Từ 2026 nhiều người lao động có thể không phải nộp thuế thu nhập cá nhân
Trong dự thảo Nghị quyết gửi Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Tài chính đã đề xuất trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế từ 11 triệu đồng lên 15,5 triệu đồng/tháng, và cho người phụ thuộc từ 4,4 triệu lên 6,2 triệu đồng/tháng. Nếu được thông qua, chính sách sẽ bắt đầu áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026.
Đây không chỉ là một điều chỉnh mang tính kỹ thuật, mà còn là một tín hiệu tích cực thể hiện sự thấu hiểu, đồng hành của Chính phủ với người dân trong bối cảnh chi phí sinh hoạt không ngừng gia tăng.
Theo Bộ Tài chính, đề xuất điều chỉnh được tính toán dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người (khoảng 40-42%) từ năm 2020 đến nay, cũng như diễn biến chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Mức giảm trừ gia cảnh hiện hành đã được áp dụng từ giữa năm 2020, đến nay sau gần 5 năm, việc điều chỉnh là cần thiết và hợp lý.
Với mức giảm trừ mới, người có thu nhập tiền lương 15 triệu đồng/tháng sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân sau khi trừ các khoản bảo hiểm. Người có thu nhập 20 triệu đồng chỉ phải đóng khoảng 120.000 đồng/tháng. Nếu có người phụ thuộc, mức thuế càng thấp hơn, thậm chí không phải đóng.
Bộ Tài chính ước tính, khoảng 2,18 triệu người (tương đương gần 50% số người đang nộp thuế bậc 1) sẽ được chuyển sang diện không chịu thuế. Nhờ vậy, áp lực tài chính với người lao động sẽ giảm rõ rệt, đặc biệt là với những người có thu nhập trung bình, đang gánh nhiều chi phí nuôi con, chăm sóc người thân.
Không chỉ dựa trên dữ liệu kinh tế vĩ mô, Bộ Tài chính còn lắng nghe ý kiến từ các địa phương và cơ quan lập pháp. Một số đoàn đại biểu Quốc hội, như TP.HCM hay Điện Biên, thậm chí đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh cao hơn – từ 16,5 triệu đến 20 triệu đồng/tháng, nhằm tương thích hơn với mức sống thực tế tại nhiều khu vực đô thị.
Các địa phương cũng chỉ ra rằng CPI hiện chỉ phản ánh mức giá trung bình của 752 mặt hàng, trong khi chi phí sống thực tế của người dân chủ yếu nằm ở nhóm thiết yếu như lương thực, thực phẩm, nhà ở, y tế, giáo dục – những mặt hàng đã tăng mạnh 30-60% trong 5 năm qua.
Việc Bộ Tài chính chủ động đề xuất điều chỉnh chính sách thể hiện rõ tinh thần cải cách và cập nhật chính sách theo diễn biến kinh tế – xã hội thực tế, thay vì chỉ cứng nhắc bám theo chỉ số trung bình.
Một trong những điểm đáng chú ý là sự cân bằng giữa mục tiêu an sinh và mục tiêu ngân sách. Bộ Tài chính cho biết, nếu đề xuất được thông qua, số thu từ thuế thu nhập cá nhân sẽ giảm khoảng 21.000 tỷ đồng/năm, còn khoảng 84.477 tỷ đồng. Tuy nhiên, thay vì lo ngại sụt giảm thu ngân sách, cơ quan quản lý khẳng định đây là bước đi nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài, tăng tính bền vững.
Khi gánh nặng thuế giảm, người dân sẽ có động lực kê khai trung thực, tự nguyện và đầy đủ hơn, từ đó mở rộng cơ sở thuế theo chiều sâu. Điều này giúp hệ thống thuế trở nên hiệu quả, minh bạch và bền vững hơn, thay vì tạo ra áp lực ngắn hạn nhưng dễ dẫn đến tình trạng trốn thuế, khai man thu nhập.
Đề xuất nâng giảm trừ gia cảnh lần này cũng được xem là bước đệm quan trọng để tiến tới cải cách biểu thuế thu nhập cá nhân trong tương lai. Nhiều chuyên gia kinh tế đã từng kiến nghị:
-Điều chỉnh lại mức thu nhập chịu thuế theo vùng miền;
-Cập nhật biểu thuế lũy tiến cho phù hợp với mức sống hiện đại;
-Cân nhắc chính sách ưu đãi thuế riêng cho người nuôi con nhỏ, người chăm sóc người già…
Khi cải cách toàn diện được đặt lên bàn, người dân hoàn toàn có thể kỳ vọng vào một hệ thống thuế công bằng, hiệu quả, thân thiện và gắn bó hơn với cuộc sống.
Trong bối cảnh giá cả leo thang, thu nhập chưa tăng tương xứng với mức sống, đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh là một tín hiệu tích cực cho thấy Nhà nước đang lắng nghe và đồng hành cùng người dân.
Không chỉ là một quyết định tài chính, đây còn là một chính sách nhân văn, góp phần hỗ trợ an sinh xã hội, củng cố niềm tin vào thể chế, và đặt nền móng cho một hệ thống thuế hiện đại – lấy người dân làm trung tâm.
Thảo Nguyên
