Orchard – Chiến dịch Israel “xóa sổ” lò phản ứng hạt nhân Syria diễn ra thế nào?

Orchard – một chiến dịch bí mật được tiến hành trong hai năm 2006 và 2007 với sự tham gia của cơ quan tình báo Mossad, Lực lượng Không quân, đặc nhiệm của Israel kết thúc ngày 6/9/2007, khi Không quân Israel thực hiện một cuộc không kích bí mật, bất ngờ vào địa điểm nghi ngờ có lò phản ứng hạt nhân ở Syria.

Sự tham gia của Mossad

Sau khi ông Bashar Al Assad lên nắm quyền ở Syria vào năm 2001, mối quan hệ giữa Damascus và Bình Nhưỡng đã phát triển mạnh. Ông Assad đã có chuyến thăm thường xuyên tới Triều Tiên. Aman – Cơ quan Tình báo Quân sự của Israel – nhận thấy điều đáng ngờ đó, đã mật báo cho Mossad nhưng bị phủ nhận. Cuối năm 2004, Cơ quan tình báo Mỹ CIA cho biết, có nhiều cuộc gọi giữa Triều Tiên và Syria liên quan đến một địa điểm sa mạc có tên là al-Kibar, khiến giới chức Mossad mất ngủ. Đơn vị 8200 – tình báo và giải mã tín hiệu của Israel – đã thêm vị trí này vào danh sách theo dõi của mình.

Giai đoạn đầu của Chiến dịch Orchard bắt đầu khi Mossad tăng cường hoạt động ở Triều Tiên. Họ cũng đã thuê một nữ đặc vụ và dùng kế mỹ nhân bẫy thành công một nhà khoa học người Syria; các điệp viên Mossad đã mở khóa cửa và đột nhập căn phòng anh ta ở. Từ máy tính xách tay của “con mồi” hoàn toàn không được bảo vệ, họ chuyển tất cả dữ liệu sang đĩa cứng mà không tốn nhiều thời gian. Dữ liệu ngay lập tức được gửi đến Trưởng bộ phận Mossad tại Tel Aviv lúc đó là Meir Dagan. Mossad đã bị sốc mạnh khi biết dữ liệu liên quan đến chương trình hạt nhân.

Dagan ngay lập tức ra lệnh cho trạm vũ trụ của Israel chụp ảnh Al-Kibar. Mossad đã bị choáng khi nhìn thấy một tòa nhà biệt lập và hệ thống thông tin liên lạc xung quanh nó; đã xác nhận sự tồn tại của chương trình hạt nhân đang hoạt động ở Al-Kibar. Vì Syria là một trong những quốc gia thề loại bỏ Israel khỏi bản đồ thế giới và coi đây là một mối đe dọa nghiêm trọng, Dagan đã báo cáo lên Thủ tướng của họ khi đó là Ehud Olmert.

Tờ Daily Telegraph, trích dẫn các nguồn giấu tên, đưa tin rằng vào tháng 12/2006, một quan chức hàng đầu của Syria đã đến London dưới một cái tên giả. Mossad đã cử ít nhất mười điệp viên bí mật đến London, chia thành ba nhóm – một nhóm được cử đến sân bay Heathrow để xác nhận đối tượng đến, nhóm thứ hai để đặt phòng cùng khách sạn của đối tượng, và nhóm thứ ba để theo dõi di chuyển của đối tượng. Một số đặc vụ đến từ Đội Kidon, chuyên thực hiện các vụ ám sát và Đội Negev, chuyên đột nhập vào nhà, đại sứ quán và phòng khách sạn để cài đặt thiết bị nghe trộm.

Trong ngày đầu tiên của chuyến thăm, đối tượng đã đến Đại sứ quán Syria, sau đó đi mua sắm. Các đặc nhiệm Kidon theo sát đối tượng, trong khi các đặc nhiệm Negev đột nhập vào phòng khách sạn của đối tượng, tìm máy tính xách tay của ông ta, sau đó đã cài đặt phần mềm cho phép Mossad theo dõi các hoạt động của anh ta trên máy tính. Tại trụ sở Mossad, các quan chức đã tìm thấy bản thiết kế và hàng trăm bức ảnh về cơ sở Kibar trong các giai đoạn xây dựng khác nhau, cùng thư từ và một bức ảnh quan chức hạt nhân Triều Tiên Chon Chibu gặp gỡ Ibrahim Othman – Giám đốc cơ quan năng lượng nguyên tử của Syria.

Mặc dù ban đầu đã lên kế hoạch giết quan chức Syria ở London, nhưng Mossad đã quyết định tha mạng cho ông ta. Được báo cáo, Thủ tướng Israel Olmert đã thành lập một hội đồng gồm ba thành viên đặc trách về chương trình hạt nhân của Syria. Sáu tháng sau, Chuẩn tướng Ya’akov Amidror – một trong những thành viên của hội đồng, thông báo với Olmert rằng Syria đang làm việc với Triều Tiên và Iran về một cơ sở hạt nhân. Iran đã đầu tư 1 tỷ USD cho dự án và có kế hoạch sử dụng cơ sở Kibar để thay thế các cơ sở của Iran nếu Iran không thể hoàn thành chương trình làm giàu uranium của mình…

Sự tham gia của Sayeret Matkal

Sau khi phát hiện ra cơ sở al-Kibar, bằng mọi cách, giới chức Israel muốn biết lò phản ứng hạt nhân đã được xây dựng hoàn thành chưa và có trong tình trạng hoạt động? Và điều đầu tiên xuất hiện trong đầu họ là Sayeret Matkal – đơn vị đặc nhiệm tinh nhuệ của Israel. Giai đoạn thứ hai của Chiến dịch Orchard bắt đầu khi Mossad ra lệnh cho Sayeret Matkal lấy nước và mẫu đất bên ngoài lò phản ứng để quyết định liệu lò phản ứng có thể phá hủy được hay không. Biệt kích Sayeret Matkal đã sử dụng ba trực thăng Sikorsky CH-53 có khả năng bay ở độ cao rất thấp và không gây ồn, lấy mẫu nước và đất bên ngoài lò phản ứng của Syria.

Mẫu đã được gửi đến trung tâm thử nghiệm hạt nhân của Israel và may mắn thay, cơ sở của Syria không hoạt động hoàn toàn. Mossad chỉ còn lại lựa chọn duy nhất là “Hành động, hoặc Chết” và họ phải chọn phá hủy lò phản ứng. Đối với hành động này, họ đã sử dụng các máy bay chiến đấu nổi tiếng và giàu kinh nghiệm (loại máy bay phản lực được sử dụng để phá hủy lò phản ứng hạt nhân của Iraq dưới thời Saddam Hussein) của Không quân Israel – Phi đội 69 “Hammers”. Tờ Sunday Times cũng đưa tin, sứ mệnh do Bộ trưởng Quốc phòng Israel Ehud Barak “trực tiếp chỉ đạo”.

Hai tháng trước cuộc tấn công, Israel đã phóng vệ tinh do thám Ofek-7 vào không gian, được định vị địa lý để theo dõi hoạt động tại khu phức hợp. Các phi công của Không quân Israel tham gia hoạt động đã được đích thân Tướng Eliezer Shkedy – Tư lệnh Không quân Israel – lựa chọn. Shkedy đã chọn những phi công có kỹ năng bay phù hợp với mình. Họ bắt đầu huấn luyện nhiều tuần trước cuộc đột kích để bắn trúng mục tiêu nhỏ ở góc nghiêng ba mươi độ, trên sa mạc Negev vào ban đêm.

Các phi công không được biết mục tiêu cho đến khi được Shkedy thông báo ngắn gọn trước khi chiến dịch bắt đầu. Trong cuộc họp giao nhiệm vụ, Shkedy đảm bảo với các phi công rằng hệ thống phòng không của Syria sẽ bị nhiễu, và cảnh báo họ rằng không có quả bom nào được rơi xuống khu dân cư…

Chiến dịch Orchard – Đánh bom

Ngay sau nửa đêm ngày 5/9/2007, các lực lượng Israel đã tấn công để vô hiệu hóa hệ thống phòng không Syria. 10 máy bay chiến đấu F-15I Ra’am của Israel thuộc Phi đội 69 của Không quân Israel được trang bị bom dẫn đường bằng laser, tên lửa AGM-65 Maverick và thùng nhiên liệu bên ngoài; được hộ tống bởi máy bay chiến đấu F-16I Sufa và một số máy bay ELINT, cất cánh từ căn cứ không quân Ramat David. Ba trong số những chiếc F-15 đã được lệnh quay trở lại căn cứ, trong khi bảy chiếc còn lại tiếp tục hướng về Syria, ít nhất bốn máy bay trong số này đã bay vào không phận Syria.

Không quân Israel đã phá hủy một trạm radar của Syria ở Tall al-Abuad bằng bom chính xác thông thường, tấn công điện tử và gây nhiễu. Một đội biệt kích tinh nhuệ của lực lượng đặc biệt Shaldag của Israel đã đến địa điểm một ngày trước đó để họ có thể đánh dấu mục tiêu bằng máy chỉ định laser, trong khi một báo cáo sau đó xác định các biệt kích của lực lượng đặc biệt Sayeret Matkal có liên quan. Máy bay phi đội 69 đột nhập không phận Syria và ngay lập tức phát hiện ra lò phản ứng Al-Kibar vùng Deir ez-Zor, phá hủy nó bằng 1,5 tấn thuốc nổ.

Ngay sau vụ tấn công, Thủ tướng Israel Ehud Olmert đã gọi điện cho Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ lúc đó là Erdogan, giải thích tình hình và yêu cầu ông chuyển một thông điệp tới Tổng thống Syria Bashar al-Assad rằng, Israel sẽ không khoan nhượng với một nhà máy hạt nhân khác, nhưng không có hành động nào khác đã được lên kế hoạch; rằng, Israel không muốn ngụy tạo vụ việc và vẫn quan tâm đến hòa bình với Syria, đồng thời nói thêm rằng, nếu Assad chọn không thu hút sự chú ý vào vụ việc, ông ấy cũng sẽ làm như vậy.

Trong một bức thư gửi cho Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon, Syria đã gọi vụ xâm nhập là “sự xâm phạm không phận của Syria”, cáo buộc cộng đồng quốc tế phớt lờ các hành động của Israel. Nước này đã không yêu cầu một cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và Pháp, vào thời điểm Chủ tịch Hội đồng Bảo an, không nhận được thư từ Syria. Sau vụ việc, theo nguồn tin từ WikiLeaks, Syria đã đặt các tên lửa tầm xa trang bị đầu đạn hóa học trong tình trạng báo động cao sau vụ tấn công nhưng không trả đũa, vì lo ngại Israel sẽ phản công hạt nhân.

Các quan chức cấp cao của Mỹ sau đó tuyên bố rằng họ không tham gia hoặc chấp thuận cuộc tấn công, nhưng đã được thông báo trước. Trong cuốn hồi ký của mình, Tổng thống George W. Bush viết rằng Thủ tướng Olmert đã yêu cầu Mỹ ném bom vào khu vực Syria, nhưng ông từ chối, nói rằng thông tin tình báo không rõ ràng liệu nhà máy có nằm trong chương trình vũ khí hạt nhân hay không. Bush tuyên bố rằng Olmert đã không yêu cầu bật đèn xanh cho một cuộc tấn công và ông ta cũng không đưa ra lời khuyên nào, nhưng Olmert đã hành động một mình và làm những gì ông ta nghĩ là cần thiết để bảo vệ Israel.

Triều Tiên lên án mạnh mẽ hành động của Israel, coi “đây là một hành động khiêu khích rất nguy hiểm, vi phạm chủ quyền của Syria và quấy rối nghiêm trọng hòa bình và an ninh khu vực”. Không có chính phủ Arab nào ngoài Syria chính thức bình luận về vụ việc ngày 6/9/2007, tuần báo Al-Ahram của Ai Cập gọi đó là “sự im lặng đồng bộ của thế giới Arab. Một cuộc điều tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã cho thấy bằng chứng về uranium và graphite và kết luận rằng địa điểm này có các đặc điểm giống một lò phản ứng hạt nhân chưa được khai báo. Tháng 4/2011, IAEA chính thức xác nhận rằng địa điểm này là một lò phản ứng hạt nhân.

Ám sát Tướng Suleiman

Sau vụ tấn công phá hủy lò phản ứng, điều duy nhất còn lại khiến Meir Dagan bận tâm là, Syria đã làm cách nào để chế tạo hạt nhân một cách tuyệt đối bí mật? Sau rất nhiều nghiên cứu, Mossad nhận thấy người đứng sau thành công này chính là Tướng Syria Mohammed Suleiman. Mossad báo cáo với Thủ tướng Olmert rằng, Syria sẽ có thể xây dựng một lò phản ứng hạt nhân hoạt động hoàn chỉnh nếu Tướng Suleiman còn sống.

Vì vậy, nhiệm vụ cuối cùng của Mossad là ám sát kẻ đứng sau chương trình đó, và Mossad đã ra tay bằng lực lượng khét tiếng nhất của họ – Kidon (một số nguồn tin cho đó là đơn vị Shayetet 13). Kidon là một trong những đơn vị ám sát tàn nhẫn nhất trên thế giới, không dung tha bất cứ kẻ thù nào của Israel. Năm 2008, thu được thông tin tình báo rằng, Suleiman sẽ về thăm quê ở Tartous và có một cuộc gặp gỡ nhỏ, Mossad và Kidon đã chuẩn bị cho việc này.

Họ gửi những xạ thủ bắn tỉa giỏi nhất của Kidon đến Tartous. Các tay súng bắn tỉa đã thực hiện một cuộc lặn cùng bình khí, tìm cách vào gần bờ và phục chờ thời điểm thích hợp. Ngày 1/8/2008, vào khoảng 18h00 giờ địa phương, các tay súng bắn tỉa nhắm mục tiêu và bắn trúng Suleiman hai viên, một vào ngực và một vào cổ. Chiến dịch Orchard được đánh giá là thành công, Mossad đã sử dụng lực lượng lục quân, không quân và Kidon để kết liễu mối đe dọa đối với họ theo cách bất ngờ và hiệu quả nhất.

Lê Ngọc