3ng \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t, ch\u00e1y r\u1eebng v\u00e0 l\u0169 l\u1ee5t, \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t l\u00e0 t\u1ea1i ch\u00e2u \u00c2u, theo The Guardian.<\/strong><\/p>\n

\"\"<\/figure>\n

Theo b\u00e1o c\u00e1o c\u1ee7a T\u1ed5 ch\u1ee9c Kh\u00ed t\u01b0\u1ee3ng Th\u1ebf gi\u1edbi (WMO), nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9 \u1edf ch\u00e2u \u00c2u \u0111\u00e3 t\u0103ng h\u01a1n g\u1ea5p \u0111\u00f4i so v\u1edbi m\u1ee9c trung b\u00ecnh to\u00e0n c\u1ea7u trong 30 n\u0103m qua. Li\u00ean h\u1ee3p qu\u1ed1c cho bi\u1ebft s\u1ef1 \u1ea5m l\u00ean c\u1ee7a \u201cl\u1ee5c \u0111\u1ecba gi\u00e0\u201d l\u00e0 \u201cnhanh nh\u1ea5t trong s\u1ed1 s\u00e1u khu v\u1ef1c \u0111\u01b0\u1ee3c T\u1ed5 ch\u1ee9c Kh\u00ed t\u01b0\u1ee3ng Th\u1ebf gi\u1edbi (WMO) x\u00e1c \u0111\u1ecbnh.\u201d<\/p>\n

\"\"<\/figure>\n

\u1ea2nh h\u01b0\u1edfng c\u1ee7a s\u1ef1 \u1ea5m l\u00ean n\u00e0y \u0111\u00e3 d\u1ec5 d\u00e0ng nh\u1eadn ra khi h\u1ea1n h\u00e1n, ch\u00e1y r\u1eebng v\u00e0 b\u0103ng tan \u0111ang di\u1ec5n ra tr\u00ean kh\u1eafp l\u1ee5c \u0111\u1ecba. B\u00e1o c\u00e1o c\u1ee7a Nh\u00e0 n\u01b0\u1edbc v\u1ec1 Kh\u00ed h\u1eadu Ch\u00e2u \u00c2u, \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ef1c hi\u1ec7n b\u1edfi d\u1ecbch v\u1ee5 Copernicus c\u1ee7a EU, c\u1ea3nh b\u00e1o r\u1eb1ng khi xu h\u01b0\u1edbng \u1ea5m l\u00ean ti\u1ebfp t\u1ee5c di\u1ec5n ra, n\u1eafng n\u00f3ng kh\u00f4ng b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng, ch\u00e1y r\u1eebng, l\u0169 l\u1ee5t v\u00e0 c\u00e1c k\u1ebft qu\u1ea3 ph\u00e1 v\u1ee1 kh\u00ed h\u1eadu kh\u00e1c s\u1ebd \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng \u0111\u1ebfn x\u00e3 h\u1ed9i, n\u1ec1n kinh t\u1ebf v\u00e0 h\u1ec7 sinh th\u00e1i.<\/p>\n

T\u1eeb n\u0103m 1991 \u0111\u1ebfn n\u0103m 2021, nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9 \u1edf ch\u00e2u \u00c2u \u0111\u00e3 \u1ea5m l\u00ean v\u1edbi t\u1ed1c \u0111\u1ed9 trung b\u00ecnh kho\u1ea3ng 0,5 \u00b0 C trong m\u1ed9t th\u1eadp k\u1ef7. \u0110i\u1ec1u n\u00e0y \u0111\u00e3 d\u1eabn \u0111\u1ebfn k\u1ebft qu\u1ea3 v\u1eadt l\u00fd: C\u00e1c s\u00f4ng b\u0103ng \u1edf Alpine m\u1ea5t \u0111\u1ed9 d\u00e0y b\u0103ng 30 m\u00e9t t\u1eeb n\u0103m 1997 \u0111\u1ebfn n\u0103m 2021, trong khi l\u1edbp b\u0103ng \u1edf Greenland c\u0169ng \u0111ang tan ch\u1ea3y, g\u00f3p ph\u1ea7n l\u00e0m m\u1ef1c n\u01b0\u1edbc bi\u1ec3n d\u00e2ng cao. V\u00e0o m\u00f9a h\u00e8 n\u0103m 2021, Greenland c\u00f3 l\u01b0\u1ee3ng m\u01b0a \u0111\u01b0\u1ee3c ghi nh\u1eadn \u0111\u1ea7u ti\u00ean t\u1ea1i \u0111i\u1ec3m cao nh\u1ea5t, tr\u1ea1m Summit.<\/p>\n

\"\"<\/figure>\n

Cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a con ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e3 b\u1ecb m\u1ea5t \u0111i do h\u1eadu qu\u1ea3 c\u1ee7a c\u00e1c hi\u1ec7n t\u01b0\u1ee3ng th\u1eddi ti\u1ebft kh\u1eafc nghi\u1ec7t. B\u00e1o c\u00e1o cho bi\u1ebft v\u00e0o n\u0103m 2021, c\u00e1c hi\u1ec7n t\u01b0\u1ee3ng th\u1eddi ti\u1ebft v\u00e0 kh\u00ed h\u1eadu c\u00f3 t\u00e1c \u0111\u1ed9ng l\u1edbn \u2013 84% trong s\u1ed1 \u0111\u00f3 l\u00e0 l\u0169 l\u1ee5t v\u00e0 b\u00e3o \u2013 d\u1eabn \u0111\u1ebfn h\u00e0ng tr\u0103m ng\u01b0\u1eddi thi\u1ec7t m\u1ea1ng, \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng tr\u1ef1c ti\u1ebfp \u0111\u1ebfn h\u01a1n 500.000 ng\u01b0\u1eddi v\u00e0 g\u00e2y thi\u1ec7t h\u1ea1i kinh t\u1ebf v\u01b0\u1ee3t qu\u00e1 50 t\u1ef7 USD.<\/p>\n

\"\"<\/figure>\n

T\u1ed5ng th\u01b0 k\u00fd WMO, Gi\u00e1o s\u01b0 Petteri Taalas cho bi\u1ebft: \u201cCh\u00e2u \u00c2u th\u1ec3 hi\u1ec7n m\u1ed9t b\u1ee9c tranh tr\u1ef1c quan v\u1ec1 m\u1ed9t th\u1ebf gi\u1edbi \u0111ang n\u00f3ng l\u00ean v\u00e0 nh\u1eafc nh\u1edf ch\u00fang ta r\u1eb1ng ngay c\u1ea3 nh\u1eefng x\u00e3 h\u1ed9i \u0111\u01b0\u1ee3c chu\u1ea9n b\u1ecb t\u1ed1t c\u0169ng kh\u00f4ng an to\u00e0n tr\u01b0\u1edbc t\u00e1c \u0111\u1ed9ng c\u1ee7a c\u00e1c hi\u1ec7n t\u01b0\u1ee3ng th\u1eddi ti\u1ebft kh\u1eafc nghi\u1ec7t\u201d.<\/p>\n

\u201cN\u0103m nay, gi\u1ed1ng nh\u01b0 n\u0103m 2021, ph\u1ea7n l\u1edbn ch\u00e2u \u00c2u \u0111\u00e3 b\u1ecb \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng b\u1edfi c\u00e1c \u0111\u1ee3t n\u1eafng n\u00f3ng tr\u00ean di\u1ec7n r\u1ed9ng v\u00e0 h\u1ea1n h\u00e1n, g\u00e2y ra ch\u00e1y r\u1eebng. V\u00e0o n\u0103m 2021, l\u0169 l\u1ee5t \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t \u0111\u00e3 g\u00e2y ra ch\u1ebft ch\u00f3c v\u00e0 t\u00e0n ph\u00e1\u201d.<\/p>\n

\u0110i\u1ec1u n\u00e0y c\u0169ng cho th\u1ea5y r\u1eb1ng xu h\u01b0\u1edbng n\u00e0y r\u1ea5t c\u00f3 th\u1ec3 s\u1ebd ti\u1ebfp t\u1ee5c, v\u1edbi nhi\u1ec1u th\u1ea3m h\u1ecda th\u1eddi ti\u1ebft \u0111\u01b0\u1ee3c d\u1ef1 b\u00e1o trong t\u01b0\u01a1ng lai. N\u00f3 d\u1ef1 \u0111o\u00e1n r\u1eb1ng nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9 s\u1ebd t\u0103ng \u1edf t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c khu v\u1ef1c ch\u00e2u \u00c2u v\u1edbi t\u1ed1c \u0111\u1ed9 v\u01b0\u1ee3t qu\u00e1 m\u1ee9c thay \u0111\u1ed5i nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9 trung b\u00ecnh to\u00e0n c\u1ea7u, t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1 nh\u01b0 c\u00e1c quan s\u00e1t tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y.<\/p>\n

\"\"<\/figure>\n

Khi kh\u00ed h\u1eadu \u1ea5m l\u00ean 1,5 \u0111\u1ed9 C so v\u1edbi m\u1ee9c ti\u1ec1n c\u00f4ng nghi\u1ec7p, c\u00e1c hi\u1ec7n t\u01b0\u1ee3ng th\u1eddi ti\u1ebft s\u1ebd t\u0103ng t\u1ed1c, v\u1edbi l\u01b0\u1ee3ng m\u01b0a m\u00f9a h\u00e8 ng\u00e0y c\u00e0ng gi\u1ea3m c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng g\u00e2y ra h\u1ea1n h\u00e1n t\u00e0n kh\u1ed1c. M\u01b0a l\u1edbn v\u00e0 l\u0169 l\u1ee5t c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng x\u1ea3y ra trong nh\u1eefng th\u00e1ng sau \u0111\u00f3 \u1edf t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c khu v\u1ef1c ngo\u1ea1i tr\u1eeb \u0110\u1ecba Trung H\u1ea3i.<\/p>\n

\"\"<\/figure>\n

Tuy nhi\u00ean, kh\u00f4ng ph\u1ea3i t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c tin t\u1ee9c \u0111\u1ec1u x\u1ea5u. Nhi\u1ec1u qu\u1ed1c gia ch\u00e2u \u00c2u \u0111\u00e3 r\u1ea5t t\u1ed1t trong vi\u1ec7c c\u1eaft gi\u1ea3m l\u01b0\u1ee3ng kh\u00ed th\u1ea3i g\u00e2y hi\u1ec7u \u1ee9ng nh\u00e0 k\u00ednh, v\u00e0 l\u01b0\u1ee3ng kh\u00ed th\u1ea3i c\u1ee7a EU \u0111\u00e3 gi\u1ea3m 31% t\u1eeb n\u0103m 1990 \u0111\u1ebfn n\u0103m 2020.<\/p>\n

Ch\u00e2u \u00c2u c\u0169ng l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng khu v\u1ef1c ti\u00ean ti\u1ebfn nh\u1ea5t v\u1ec1 h\u1ee3p t\u00e1c xuy\u00ean bi\u00ean gi\u1edbi li\u00ean quan t\u1edbi th\u00edch \u1ee9ng v\u1edbi bi\u1ebfn \u0111\u1ed5i kh\u00ed h\u1eadu v\u00e0 kho\u1ea3ng 75% d\u00e2n s\u1ed1 \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ea3o v\u1ec7 kh\u1ecfi c\u00e1c th\u1ea3m h\u1ecda thi\u00ean nhi\u00ean v\u00e0 kh\u00ed t\u01b0\u1ee3ng b\u1eb1ng c\u00e1c h\u1ec7 th\u1ed1ng c\u1ea3nh b\u00e1o s\u1edbm hi\u1ec7u qu\u1ea3 m\u1eb7c d\u00f9 tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3 \u201cl\u1ee5c \u0111\u1ecba gi\u00e0\u201d l\u00e0 n\u01a1i s\u1eed d\u1ee5ng nhi\u00ean li\u1ec7u h\u00f3a th\u1ea1ch b\u1eadc nh\u1ea5t h\u00e0nh tinh.<\/p>\n

<\/figure>\n

Theo Petteri Taalas, T\u1ed5ng th\u01b0 k\u00fd c\u1ee7a T\u1ed5 ch\u1ee9c Kh\u00ed t\u01b0\u1ee3ng Th\u1ebf gi\u1edbi, \u201cV\u1ec1 m\u1eb7t gi\u1ea3m thi\u1ec3u, t\u1ed1c \u0111\u1ed9 t\u1ed1t trong vi\u1ec7c gi\u1ea3m ph\u00e1t th\u1ea3i kh\u00ed nh\u00e0 k\u00ednh trong khu v\u1ef1c c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ee3c ti\u1ebfp t\u1ee5c v\u00e0 tham v\u1ecdng c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ee3c gia t\u0103ng h\u01a1n n\u1eefa. Nh\u1ea5t l\u00e0 vi\u1ec7c c\u1eaft gi\u1ea3m s\u1eed d\u1ee5ng nhi\u00ean li\u1ec7u h\u00f3a th\u1ea1ch\u201d.<\/p>\n

\"\"<\/figure>\n

M\u1ed9t nghi\u00ean c\u1ee9u tr\u00ean t\u1ea1p ch\u00ed Nature Communications \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00f4ng b\u1ed1 v\u00e0o \u0111\u1ea7u n\u0103m nay cho th\u1ea5y ch\u00e2u \u00c2u l\u00e0 m\u1ed9t \u201c\u0111i\u1ec3m n\u00f3ng s\u00f3ng nhi\u1ec7t\u201d, m\u1ed9t ph\u1ea7n l\u00e0 do c\u00e1c lu\u1ed3ng ph\u1ea3n l\u1ef1c \u0111\u00f4i chi\u1ebfm kho\u1ea3ng 35% s\u1ef1 thay \u0111\u1ed5i nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9.<\/p>\n

Gi\u00e1o s\u01b0 Daniela Schmidt, t\u1ea1i Vi\u1ec7n Cabot v\u00e0 Tr\u01b0\u1eddng Khoa h\u1ecdc Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t, \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Bristol, cho bi\u1ebft:<\/p>\n

\u201cN\u1eafng n\u00f3ng v\u00e0 h\u1ea1n h\u00e1n c\u00f9ng t\u00e1c \u0111\u1ed9ng \u0111\u1ebfn giao th\u00f4ng tr\u00ean c\u00e1c con s\u00f4ng \u1edf ch\u00e2u \u00c2u, qu\u00e1 tr\u00ecnh s\u1ea3n xu\u1ea5t n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng, h\u1ec7 sinh th\u00e1i v\u00e0 con ng\u01b0\u1eddi c\u1ee7a ch\u00fang ta. Nh\u1eefng r\u1ee7i ro n\u00e0y s\u1ebd ch\u1ec9 t\u0103ng l\u00ean v\u1edbi m\u1ed7i gia t\u0103ng c\u1ee7a s\u1ef1 \u1ea5m l\u00ean v\u00e0 vi\u1ec7c gi\u1ea3m thi\u1ec3u nh\u1eefng r\u1ee7i ro n\u00e0y c\u00e0ng kh\u00f3 kh\u0103n h\u01a1n n\u1ebfu ch\u00fang ta ch\u1edd \u0111\u1ee3i l\u00e2u h\u01a1n\u201d.<\/p>\n

Th\u1ef1c hi\u1ec7n: Tu\u1ec7 Ng\u00f4<\/strong><\/p>\n

\u0110\u1ed3 h\u1ecda: H\u1ed3ng H\u1ea1nh<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

G\u1ea7n \u0111\u00e2y, c\u00e1c nh\u00e0 khoa h\u1ecdc c\u1ea3nh b\u00e1o xu h\u01b0\u1edbng n\u00f3ng l\u00ean nhanh h\u01a1n trong 30 n\u0103m qua c\u00f3 th\u1ec3 g\u00e2y ra n\u1eafng n\u00f3ng \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t, ch\u00e1y r\u1eebng v\u00e0 l\u0169 l\u1ee5t, \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t l\u00e0 t\u1ea1i ch\u00e2u \u00c2u, theo The Guardian. Theo b\u00e1o c\u00e1o c\u1ee7a T\u1ed5 ch\u1ee9c Kh\u00ed t\u01b0\u1ee3ng Th\u1ebf gi\u1edbi (WMO), nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9 \u1edf ch\u00e2u […]<\/p>\n","protected":false},"author":40,"featured_media":612981,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[6],"tags":[3972,3458,153996,154119],"topics":[153496],"longform":[],"members":[153483],"story":[149391],"thematic":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/612745"}],"collection":[{"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/users\/40"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=612745"}],"version-history":[{"count":6,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/612745\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":612995,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/612745\/revisions\/612995"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/media\/612981"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=612745"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=612745"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=612745"},{"taxonomy":"topics","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/topics?post=612745"},{"taxonomy":"longform","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/longform?post=612745"},{"taxonomy":"members","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/members?post=612745"},{"taxonomy":"story","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/story?post=612745"},{"taxonomy":"thematic","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/thematic?post=612745"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}