{"id":458859,"date":"2020-12-21T11:24:03","date_gmt":"2020-12-21T04:24:03","guid":{"rendered":"http:\/\/canhco.net\/?p=458859"},"modified":"2020-12-21T11:24:05","modified_gmt":"2020-12-21T04:24:05","slug":"10-nam-mua-xuan-a-rap-hy-vong-ve-nen-dan-chu-hoa-binh-on-dinh-va-cuoc-song-tot-dep-hon-dang-tan-vo","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/m.canhco.net\/10-nam-mua-xuan-a-rap-hy-vong-ve-nen-dan-chu-hoa-binh-on-dinh-va-cuoc-song-tot-dep-hon-dang-tan-vo-p458859.html","title":{"rendered":"10 n\u0103m M\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp: Hy v\u1ecdng v\u1ec1 n\u1ec1n d\u00e2n ch\u1ee7, h\u00f2a b\u00ecnh, \u1ed5n \u0111\u1ecbnh v\u00e0 cu\u1ed9c s\u1ed1ng t\u1ed1t \u0111\u1eb9p h\u01a1n \u0111ang tan v\u1ee1"},"content":{"rendered":"

M\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp, m\u1ed9t trong nh\u1eefng s\u1ef1 ki\u1ec7n quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ef7 21, \u0111\u00e3 l\u00e0m thay \u0111\u1ed5i \u0111\u00e1ng k\u1ec3 to\u00e0n b\u1ed9 khu v\u1ef1c Trung \u0110\u00f4ng-B\u1eafc Phi.<\/strong><\/p>\n

\"10<\/figure>\n

C\u00e1ch \u0111\u00e2y \u0111\u00fang m\u01b0\u1eddi n\u0103m, ng\u00e0y 17\/12\/2010, phong tr\u00e0o \u201cM\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp\u201d b\u00f9ng n\u1ed5. C\u00e1c cu\u1ed9c bi\u1ec3u t\u00ecnh ch\u1ed1ng ch\u00ednh quy\u1ec1n tr\u00e0n qua Trung \u0110\u00f4ng v\u00e0 B\u1eafc Phi. Nh\u1eefng cu\u1ed9c bi\u1ec3u t\u00ecnh ho\u00e0 b\u00ecnh n\u00e0y nhanh ch\u00f3ng leo thang th\u00e0nh b\u1ea1o lo\u1ea1n v\u00e0 xung \u0111\u1ed9t v\u0169 trang v\u1edbi c\u00e1c nh\u00e2n vi\u00ean th\u1ef1c thi ph\u00e1p lu\u1eadt v\u00e0 qu\u00e2n \u0111\u1ed9i. K\u1ebft qu\u1ea3 l\u00e0, m\u1ed9t s\u1ed1 ch\u1ebf \u0111\u1ed9 \u0111\u00e3 s\u1ee5p \u0111\u1ed5. M\u01b0\u1eddi n\u0103m \u0111\u00e3 tr\u00f4i qua, nh\u01b0ng t\u00e1c \u0111\u1ed9ng c\u1ee7a M\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp \u0111\u1ed1i v\u1edbi khu v\u1ef1c v\u00e0 th\u1ebf gi\u1edbi v\u1eabn ch\u01b0a ch\u1ea5m d\u1ee9t.<\/p>\n

M\u00f9a Xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp b\u1eaft \u0111\u1ea7u nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o?<\/strong><\/p>\n

S\u00e1ng ng\u00e0y 17\/12\/2010 t\u1ea1i Tunisia, Mohammed Bouazizi, m\u1ed9t thanh ni\u00ean 26 tu\u1ed5i b\u00e1n h\u00e0ng rong tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng ph\u1ed1 h\u1ea7u nh\u01b0 kh\u00f4ng \u0111\u1ee7 s\u1ed1ng, \u0111\u00e3 tranh c\u00e3i v\u1edbi m\u1ed9t c\u1ea3nh s\u00e1t. Anh \u0111\u00e3 b\u1ecb vi\u00ean c\u1ea3nh s\u00e1t t\u00e1t v\u00e0o m\u1eb7t v\u00e0 t\u1ecbch thu t\u1ea5t c\u1ea3 h\u00e0ng h\u00f3a. M. Bouazizi \u0111\u00e3 \u0111\u1ebfn v\u0103n ph\u00f2ng th\u1ecb tr\u01b0\u1edfng th\u00e0nh ph\u1ed1 \u0111\u1ec3 t\u00ecm ki\u1ebfm s\u1ef1 gi\u00fap \u0111\u1ee1, nh\u01b0ng nh\u1eefng c\u00e1n b\u1ed9 \u1edf \u0111\u00e2y \u0111\u00e3 kh\u00f4ng th\u00e8m nghe anh ta tr\u00ecnh b\u00e0y s\u1ef1 vi\u1ec7c. Do qu\u00e1 tuy\u1ec7t v\u1ecdng, tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng tr\u1edf v\u1ec1 anh \u0111\u00e3 l\u1ea5y m\u1ed9t can x\u0103ng \u1edf tr\u1ea1m x\u0103ng b\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng, quay tr\u1edf l\u1ea1i t\u00f2a th\u1ecb ch\u00ednh v\u00e0 t\u1ef1 thi\u00eau. M. Bouazizi b\u1ecb b\u1ecfng 90% v\u00e0 qua \u0111\u1eddi sau \u0111\u00f3 hai tu\u1ea7n. C\u00e2u n\u00f3i cu\u1ed1i c\u00f9ng c\u1ee7a anh tr\u01b0\u1edbc khi tr\u00fat h\u01a1i th\u1edf cu\u1ed1i c\u00f9ng: \u201cC\u00e1c b\u1ea1n ngh\u0129 t\u00f4i ph\u1ea3i ki\u1ebfm s\u1ed1ng b\u1eb1ng c\u00e1ch n\u00e0o ?\u201d<\/p>\n

C\u1ea3 \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc Tunisia, tr\u01b0\u1edbc h\u1ebft l\u00e0 t\u1ea7ng l\u1edbp thanh ni\u00ean ngh\u00e8o \u0111\u00f3i c\u00f9ng c\u1ea3nh ng\u1ed9 nh\u01b0 M. Bouazizi c\u1ea3m th\u1ea5y m\u1ec7t m\u1ecfi v\u00e0 c\u0103m ph\u1eabn \u0111\u1ed1i v\u1edbi s\u1ef1 t\u00f9y ti\u1ec7n c\u1ee7a ch\u00ednh quy\u1ec1n, \u0111\u00e3 v\u00f9ng l\u00ean v\u00e0 ch\u1eb3ng m\u1ea5y ch\u1ed1c bi\u1ebfn th\u00e0nh c\u00e1c cu\u1ed9c bi\u1ec3u t\u00ecnh r\u1ea7m r\u1ed9 ch\u1ed1ng ch\u00ednh ph\u1ee7. L\u00e0n s\u00f3ng bi\u1ec3u t\u00ecnh n\u00e0y \u0111\u00e3 l\u00e0m rung chuy\u1ec3n x\u00e3 h\u1ed9i Tunisia, v\u1ed1n t\u1eeb l\u00e2u \u0111\u00e3 t\u00edch t\u1ee5 s\u1ef1 b\u1ea5t m\u00e3n \u0111\u1ed1i v\u1edbi s\u1ef1 cai tr\u1ecb l\u00e2u d\u00e0i c\u1ee7a T\u1ed5ng th\u1ed1ng Zine Al-Abidine Ben Ali. Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi bi\u1ec3u t\u00ecnh gi\u01b0\u01a1ng cao c\u00e1c bi\u1ec3u ng\u1eef ph\u1ea3n \u0111\u1ed1i n\u1ea1n th\u1ea5t nghi\u1ec7p v\u00e0 ngh\u00e8o \u0111\u00f3i, \u0111\u00f2i T\u1ed5ng th\u1ed1ng Ben Ali t\u1eeb ch\u1ee9c. Cu\u1ed1i c\u00f9ng, ng\u00e0y 14\/1\/2011, lo s\u1ee3 cho t\u00ednh m\u1ea1ng c\u1ee7a m\u00ecnh, Ben Ali bu\u1ed9c ph\u1ea3i t\u1eeb ch\u1ee9c v\u00e0 b\u1ecf ch\u1ea1y kh\u1ecfi Tunisia sau 24 n\u0103m c\u1ea7m quy\u1ec1n.<\/p>\n

\u0110\u00e2y l\u00e0 n\u01a1i \u0111\u01b0\u1ee3c coi l\u00e0 \u0111i\u1ec3m kh\u1edfi \u0111\u1ea7u c\u1ee7a t\u00ecnh tr\u1ea1ng h\u1ed7n lo\u1ea1n v\u00e0 b\u1ea5t \u1ed5n lan r\u1ed9ng sang c\u00e1c n\u01b0\u1edbc \u1ea2 R\u1eadp ti\u1ebfp theo \u0111\u00f3 v\u00e0o n\u0103m 2011. C\u00e1c cu\u1ed9c n\u1ed5i d\u1eady n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y g\u1ecdi l\u00e0 \u201cM\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp\u201d. V\u00e0o l\u00fac \u0111\u00f3, nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e3 t\u1ecf hy v\u1ecdng v\u1ec1 m\u1ed9t t\u01b0\u01a1ng lai t\u1ed1t \u0111\u1eb9p h\u01a1n.<\/p>\n

\"10<\/figure>\n

Phong tr\u00e0o ch\u1ed1ng ch\u00ednh ph\u1ee7 lan r\u1ed9ng, nhi\u1ec1u ch\u00ednh quy\u1ec1n \u1ea2 R\u1eadp s\u1ee5p \u0111\u1ed5<\/strong><\/p>\n

Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi bi\u1ec3u t\u00ecnh gi\u1eadn d\u1eef \u0111\u00e3 xu\u1ed1ng \u0111\u01b0\u1eddng \u1edf Algeria, Libya, Yemen, Ai C\u1eadp, Morocco, Bahrain. C\u00e1c cu\u1ed9c b\u1ea1o lo\u1ea1n th\u1eadm ch\u00ed c\u00f2n di\u1ec5n ra \u1edf Oman, Sudan, Kuwait, T\u00e2y Sahara, \u1ea2 R\u1eadp Saudi v\u00e0 Iran. K\u1ebft qu\u1ea3 l\u00e0, ch\u00ednh quy\u1ec1n \u1edf m\u1ed9t s\u1ed1 n\u01b0\u1edbc ti\u1ebfn h\u00e0nh c\u1ea3i c\u00e1ch, \u1edf m\u1ed9t s\u1ed1 n\u01b0\u1edbc kh\u00e1c tuy\u00ean b\u1ed1 gi\u1ea3i t\u00e1n ch\u00ednh ph\u1ee7.<\/p>\n

Ch\u1ec9 trong v\u00f2ng 18 th\u00e1ng t\u1eeb th\u00e1ng 12\/2010 \u0111\u1ebfn th\u00e1ng 5\/2012, b\u1ed1n nguy\u00ean th\u1ee7 qu\u1ed1c gia \u0111\u00e3 b\u1ecb l\u1eadt \u0111\u1ed5. Ng\u00e0y 14\/1\/2011, T\u1ed5ng th\u1ed1ng Tunisia Zine el-Abidine Ben Ali \u0111\u00e3 ph\u1ea3i ch\u1ea1y tr\u1ed1n sang \u1ea2 R\u1eadp Saudi. Ng\u00e0y 11\/2\/2011, sau 18 ng\u00e0y di\u1ec5n ra c\u00e1c cu\u1ed9c bi\u1ec3u t\u00ecnh l\u1edbn, T\u1ed5ng th\u1ed1ng Ai C\u1eadp Hosni Mubarak \u0111\u00e3 bu\u1ed9c ph\u1ea3i t\u1eeb ch\u1ee9c sau h\u01a1n 30 n\u0103m c\u1ea7m quy\u1ec1n v\u00e0 th\u00e1ng 6\/2012, \u00f4ng b\u1ecb k\u1ebft \u00e1n t\u00f9 chung th\u00e2n. Ng\u00e0y 23\/8\/2011, nh\u00e0 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o Libya Muammar Gaddafi b\u1ecb l\u1eadt \u0111\u1ed5 v\u00e0 b\u1ecb gi\u1ebft v\u00e0o ng\u00e0y 20\/10\/2011. Ng\u00e0y 27\/2\/2012, T\u1ed5ng th\u1ed1ng Yemen Ali Abdullah Saleh t\u1eeb ch\u1ee9c sau 34 n\u0103m c\u1ea7m quy\u1ec1n v\u00e0 chuy\u1ec3n giao quy\u1ec1n l\u1ef1c cho T\u1ed5ng th\u1ed1ng m\u1edbi \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ea7u trong c\u00e1c cu\u1ed9c b\u1ea7u c\u1eed tr\u01b0\u1edbc h\u1ea1n. \u00d4ng b\u1ecb gi\u1ebft ng\u00e0y 4\/12\/2017.<\/p>\n

\"10<\/figure>\n

C\u00e1c nh\u00e0 ph\u00e2n t\u00edch ch\u00ednh tr\u1ecb cho r\u1eb1ng, phong tr\u00e0o \u201cM\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp\u201d \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1eeb r\u1ea5t l\u00e2u. Vi\u1ec7c Bouazizi t\u1ef1 thi\u00eau th\u1ef1c ch\u1ea5t ch\u1ec9 l\u00e0 c\u00e1i c\u1edb \u0111\u1ec3 m\u1edf \u0111\u1ea7u cho m\u1ed9t cu\u1ed9c c\u00e1ch m\u1ea1ng m\u00e0u \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y, th\u00f4ng qua c\u00e1c t\u1ed5 ch\u1ee9c phi ch\u00ednh ph\u1ee7 (NGO) chu\u1ea9n b\u1ecb k\u1ef9 l\u01b0\u1ee1ng, b\u1eb1ng vi\u1ec7c cung c\u1ea5p ti\u1ec1n b\u1ea1c, thi\u1ebft l\u1eadp m\u1ed1i li\u00ean h\u1ec7 v\u1edbi c\u00e1c t\u1ed5 ch\u1ee9c \u0111\u1ed1i l\u1eadp ch\u1ed1ng ch\u00ednh ph\u1ee7. M\u1ee5c ti\u00eau c\u1ee7a h\u1ecd l\u00e0 chu\u1ea9n b\u1ecb c\u00e1c \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n cho s\u1ef1 b\u00f9ng n\u1ed5 c\u1ee7a nh\u00e0 n\u01b0\u1edbc t\u1eeb b\u00ean trong.<\/p>\n

T\u1ea1i th\u1eddi \u0111i\u1ec3m \u0111\u00f3, c\u00e1c nh\u00e0 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u00e1c qu\u1ed1c gia \u1edf khu v\u1ef1c n\u00e0y c\u0169ng \u0111\u00e3 nh\u1eadn th\u1ea5y th\u1ec3 ch\u1ebf ch\u00ednh tr\u1ecb c\u1ee7a h\u1ecd \u0111\u00e3 l\u1ed7i th\u1eddi, kh\u00f4ng c\u00f2n ph\u00f9 h\u1ee3p n\u1eefa v\u00e0 c\u1ea7n ph\u1ea3i c\u00f3 s\u1ef1 thay \u0111\u1ed5i. C\u00e1c kh\u1ea3 n\u0103ng chuy\u1ec3n giao ch\u00ednh quy\u1ec1n m\u1ed9t c\u00e1ch h\u00f2a b\u00ecnh \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ec1 c\u1eadp \u0111\u1ebfn. \u1ede Ai C\u1eadp \u0111\u00e3 xu\u1ea5t hi\u1ec7n c\u01a1 h\u1ed9i ti\u1ebfn h\u00e0nh \u0111\u1ed1i tho\u1ea1i gi\u1eefa c\u00e1c l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng ch\u00ednh tr\u1ecb. T\u1ed5ng th\u1ed1ng Ai C\u1eadp Hosni Mubarak l\u00fac \u0111\u00f3 \u0111\u00e3 c\u00f3 k\u1ebf ho\u1ea1ch t\u1ed5 ch\u1ee9c \u0111\u1ed1i tho\u1ea1i v\u1edbi c\u00e1c l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng \u0111\u1ed1i l\u1eadp. C\u00e1c nh\u00e0 ph\u00e2n t\u00edch ch\u00ednh tr\u1ecb cho \u0111\u00e2y l\u00e0 kh\u1ea3 n\u0103ng c\u00f3 th\u1ec3 tr\u00e1nh \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng \u201cc\u01a1n s\u00f3ng th\u1ea7n\u201d tr\u00e0n v\u00e0o khu v\u1ef1c.<\/p>\n

T\u00e1c \u0111\u1ed9ng ti\u00eau c\u1ef1c c\u1ee7a phong tr\u00e0o M\u00f9a Xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp<\/strong><\/p>\n

Phong tr\u00e0o M\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp \u0111\u00e3 \u0111\u00e1nh \u0111\u1ed5 \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c ch\u1ebf \u0111\u1ed9 \u0111\u1ed9c t\u00e0i, tham nh\u0169ng, nh\u01b0ng \u0111\u00e3 v\u00e0 \u0111ang t\u00e1c \u0111\u1ed9ng h\u1ebft s\u1ee9c ti\u00eau c\u1ef1c \u0111\u1ebfn khu v\u1ef1c Trung \u0110\u00f4ng-B\u1eafc Phi. N\u00f3 ph\u00e1 v\u1ee1 s\u1ef1 \u1ed5n \u0111\u1ecbnh v\u00e0 c\u00e1c th\u1ec3 ch\u1ebf nh\u00e0 n\u01b0\u1edbc \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u1ebft l\u1eadp v\u00e0 t\u1ed3n t\u1ea1i \u1edf \u0111\u00f3 h\u00e0ng ch\u1ee5c th\u1eadp k\u1ef7 nay.<\/p>\n

C\u00e1c phong tr\u00e0o n\u1ed5i d\u1eady kh\u00f4ng ch\u1ec9 l\u00e0m thay \u0111\u1ed5i ch\u1ebf \u0111\u1ed9 m\u00e0 c\u00f2n k\u00e9o theo c\u1ea3 nh\u1eefng h\u1eadu qu\u1ea3 h\u1ebft s\u1ee9c n\u1eb7ng n\u1ec1 m\u00e0 c\u00e1c qu\u1ed1c gia b\u1ecb \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng kh\u00f4ng d\u1ec5 g\u00ec kh\u1eafc ph\u1ee5c. Nh\u1eefng g\u00ec \u0111\u00e3 v\u00e0 \u0111ang di\u1ec5n ra t\u1ea1i Syria, Tunisia, Libya, Yemen, Sudan\u2026 ch\u00ednh l\u00e0 h\u1ec7 qu\u1ea3 c\u1ee7a phong tr\u00e0o M\u00f9a Xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp.<\/p>\n

Ng\u00e0y 20\/10\/2011, nh\u00e0 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o Libya Muammar Gaddafi \u0111\u00e3 b\u1ecb gi\u1ebft trong m\u1ed9t chi\u1ebfn d\u1ecbch qu\u00e2n s\u1ef1. Libya l\u00e0 m\u1ed9t trong ba qu\u1ed1c gia B\u1eafc Phi b\u1ecb \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng n\u1eb7ng n\u1ec1 c\u1ee7a M\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp v\u1eabn \u0111ang ph\u1ea3i s\u1ed1ng trong m\u1ed9t cu\u1ed9c n\u1ed9i chi\u1ebfn. \u1ede ph\u00eda \u0110\u00f4ng, t\u1ea1i th\u1ee7 \u0111\u00f4 Tripoli, Ch\u00ednh ph\u1ee7 Ho\u00e0 h\u1ee3p D\u00e2n t\u1ed9c (GNA) \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00e0nh l\u1eadp d\u01b0\u1edbi s\u1ef1 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u1ee7a Th\u1ee7 t\u01b0\u1edbng Fayez Al-Sarraj. \u1ede ph\u00eda T\u00e2y, t\u1ea1i th\u00e0nh ph\u1ed1 Tobruk, Qu\u1ed1c h\u1ed9i v\u1edbi s\u1ef1 h\u1ed7 tr\u1ee3 c\u1ee7a Qu\u00e2n \u0111\u1ed9i Qu\u1ed1c gia Libya (LNA) do t\u01b0\u1edbng Th\u1ed1ng ch\u1ebf Khalifa Haftar \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ea7u, ki\u1ec3m so\u00e1t to\u00e0n b\u1ed9 ph\u00eda T\u00e2y c\u1ee7a \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc kh\u00f4ng c\u00f4ng nh\u1eadn ch\u00ednh quy\u1ec1n c\u1ee7a F. Al-Sarraj. Cu\u1ed9c chi\u1ebfn huynh \u0111\u1ec7 t\u01b0\u01a1ng t\u00e0n gi\u1eefa hai phe k\u00e9o d\u00e0i g\u1ea7n m\u01b0\u1eddi n\u0103m nay v\u1eabn ch\u01b0a th\u1ea5y h\u1ed3i k\u1ebft.<\/p>\n

T\u1ea1i Syria, c\u00e1c cu\u1ed9c bi\u1ec3u t\u00ecnh leo thang th\u00e0nh m\u1ed9t cu\u1ed9c n\u1ed9i chi\u1ebfn to\u00e0n di\u1ec7n. T\u1ed5ng th\u1ed1ng Bashar Al-Assad c\u1ea7m quy\u1ec1n t\u1eeb n\u0103m 2000 tr\u1edf th\u00e0nh nh\u00e0 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o duy nh\u1ea5t c\u00f3 th\u1ec3 c\u1ea7m c\u1ef1 \u0111\u01b0\u1ee3c tr\u01b0\u1edbc s\u1ef1 t\u1ea5n c\u00f4ng c\u1ee7a c\u00e1c l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng \u0111\u1ed1i l\u1eadp nh\u1edd s\u1ef1 gi\u00fap \u0111\u1ee1 c\u1ee7a Nga.<\/p>\n

Cu\u1ed9c n\u1ed9i chi\u1ebfn \u0111ang ti\u1ebfp t\u1ee5c leo thang \u1edf Yemen gi\u1eefa ng\u01b0\u1eddi Houthis theo d\u00f2ng Shia v\u00e0 ng\u01b0\u1eddi Sunni k\u1ec3 t\u1eeb n\u0103m 2014 v\u1eabn ch\u01b0a th\u1ea5y kh\u1ea3 n\u0103ng k\u1ebft th\u00fac s\u1edbm.<\/p>\n

\"10<\/figure>\n

M\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp \u0111\u00e3 d\u1eabn \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c c\u1ee7ng c\u1ed1 \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng c\u1ee7a c\u00e1c ph\u1ea7n t\u1eed H\u1ed3i gi\u00e1o c\u1ef1c \u0111oan. T\u1ea1i Ai C\u1eadp, Syria, Libya v\u00e0 Yemen, c\u00e1c l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng H\u1ed3i gi\u00e1o c\u1ef1c \u0111oan, \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ea7u l\u00e0 t\u1ed5 ch\u1ee9c Al-Qaida, v\u00e0 t\u1ed5 ch\u1ee9c Nh\u00e0 n\u01b0\u1edbc H\u1ed3i gi\u00e1o (IS) t\u0103ng c\u01b0\u1eddng ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng. \u1ede m\u1ed9t s\u1ed1 n\u01b0\u1edbc nh\u01b0 Yemen, Libya, c\u00e1c ph\u1ea7n t\u1eed H\u1ed3i gi\u00e1o \u0111\u00e3 l\u00ean n\u1eafm ch\u00ednh quy\u1ec1n. T\u1ea1i Ai C\u1eadp, th\u1ee7 l\u0129nh c\u1ee7a t\u1ed5 ch\u1ee9c Anh em H\u1ed3i gi\u00e1o (IB) Mohammed Mursi \u0111\u00e3 t\u1eebng gi\u1eef gh\u1ebf T\u1ed5ng th\u1ed1ng trong v\u00f2ng m\u1ed9t n\u0103m (2012-2013).<\/p>\n

C\u00e1c cu\u1ed9c bi\u1ec3u t\u00ecnh \u0111\u00e3 t\u00e1c \u0111\u1ed9ng ti\u00eau c\u1ef1c \u0111\u1ebfn kinh t\u1ebf. Theo Qu\u1ef9 Ti\u1ec1n t\u1ec7 Qu\u1ed1c t\u1ebf (IMF), thi\u1ec7t h\u1ea1i c\u1ee7a c\u00e1c n\u01b0\u1edbc li\u00ean quan \u0111\u1ebfn c\u00e1c cu\u1ed9c xung \u0111\u1ed9t c\u1ee7a M\u00f9a Xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp l\u00ean t\u1edbi h\u01a1n 55 t\u1ef7 USD, trong khi thi\u1ec7t h\u1ea1i do m\u1ee9c t\u0103ng tr\u01b0\u1edfng kinh t\u1ebf suy gi\u1ea3m t\u1eeb n\u0103m 2011 \u0111\u1ebfn nay v\u01b0\u1ee3t qu\u00e1 614 t\u1ef7 USD.<\/p>\n

\u1ea2nh h\u01b0\u1edfng c\u1ee7a M\u00f9a Xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp \u0111\u00e3 v\u01b0\u1ee3t ra ngo\u00e0i khu v\u1ef1c<\/strong><\/p>\n

Trung \u0110\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c coi l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng khu v\u1ef1c \u0111\u1ecba-ch\u00ednh tr\u1ecb c\u00f3 t\u1ea7m quan tr\u1ecdng b\u1eadc nh\u1ea5t tr\u00ean th\u1ebf gi\u1edbi. B\u1ea5t c\u1ee9 bi\u1ebfn \u0111\u1ed9ng n\u00e0o x\u1ea3y ra t\u1ea1i \u0111\u00e2y c\u0169ng \u0111\u1ec1u t\u00e1c \u0111\u1ed9ng \u0111\u1ebfn \u0111\u1eddi s\u1ed1ng ch\u00ednh tr\u1ecb to\u00e0n c\u1ea7u.<\/p>\n

Vi\u1ec7c ph\u00e1 v\u1ee1 c\u00e1c th\u1ec3 ch\u1ebf ch\u00ednh tr\u1ecb, x\u00e3 h\u1ed9i c\u0169, t\u00e1c \u0111\u1ed9ng c\u1ee7a n\u00f3 kh\u00f4ng ch\u1ec9 gi\u1edbi h\u1ea1n trong ph\u1ea1m v\u1ecb khu v\u1ef1c, m\u00e0 c\u00f2n lan r\u1ed9ng sang c\u00e1c qu\u1ed1c gia kh\u00e1c, tr\u01b0\u1edbc ti\u00ean l\u00e0 c\u00e1c qu\u1ed1c gia Ch\u00e2u \u00c2u. L\u00e0n s\u00f3ng di c\u01b0 kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c ki\u1ec3m so\u00e1t v\u1edbi h\u00e0ng tri\u1ec7u ng\u01b0\u1eddi tr\u00e0n qua ch\u00e2u \u00c2u, c\u00e1c h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng kh\u1ee7ng b\u1ed1\u2026 m\u00e0 nh\u1eefng n\u01b0\u1edbc n\u00e0y \u0111ang ph\u1ea3i g\u1ed3ng m\u00ecnh g\u00e1nh ch\u1ecbu l\u00e0 k\u1ebft qu\u1ea3 c\u1ee7a s\u1ef1 s\u1ee5p \u0111\u1ed5 c\u1ee7a c\u00e1c qu\u1ed1c gia Trung \u0110\u00f4ng-B\u1eafc Phi. C\u00e1c t\u1ed5 ch\u1ee9c kh\u1ee7ng b\u1ed1 tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u0111\u01a1n l\u1ebb, nay tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t m\u1ea1ng l\u01b0\u1edbi li\u00ean k\u1ebft ch\u1eb7t ch\u1ebd v\u1edbi nhau \u0111ang tr\u1edf th\u00e0nh nguy c\u01a1 to l\u1edbn \u0111e d\u1ecda an ninh v\u00e0 \u1ed5n \u0111\u1ecbnh to\u00e0n c\u1ea7u.<\/p>\n

Do t\u00ecnh h\u00ecnh b\u1ea5t \u1ed5n t\u1ea1i khu v\u1ef1c, d\u00f2ng v\u1ed1n \u0111\u1ea7u t\u01b0 n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i gi\u1ea3m m\u1ea1nh. C\u00e1c s\u1ed1 li\u1ec7u th\u1ed1ng k\u00ea g\u1ea7n \u0111\u00e2y cho th\u1ea5y, l\u0129nh v\u1ef1c du l\u1ecbch thua l\u1ed7 v\u00e0i t\u1ef7 USD, c\u00e1c nh\u00e0 m\u00e1y, x\u00ed nghi\u1ec7p ch\u1ec9 s\u1ea3n xu\u1ea5t \u0111\u01b0\u1ee3c 50% c\u00f4ng su\u1ea5t. S\u1ea3n l\u01b0\u1ee3ng khai th\u00e1c d\u1ea7u trong khu v\u1ef1c gi\u1ea3m 30 \u2013 35%. Thi\u1ec7t h\u1ea1i ch\u00ednh \u0111\u1ed1i v\u1edbi s\u1ea3n xu\u1ea5t d\u1ea7u l\u00e0 do Li\u00ean minh ch\u00e2u \u00c2u (EU) \u0111\u01b0a m\u1ed9t s\u1ed1 doanh nghi\u1ec7p trong n\u01b0\u1edbc, bao g\u1ed3m c\u1ea3 nh\u1eefng doanh nghi\u1ec7p khai th\u00e1c, v\u00e0o \u201cdanh s\u00e1ch \u0111en\u201d. C\u00e1c c\u00f4ng ty d\u1ea7u m\u1ecf l\u1edbn c\u1ee7a ch\u00e2u \u00c2u v\u00e0 Nga \u0111\u00e3 ng\u1eebng ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u1edf Syria. S\u1ef1 gia t\u0103ng t\u1ef7 l\u1ec7 b\u00f9 \u0111\u1eafp r\u1ee7i ro trong gi\u00e1 d\u1ea7u \u0111\u00e3 l\u00e0m cho gi\u00e1 n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng t\u0103ng k\u1ef7 l\u1ee5c, c\u00f3 l\u00fac l\u00ean t\u1edbi 126 USD\/th\u00f9ng.<\/p>\n

M\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp, m\u1ed9t trong nh\u1eefng s\u1ef1 ki\u1ec7n quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ef7 21, \u0111\u00e3 l\u00e0m thay \u0111\u1ed5i \u0111\u00e1ng k\u1ec3 to\u00e0n b\u1ed9 khu v\u1ef1c Trung \u0110\u00f4ng-B\u1eafc Phi. Nh\u1eefng thay \u0111\u1ed5i n\u00e0y l\u00e0 r\u1ea5t l\u1edbn, nh\u01b0ng ch\u00fang kh\u00f4ng th\u1ef1c hi\u1ec7n \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng kh\u00e1t v\u1ecdng v\u00e0 m\u1ee5c ti\u00eau ban \u0111\u1ea7u c\u1ee7a nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi bi\u1ec3u t\u00ecnh.<\/p>\n

Nh\u00e2n d\u1ecbp k\u1ef7 ni\u1ec7m 10 n\u0103m M\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp, t\u1edd The Guardian c\u1ee7a Anh \u0111\u00e3 t\u1ed5 ch\u1ee9c m\u1ed9t cu\u1ed9c kh\u1ea3o s\u00e1t t\u1ea1i 9 qu\u1ed1c gia c\u1ee7a th\u1ebf gi\u1edbi \u1ea2 R\u1eadp b\u1ecb t\u00e1c \u0111\u1ed9ng nhi\u1ec1u nh\u1ea5t. Ph\u1ea7n l\u1edbn ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n tin r\u1eb1ng, t\u00ecnh h\u00ecnh hi\u1ec7n nay t\u1ed3i t\u1ec7 v\u00e0 ngh\u00e8o kh\u1ed5 h\u01a1n nhi\u1ec1u so v\u1edbi 10 n\u0103m tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y. N\u0103m ngh\u00ecn ng\u01b0\u1eddi \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u1ecfng v\u1ea5n \u0111\u00e3 n\u00f3i v\u1edbi c\u00e1c nh\u00e0 x\u00e3 h\u1ed9i h\u1ecdc r\u1eb1ng, trong nh\u1eefng n\u0103m g\u1ea7n \u0111\u00e2y h\u1ecd c\u1ea3m th\u1ea5y ng\u00e0y c\u00e0ng th\u1ea5t v\u1ecdng. \u1ede nh\u1eefng n\u01b0\u1edbc chi\u1ebfn tranh \u0111ang di\u1ec5n ra: Syria (75%), Yemen (73%) Libya (60%) s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecfi cho r\u1eb1ng, M\u00f9a Xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp \u0111\u00e3 t\u00e0n ph\u00e1 \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc v\u00e0 cu\u1ed9c s\u1ed1ng y\u00ean l\u00e0nh c\u1ee7a h\u1ecd. \u1ede Algeria, Ai C\u1eadp, Iraq v\u00e0 Tunisia, g\u1ea7n m\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecfi n\u00f3i r\u1eb1ng, cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a h\u1ecd \u0111ang tr\u1edf n\u00ean t\u1ed3i t\u1ec7 h\u01a1n.<\/p>\n

Ngay c\u1ea3 Tunisia, n\u01a1i \u0111\u01b0\u1ee3c coi l\u00e0 \u201cc\u00e2u chuy\u1ec7n th\u00e0nh c\u00f4ng\u201d nh\u1ea5t c\u1ee7a M\u00f9a Xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp c\u0169ng ch\u1ec9 c\u00f3 27% s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecfi cho r\u1eb1ng t\u00ecnh h\u00ecnh \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1ea3i thi\u1ec7n. Trong khi \u0111\u00f3, m\u1ed9t n\u1eeda s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n Tunisia tin r\u1eb1ng, cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a h\u1ecd \u0111\u00e3 tr\u1edf n\u00ean t\u1ed3i t\u1ec7 h\u01a1n. T\u1ea1i Ai C\u1eadp, 50% s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecfi cho r\u1eb1ng, t\u1ef1 do, d\u00e2n ch\u1ee7 th\u1eadm ch\u00ed c\u00f2n gi\u1ea3m h\u01a1n th\u1eddi k\u1ef3 tr\u01b0\u1edbc n\u0103m 2010.<\/p>\n

C\u00e1c cu\u1ed9c chi\u1ebfn \u1edf Libya, Syria, Yemen\u2026 t\u1ea1m th\u1eddi l\u1eafng xu\u1ed1ng v\u1edbi c\u00e1c l\u1ec7nh ng\u1eebng b\u1eafn mong manh, c\u00f3 th\u1ec3 b\u00f9ng ph\u00e1t tr\u1edf l\u1ea1i b\u1ea5t c\u1ee9 l\u00fac n\u00e0o. Cu\u1ed9c chi\u1ebfn ch\u1ed1ng kh\u1ee7ng b\u1ed1 m\u1eb7c d\u00f9 \u0111\u00e3 \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t s\u1ed1 k\u1ebft qu\u1ea3 nh\u1ea5t \u0111\u1ecbnh, nh\u01b0ng c\u00e1c t\u1ed5 ch\u1ee9c kh\u1ee7ng b\u1ed1 v\u1eabn ch\u01b0a b\u1ecb ti\u00eau di\u1ec7t ho\u00e0n to\u00e0n. Cu\u1ed9c xung \u0111\u1ed9t Palestine-Israel, b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng gi\u1eefa Iran v\u1edbi c\u00e1c qu\u1ed1c gia v\u00f9ng V\u1ecbnh, cu\u1ed9c kh\u1ee7ng ho\u1ea3ng h\u1ea1t nh\u00e2n Iran\u2026 \u0111ang l\u00e0 nh\u1eefng v\u1ea5n \u0111\u1ec1 \u1ea9n ch\u1ee9a nguy c\u01a1 \u0111\u1ea9y khu v\u1ef1c v\u00e0o m\u1ed9t v\u00f2ng xo\u00e1y b\u1ea1o l\u1ef1c m\u1edbi. M\u00f9a Xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp c\u00f2n k\u00e9o d\u00e0i v\u00e0 ch\u01b0a bi\u1ebft \u0111\u1ebfn bao gi\u1edd m\u1edbi k\u1ebft th\u00fac.<\/p>\n

Theo T\u1ed5 Qu\u1ed1c<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

M\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp, m\u1ed9t trong nh\u1eefng s\u1ef1 ki\u1ec7n quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t \u0111\u1ea7u th\u1ebf k\u1ef7 21, \u0111\u00e3 l\u00e0m thay \u0111\u1ed5i \u0111\u00e1ng k\u1ec3 to\u00e0n b\u1ed9 khu v\u1ef1c Trung \u0110\u00f4ng-B\u1eafc Phi. C\u00e1ch \u0111\u00e2y \u0111\u00fang m\u01b0\u1eddi n\u0103m, ng\u00e0y 17\/12\/2010, phong tr\u00e0o \u201cM\u00f9a xu\u00e2n \u1ea2 R\u1eadp\u201d b\u00f9ng n\u1ed5. C\u00e1c cu\u1ed9c bi\u1ec3u t\u00ecnh ch\u1ed1ng ch\u00ednh quy\u1ec1n tr\u00e0n qua Trung \u0110\u00f4ng […]<\/p>\n","protected":false},"author":38,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[6],"tags":[916,6794,6316],"topics":[],"longform":[],"members":[],"story":[],"thematic":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/458859"}],"collection":[{"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/users\/38"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=458859"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/458859\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":458867,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/458859\/revisions\/458867"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=458859"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=458859"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=458859"},{"taxonomy":"topics","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/topics?post=458859"},{"taxonomy":"longform","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/longform?post=458859"},{"taxonomy":"members","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/members?post=458859"},{"taxonomy":"story","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/story?post=458859"},{"taxonomy":"thematic","embeddable":true,"href":"https:\/\/m.canhco.net\/wp-json\/wp\/v2\/thematic?post=458859"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}