Viễn cảnh về ngày kết thúc đại dịch
Trang AP News cho biết, bằng kinh nghiệm thực tế và lịch sử y khoa, các nhà khoa học nhận định “không đại dịch nào kéo dài mãi mãi”, ngay cả khi biến chủng Omicron đang lây lan mạnh ở nhiều nước cũng có thể là tín hiệu cho việc đại dịch kết thúc.
Biến chủng Omicron dễ lây lan đang đẩy số ca nhiễm lên mức cao nhất kể từ đầu dịch, tạo cảnh hỗn loạn khi thế giới dần kiệt quệ sau hai năm. Song nhiều nhà khoa học nhận định các nước không trở về điểm xuất phát trong cuộc cuộc chiến chống dịch. Một viễn cảnh chắc chắn là nhân loại sẽ phải học cách tồn tại cùng virus, theo AP.
Vaccine hiệu quả bảo vệ người dùng khỏi triệu chứng nghiêm trọng, dù không ngăn được các ca nhiễm nhẹ. Omicron dường như không gây tử vong nhiều như các biến chủng trước đó. Người từng nhiễm virus có miễn dịch chống lại các phiên bản nCoV trong quá khứ và cả sau này.
Biến chủng mới như lời cảnh báo về những gì sẽ xảy ra trong tương lai “trừ khi chúng ta thực sự quyết liệt ở giai đoạn cuối này”, tiến sĩ Albert Ko, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y tế Công cộng Yale, nhận định.
“Chắc chắn Covid-19 sẽ ở lại mãi mãi. Chúng ta không thể loại bỏ nó hoàn toàn, vì vậy cần xác định các mục tiêu của mình”, ông nói thêm.
Theo ông, tại một thời điểm, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) sẽ tuyên bố các nước hạn chế được số ca nhiễm nCoV, hoặc ít nhất kiểm soát lượng bệnh nhân nhập viện và tử vong. Lúc này, đại dịch kết thúc. Nhưng giới chuyên môn chưa rõ chính xác “ngưỡng an toàn” đó là bao nhiêu.
Ngay cả khi điều đó xảy ra, một số khu vực vẫn gặp khó khăn, đặc biệt là các quốc gia thu nhập thấp, thiếu vaccine hoặc thuốc điều trị. Người dân các nước này sẽ chật vật trong các làn sóng nhỏ lẻ khi những nơi khác thành công sống chung với Covid-19.
Stephen Kissler, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Trường Y tế Công cộng Harvard TH Chan, định nghĩa dịch bệnh ổn định là khi “các nước đã đạt đến thời điểm Covid-19 cũng giống dịch cúm”. “Song cuộc khủng hoảng Omicron cho thấy chúng ta vẫn chưa tới ngưỡng đó”, ông nói thêm.
Để so sánh, ông chỉ ra rằng Covid-19 đã giết chết hơn 800.000 người Mỹ trong hai năm. Số người tử vong vì dịch cúm là từ 12.000 đến 52.000 một năm. Ông nhận định lượng người mắc và tử vong vì Covid-19 về lâu dài sẽ là vấn đề xã hội, không phải khoa học.
“Chúng ta sẽ không quay lại năm 2019 nữa, chúng ta cần khiến cộng đồng nghĩ về khả năng chấp nhận rủi ro”, tiến sĩ Amesh Adalja, học giả cấp cao tại Trung tâm An ninh Y tế Johns Hopkins, nói.
Tiến sĩ Anthony Fauci, chuyên gia hàng đầu về bệnh truyền nhiễm của Mỹ, tiên lượng virus sẽ được kiểm soát theo cách “không làm gián đoạn xã hội, không phá vỡ nền kinh tế”.
Theo AP News, Mỹ truyền đi thông điệp rằng nước này đang nỗ lực hết sức để tiến tới giai đoạn bình thường mới. Chính quyền Tổng thống Joe Biden cho biết họ có đủ công cụ, bao gồm vaccine tăng cường, thuốc điều trị và khẩu trang, để xử lý cả mối đe dọa lớn như Omicron mà không cần phong tỏa như trước đây. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) vừa giảm thời gian cách ly cho những người mắc Covid-19 xuống còn 5 ngày.
Ấn Độ cũng cung cấp bức tranh sơ bộ về “ngưỡng Covid-19 ổn định”. Số ca nhiễm mới ở mức dưới 10.000 trong vòng 6 tháng trở lại đây. Nhưng trước đó, nước này đã tải qua đợt bùng phát Delta thảm khốc với cái giá phải trả “quá đau thương”, theo tiến sĩ Jacob John, cựu trưởng khoa virus học tại Đại học Y Christian.
Omicron khiến số ca nhiễm Ấn Độ một lần nữa gia tăng. Tháng 1/2022, nước này sẽ triển khai tiêm tăng cường cho lao động tuyến đầu. Song ông John cho biết các bệnh theo mùa khác, chẳng hạn cúm và sởi sẽ bùng phát. Covid-19 cũng tiếp tục lưu hành sau khi làn sóng Omicron qua đi.
Omicron có nhiều đột biến nghiêm trọng, vượt qua lớp kháng thể của tiêm chủng và nhiễm bệnh tự nhiên. Tuy nhiên, tiến sĩ William Moss, Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg, cho rằng “virus có vẻ đã phát triển tối đa” khi tiến hóa nhiều đến vậy. “Tôi không nghĩ biến chủng mới sẽ xuất hiện theo chu kỳ vô tận”, ông nói.
Các chuyên gia đều đồng tình với một kịch bản hậu đại dịch: Covid-19 chuyển thành cảm lạnh ở một số người, gây triệu chứng nghiêm trọng hơn ở những người khác, tùy thuộc vào thể chất, tình trạng vaccine và nhiễm bệnh trước đó. Các đột biến sẽ tiếp tục xuất hiện, cần điều chỉnh vaccine thường xuyên để phù hợp với phiên bản nCoV mới.
Nhưng hệ miễn dịch của con người sẽ nhận diện và chống lại mầm bệnh tốt hơn sau mỗi năm. Chuyên gia miễn dịch Ali Ellebedy tại Đại học Washington, St. Louis đặt niềm tin vào khả năng ghi nhớ virus, vi khuẩn “tuyệt vời” của hệ miễn dịch từ trước đến nay.
Ông chỉ ra rằng tế bào B là một trong những lớp phòng thủ hiệu quả. Tế bào B nằm trong tủy xương, sẵn sàng hoạt động và sản xuất thêm kháng thể khi cần thiết. Đồng thời, nó truyền tín hiệu đến tế bào T sát thủ, tiêu diệt các tế bào nhiễm bệnh của cơ thể.
Trong nghiên cứu mới, Ellebedy và các đồng nghiệp phát hiện ra rằng vaccine Pfizer huấn luyện tế bào T, thúc đẩy sản xuất kháng thể đa dạng, mạnh hơn và hoạt động hiệu quả ngay khi virus quay trở lại.
Ellebedy nhận định khả năng miễn dịch cơ bản của cộng đồng đã được cải thiện đến mức ngay cả khi có ca nhiễm đột phá, số trường hợp nhập viện và tử vong sẽ giảm xuống, bất chấp biến chủng tiếp theo là gì.
“Dân số của chúng ta đã khác với tháng 12/2019. Mọi thứ đã thay đổi”, ông nói.
Ông so sánh dịch bệnh 2020 với đám cháy rừng. Giờ đây, với biến chủng Omicron, “rừng cây của chúng ta không hoàn toàn khô cằn. Nó đủ ẩm ướt để khiến đám cháy khó lan hơn”, ông nói.
Theo ông, trong tương lai, người nhiễm nCoV chỉ cần ở nhà khoảng hai đến ba ngày, sau đó “bạn tiếp tục cuộc sống. Hy vọng dịch bệnh sớm kết thúc”.
Bảo Trâm (Theo AP News)
