Ch\u00e2n dung Andrew Wakefield, t\u1ed9i \u0111\u1ed3 c\u1ee7a nh\u00e2n lo\u1ea1i.<\/figcaption><\/figure>\nTrong su\u1ed1t g\u1ea7n hai th\u1eadp k\u1ef7, t\u01b0 t\u01b0\u1edfng ch\u1ed1ng vaccine \u0111\u00e3 khi\u1ebfn mi\u1ec5n d\u1ecbch c\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng suy gi\u1ea3m r\u00f5 r\u1ec7t, b\u1eb1ng ch\u1ee9ng l\u00e0 n\u0103m 2018, n\u01b0\u1edbc M\u1ef9 l\u1ea7n \u0111\u1ea7u ti\u00ean ghi nh\u1eadn ca m\u1eafc s\u1edfi sau g\u1ea7n 2 th\u1eadp k\u1ef7 ti\u00eau di\u1ec7t c\u0103n b\u1ec7nh n\u00e0y. B\u1ec7nh quai b\u1ecb c\u0169ng quay tr\u1edf l\u1ea1i, t\u1eeb ch\u1ed7 ch\u1ec9 v\u00e0i tr\u0103m tr\u01b0\u1eddng h\u1ee3p \u0111\u00e3 t\u0103ng l\u00ean t\u1edbi 2.000 ca m\u1ed7i n\u0103m.<\/p>\n
Khi \u0111\u1ea1i d\u1ecbch Covid-19 b\u00f9ng ph\u00e1t, s\u1ef1 l\u00e2y lan c\u1ef1c nhanh v\u00e0 s\u1ed1 ca t\u1eed vong t\u0103ng cao \u0111\u00e3 khi\u1ebfn c\u1ea3 th\u1ebf gi\u1edbi mong ch\u1edd vaccine t\u1eebng ng\u00e0y, t\u1eebng ph\u00fat. Ti\u1ebfng n\u00f3i c\u1ee7a nh\u1eefng k\u1ebb ch\u1ed1ng vaccine, c\u0169ng nh\u1edd \u0111\u00f3 tr\u1edf n\u00ean l\u1ea1c l\u00f5ng v\u00e0 nh\u1eefng t\u01b0\u1edfng r\u01a1i v\u00e0o qu\u00ean l\u00e3ng. Th\u1ebf nh\u01b0ng v\u1eeba qua, m\u1ea1ng x\u00e3 h\u1ed9i \u0111\u00e3 xu\u1ea5t hi\u1ec7n nhi\u1ec1u n\u1ed9i dung chia s\u1ebb \u201cc\u00e1ch t\u1eeb ch\u1ed1i ti\u00eam vaccine\u201d v\u00e0 \u00e2m m\u01b0u truy\u1ec1n b\u00e1 tr\u1edf l\u1ea1i t\u01b0 t\u01b0\u1edfng nguy hi\u1ec3m n\u00e0y. C\u0169ng v\u1edbi nh\u1eefng gi\u1ecdng \u0111i\u1ec7u quen thu\u1ed9c v\u00e0 \u1ea5u tr\u0129 c\u1ee7a nh\u1eefng k\u1ebb ch\u1ed1ng vaccine, c\u00e1c \u0111\u1ed1i t\u01b0\u1ee3ng n\u00e0y ti\u1ebfp t\u1ee5c r\u00eau rao v\u1ec1 \u201ch\u1ee3p ch\u1ea5t ch\u1ee9a thai nh\u1ecb b\u1ecb ph\u00e1 b\u1ecf\u201d m\u00e0 ch\u00fang r\u00eau rao \u201ct\u1ea5t c\u1ea3 vaccine \u0111\u1ec1u c\u00f3\u201d, hay nh\u01b0 tr\u00f2 l\u1ed1 \u201ct\u1eeb ch\u1ed1i vaccine v\u00ec s\u1ed1c ph\u1ea3n v\u1ec7\u201d, th\u1ec3 hi\u1ec7n s\u1ef1 \u0111i\u00ean r\u1ed3 v\u00e0 ngu mu\u1ed9i c\u1ee7a c\u00e1c \u0111\u1ed1i t\u01b0\u1ee3ng.<\/p>\n
S\u1ef1 th\u1eadt th\u00ec vaccine Covid-19 \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c t\u1ed5 ch\u1ee9c y t\u1ebf h\u00e0ng \u0111\u1ea7u kh\u1eb3ng \u0111\u1ecbnh kh\u00f4ng ch\u1ee9a MRC-5, m\u00e0 cho d\u00f9 c\u00f3 ch\u1ee9a t\u1ebf b\u00e0o nu\u00f4i c\u1ea5y tr\u00ean, th\u00ec c\u0169ng n\u00ean hi\u1ec3u r\u1eb1ng l\u1ecbch s\u1eed ph\u00e1t tri\u1ec3n kh\u00f4ng \u0111\u1ed3ng ngh\u0129a MRC-5 \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ea3n xu\u1ea5t ng\u00e0y nay \u0111\u01b0\u1ee3c chi\u1ebft su\u1ea5t t\u1eeb thai nhi, b\u1edfi \u0111\u01a1n gi\u1ea3n l\u00e0\u2026 bi\u1ebft n\u1ea1o thai bao nhi\u00eau cho \u0111\u1ee7 h\u00e0ng tri\u1ec7u li\u1ec1u vaccine? C\u00f2n lu\u1eadn \u0111i\u1ec7u s\u1ed1c ph\u1ea3n v\u1ec7 c\u0169ng \u0111\u00e3 v\u1ea1ch tr\u1ea7n hi\u1ec3u bi\u1ebft k\u00e9m c\u1ecfi c\u1ee7a ch\u00fang, b\u1edfi vaccine ho\u00e0n to\u00e0n kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 th\u1ee9 duy nh\u1ea5t c\u00f3 th\u1ec3 g\u00e2y s\u1ed1c ph\u1ea3n v\u1ec7, m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng ho\u00e0n to\u00e0n c\u00f3 nguy c\u01a1 g\u1eb7p ph\u1ea3i khi d\u1ecb \u1ee9ng v\u1edbi th\u1ef1c ph\u1ea9m ho\u1eb7c b\u1ecb c\u00f4n tr\u00f9ng \u0111\u1ed1t. Ch\u00fang ta v\u1eabn th\u01b0\u1eddng hay nghe \u0111\u1ebfn c\u00e1c v\u1ee5 d\u1ecb \u1ee9ng h\u1ea3i s\u1ea3n hay c\u00e1c v\u1ee5 b\u1ecb ong ch\u00edch d\u1eabn \u0111\u1ebfn t\u1eed vong, \u0111\u00f3 ch\u00ednh l\u00e0 th\u00ed d\u1ee5 \u0111i\u1ec3n h\u00ecnh nh\u1ea5t c\u1ee7a s\u1ed1c ph\u1ea3n v\u1ec7. \u0110\u1ed1i v\u1edbi vaccine, ch\u00fang ta c\u1ea7n hi\u1ec3u m\u1ed9t th\u1ef1c t\u1ebf r\u1eb1ng kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec tr\u00ean \u0111\u1eddi l\u00e0 an to\u00e0n tuy\u1ec7t \u0111\u1ed1i, m\u1ecdi ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng d\u00f9 nh\u1ecf nh\u1eb7t nh\u1ea5t c\u0169ng ch\u1ee9a \u0111\u1ef1ng r\u1ee7i ro, kh\u00f4ng ri\u00eang g\u00ec y h\u1ecdc.<\/p>\n
\u1ea4u tr\u0129 l\u00e0 th\u1ebf, nh\u01b0ng gi\u1edd \u0111\u00e2y, m\u1ed1i nguy hi\u1ec3m c\u1ee7a c\u00e1c ph\u1ea7n t\u1eed ch\u1ed1ng vaccine \u0111\u00e3 tr\u1edf n\u00ean \u0111\u00e1ng s\u1ee3 h\u01a1n bao gi\u1edd h\u1ebft, b\u1edfi ch\u00fang \u0111\u00e3 bi\u1ebfn \u201cphong tr\u00e0o\u201d c\u1ee7a ch\u00fang th\u00e0nh m\u1ed9t m\u01b0u \u0111\u1ed3 ch\u00ednh tr\u1ecb th\u00e2m \u0111\u1ed9c. \u0110\u00f3 l\u00e0 \u00fd \u0111\u1ed3 ph\u00e1 ho\u1ea1i ch\u01b0\u01a1ng tr\u00ecnh ti\u00eam ph\u00f2ng to\u00e0n d\u00e2n tr\u01b0\u1edbc \u0111\u1ea1i d\u1ecbch Covid-19 c\u1ee7a Ch\u00ednh ph\u1ee7, khi l\u00f4 vaccine \u0111\u1ea7u ti\u00ean \u0111\u00e3 \u201c\u0111\u1eb7t ch\u00e2n\u201d \u0111\u1ebfn Vi\u1ec7t Nam. Th\u1eed t\u01b0\u1edfng t\u01b0\u1ee3ng, n\u1ebfu m\u1ed9t b\u1ed9 ph\u1eadn ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n Vi\u1ec7t Nam b\u1ecb x\u00fai gi\u1ee5c, l\u00f4i k\u00e9o \u0111i theo th\u1ee9 \u201ct\u00e0 gi\u00e1o\u201d ch\u1ed1ng vaccine, th\u00ec kh\u1ea3 n\u0103ng mi\u1ec5n d\u1ecbch c\u1ed9ng \u0111\u1ed3ng, m\u1ee5c ti\u00eau s\u1ed1 1 c\u1ee7a vi\u1ec7c ti\u00eam ph\u00f2ng, s\u1ebd tr\u1edf n\u00ean v\u00f4 ngh\u0129a. B\u1ec7nh d\u1ecbch s\u1ebd ti\u1ebfp t\u1ee5c ho\u00e0nh h\u00e0nh, \u0111e d\u1ecda sinh m\u1ea1ng h\u00e0ng ch\u1ee5c tri\u1ec7u ng\u01b0\u1eddi. B\u00f3ng ma nguy c\u01a1 b\u00f9ng ph\u00e1t \u0111\u1ee3t d\u1ecbch th\u1ee9 4, th\u1ee9 5\u2026 s\u1ebd ch\u1edd ch\u1ef1c \u1eadp l\u00ean \u0111\u1ea7u ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n. V\u00e0 \u0111\u00e1ng s\u1ee3 h\u01a1n h\u1ebft, \u0111\u00f3 l\u00e0 vi\u1ec5n c\u1ea3nh \u201cv\u1ee1 tr\u1eadn\u201d, nh\u01b0 \u0111\u00e3 x\u1ea3y ra t\u1ea1i c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ch\u00e2u \u00c2u, v\u00e0 Hoa K\u1ef3, n\u01a1i \u0111\u00f3 c\u00f3 h\u01a1n n\u1eeda tri\u1ec7u ca t\u1eeb vong t\u00ednh t\u1eeb khi b\u00f9ng ph\u00e1t \u0111\u1ebfn nay\u2026<\/p>\n