(\u1ea2nh: Manhhai\/Flickr).<\/figcaption><\/figure>\nDo Nguy\u1ec5n T\u1ea5n \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u01b0\u1eddi Man kh\u00e2m ph\u1ee5c n\u00ean khi bi\u1ebft Nguy\u1ec5n Th\u00e2n l\u00e0 con Nguy\u1ec5n T\u1ea5n th\u00ec ng\u01b0\u1eddi Man lui qu\u00e2n. Nh\u1edd \u0111\u00f3 Nguy\u1ec5n Th\u00e2n l\u1eadp \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00f4ng v\u00e0 tr\u1edf n\u00ean n\u1ed5i ti\u1ebfng.<\/p>\n
N\u0103m 1880, Nguy\u1ec5n Th\u00e2n \u0111\u01b0\u1ee3c phong h\u00e0m Th\u1ecb \u0111\u1ed9c, sung ch\u1ee9c T\u00e1n d\u01b0\u01a1ng. N\u0103m 1884 \u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c th\u0103ng H\u1ed3ng l\u00f4 T\u1ef1 thi\u1ebfu khanh, sung Quy\u1ec1n Ti\u1ec5u ph\u1ee7 s\u1ee9.<\/p>\n
\u0110\u1ee9ng tr\u01b0\u1edbc s\u1ef1 l\u1ef1a ch\u1ecdn<\/strong><\/p>\nKhi qu\u00e2n Ph\u00e1p v\u00e0o Hu\u1ebf, Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh chia l\u00e0m 2 phe l\u00e0 ch\u1ee7 chi\u1ebfn v\u00e0 ch\u1ee7 h\u00f2a. N\u0103m 1885, ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ea7u phe ch\u1ee7 chi\u1ebfn l\u00e0 T\u00f4n Th\u1ea5t Thuy\u1ebft cho qu\u00e2n b\u1ea5t ng\u1edd \u0111\u00e1nh \u00fap v\u00e0o tr\u1ea1i l\u00ednh v\u00e0 T\u00f2a kh\u00e2m s\u1ee9 c\u1ee7a Ph\u00e1p.<\/p>\n
Qu\u00e2n Ph\u00e1p d\u00f9 h\u1ebft s\u1ee9c b\u1ea5t ng\u1edd, nh\u01b0ng nh\u1edd c\u00f3 v\u0169 kh\u00ed v\u01b0\u1ee3t tr\u1ed9i, \u0111\u1ea1i b\u00e1c hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i n\u00ean \u0111\u00e3 c\u1ea7m c\u1ef1 v\u00e0 \u0111\u00e1nh b\u1ea1i qu\u00e2n Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh, r\u1ed3i \u0111u\u1ed5i theo. T\u00f4n Th\u1ea5t Thuy\u1ebft ph\u1ea3i \u0111\u01b0a vua H\u00e0m Nghi ch\u1ea1y ra S\u01a1n Ph\u00f2ng (Qu\u1ea3ng Tr\u1ecb), k\u00eau g\u1ecdi m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng \u0111\u1ed3ng l\u00f2ng ch\u1ed1ng Ph\u00e1p.<\/p>\n
Vua H\u00e0m Nghi \u0111i r\u1ed3i, ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p li\u1ec1n l\u1eadp con nu\u00f4i c\u1ee7a vua T\u1ef1 \u0110\u1ee9c l\u00e0 Nguy\u1ec5n Ph\u00fac \u01afng Th\u1ecb l\u00ean ng\u00f4i, hi\u1ec7u l\u00e0 \u0110\u1ed3ng Kh\u00e1nh, nh\u01b0ng quy\u1ec1n l\u1ef1c th\u1ef1c ch\u1ea5t n\u1eb1m trong tay ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p.<\/p>\n
Phong tr\u00e0o C\u1ea7n V\u01b0\u01a1ng ch\u1ed1ng Ph\u00e1p n\u1ed5 ra kh\u1eafp n\u01a1i, Nguy\u1ec5n Th\u00e2n l\u00fac n\u00e0y \u0111ang tham gia ngh\u0129a h\u1ed9i Qu\u1ea3ng Ng\u00e3i, sau khi suy t\u00ednh thi\u1ec7t h\u1ea1i cho b\u1ea3n th\u00e2n, \u00f4ng quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh kh\u00f4ng theo vua H\u00e0m Nghi, m\u00e0 l\u1ea1i theo Ph\u00e1p, \u0111em qu\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh d\u1eb9p phong tr\u00e0o C\u1ea7n V\u01b0\u01a1ng. Tri\u1ec1u vua \u0110\u1ed3ng Kh\u00e1nh phong cho \u00f4ng l\u00e0m Th\u1ecb lang b\u1ed9 Binh.<\/p>\n
\u0110\u00e0n \u00e1p c\u00e1c cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a C\u1ea7n V\u01b0\u01a1ng<\/strong><\/p>\nTri\u1ec1u \u0111\u00ecnh \u0110\u1ed3ng Kh\u00e1nh c\u1eed Nguy\u1ec5n Th\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh d\u1eb9p phong tr\u00e0o C\u1ea7n V\u01b0\u01a1ng \u1edf t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng Ng\u00e3i. Nguy\u1ec5n Th\u00e2n d\u1eabn qu\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh, gi\u00e0nh \u0111\u01b0\u1ee3c chi\u1ebfn th\u1eafng, chi\u1ebfm l\u1ea1i th\u00e0nh Qu\u1ea3ng Ng\u00e3i. \u00d4ng ta \u0111\u1ed1i x\u1eed v\u1edbi ngh\u0129a qu\u00e2n r\u1ea5t t\u00e0n nh\u1eabn, 14 th\u1ee7 l\u0129nh b\u1ecb \u00f4ng ta l\u1ec7nh ch\u00e9m \u0111\u1ea7u t\u1ea1i ch\u1ed7 \u0111\u1ec3 r\u0103n \u0111e d\u00e2n ch\u00fang.<\/p>\n
Sau \u0111\u00f3 Nguy\u1ec5n Th\u00e2n l\u1ea1i \u0111\u01b0a qu\u00e2n \u0111\u1ebfn B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh d\u1eadp t\u1eaft cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a c\u1ee7a Mai Xu\u00e2n Th\u01b0\u1edfng.<\/p>\n
Nguy\u1ec5n Loan kh\u1edfi ngh\u0129a \u1edf Qu\u1ea3ng Ng\u00e3i, c\u0169ng b\u1ecb Nguy\u1ec5n Th\u00e2n \u0111\u01b0a binh \u0111\u1ebfn d\u1eb9p tan.<\/p>\n
V\u1edbi nh\u1eefng chi\u1ebfn c\u00f4ng c\u1ee7a m\u00ecnh, Nguy\u1ec5n Th\u00e2n \u0111\u01b0\u1ee3c Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh phong l\u00e0m T\u1ea3 tham tri b\u1ed9 Binh, t\u1ea5n phong t\u01b0\u1edbc Di\u00ean L\u1ed9c nam, tr\u1edf th\u00e0nh t\u01b0\u1edbng l\u0129nh quan tr\u1ecdng b\u1eadc nh\u1ea5t c\u1ee7a tri\u1ec1u vua \u0110\u1ed3ng Kh\u00e1nh v\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p tin t\u01b0\u1edfng.<\/p>\n
N\u0103m 1886 v\u00e0 1887 l\u00e0 n\u0103m Nguy\u1ec5n Th\u00e2n ph\u1ea3i th\u00e2n chinh \u0111i c\u00e1c n\u01a1i \u0111\u00e0n \u00e1p c\u00e1c cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a. Nh\u1edd v\u0169 kh\u00ed hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p, Nguy\u1ec5n Th\u00e2n \u0111\u00e3 d\u00e2p t\u1eaft nhi\u1ec1u cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a, \u0111\u00e0n \u00e1p r\u1ea5t d\u00e3 man c\u00e1c ngh\u0129a qu\u00e2n, khi\u1ebfn ti\u1ebfng o\u00e1n th\u00e1n kh\u1eafp n\u01a1i. \u00d4ng \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p th\u01b0\u1edfng B\u1eafc \u0111\u1ea9u b\u1ed9i tinh ng\u0169 h\u1ea1ng n\u0103m.<\/p>\n
N\u0103m 1888, Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh phong cho Nguy\u1ec5n Th\u00e2n l\u00e0m Th\u01b0\u1ee3ng th\u01b0 b\u1ed9 Binh (t\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0\u01a1ng b\u1ed9 tr\u01b0\u1edfng qu\u1ed1c ph\u00f2ng ng\u00e0y nay) ki\u00eam T\u1ed5ng \u0111\u1ed1c B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh. Nguy\u1ec5n Th\u00e2n ti\u1ebfp t\u1ee5c \u0111\u00e0n \u00e1p c\u00e1c cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a v\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c Ph\u00e1p phong th\u01b0\u1edfng B\u1eafc \u0111\u1ea9u b\u1ed9i tinh t\u1ee9 h\u1ea1ng<\/p>\n
L\u00fac n\u00e0y cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a H\u01b0\u01a1ng Kh\u00ea do Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng l\u00e3nh \u0111\u1ea1o \u1edf H\u00e0 T\u0129nh \u0111\u00e3 k\u00e9o d\u00e0i, qu\u00e2n Ph\u00e1p nhi\u1ec1u l\u1ea7n \u0111\u00e0n \u00e1p, khi\u1ebfn phong tr\u00e0o suy y\u1ebfu. N\u0103m 1895, Nguy\u1ec5n Th\u00e2n th\u1ed1ng l\u0129nh 3.000 qu\u00e2n ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh qu\u00e2n H\u01b0\u01a1ng Kh\u00ea, l\u1ec7nh cho bao v\u00e2y tuy\u1ec7t \u0111\u01b0\u1eddng l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n, khi\u1ebfn ngh\u0129a qu\u00e2n suy y\u1ebfu r\u1ed1i m\u1edbi cho qu\u00e2n ti\u1ebfn v\u00e0o.<\/p>\n
Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng b\u1ecb th\u01b0\u01a1ng n\u1eb7ng r\u1ed3i hy sinh. Nguy\u1ec5n Th\u00e2n cho qu\u1eadt m\u1ed3 Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng, \u0111\u1ed5 d\u1ea7u \u0111\u1ed1t th\u00e0nh tro, tr\u1ed9n v\u1edbi thu\u1ed1c s\u00fang r\u1ed3i b\u1eafn xu\u1ed1ng s\u00f4ng La.<\/p>\n
Sau chi\u1ebfn c\u00f4ng \u0111\u00f3, Nguy\u1ec5n Th\u00e2n \u0111\u01b0\u1ee3c phong l\u00e0m ph\u1ee5 ch\u00ednh \u0111\u1ea1i th\u1ea7n, t\u01b0\u1edbc Di\u00ean L\u1ed9c b\u00e1, sau th\u0103ng l\u00e0m Di\u00ean L\u1ed9c Qu\u1eadn c\u00f4ng, \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p phong t\u1eb7ng hu\u00e2n ch\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0111\u1ea9u b\u1ed9i binh h\u1ea1ng ba.<\/p>\n