Nguyễn Bắc Son – ‘tổng đạo diễn’ thương vụ AVG
Cáo trạng và lời khai trước tòa của các bị cáo cho thấy cựu bộ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông (TT&TT) Nguyễn Bắc Son chính là ‘tổng đạo diễn’ của thương vụ đình đám này.
Tích cực chỉ đạo các thuộc cấp khẩn trương thực hiện thương vụ MobiFone mua 95% cổ phần của AVG (với giá khoảng 8.900 tỉ đồng), gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 6.500 tỉ đồng, ông Son khai nhận với cơ quan điều tra rằng mình có vai trò “chủ mưu”, nhưng đến giai đoạn truy tố ông lại phủ nhận.
Ngày đầu tiên TAND TP Hà Nội đưa ra xét xử vụ án (16-12), lời khai của các bị cáo đã làm rõ nhiều tình tiết. Hội đồng xét xử (HĐXX) đã quyết định cách ly bị cáo Nguyễn Bắc Son để tiến hành xét hỏi các bị cáo khác.
“Cậu ký đi”!
Trình bày trước HĐXX, bị cáo Lê Nam Trà cho biết kể từ thời điểm bị cáo đang giữ chức tổng giám đốc MobiFone đã có định hướng mua một hãng truyền hình kỹ thuật số, nhưng chưa có ý định mua doanh nghiệp cụ thể nào. Đến khi gặp “thì bộ trưởng Nguyễn Bắc Son gợi ý anh Vũ đang có ý định bán AVG” và gợi ý MobiFone mua lại. Sau đó, ông Trà được thăng chức làm chủ tịch HĐTV MobiFone, ông Cao Duy Hải được bổ nhiệm làm tổng giám đốc.
Đến lượt được xét hỏi, bị cáo Cao Duy Hải cho biết khi bị thúc giục thực hiện các bước để triển khai dự án mua AVG, đã báo cáo bộ trưởng Nguyễn Bắc Son và chủ tịch HĐTV Lê Nam Trà là “cần tạm dừng dự án để nghiên cứu kỹ” nhưng đã bị ông Son, ông Trà thúc giục phải làm. “Bị cáo Son nói với bị cáo như thế nào?” – HĐXX hỏi. “Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son nói là dự án tốt, phải khẩn trương mua” – ông Hải trả lời.
Trong phần xét hỏi hôm qua, HĐXX dành nhiều thời gian để “truy” các bị cáo về vai trò, trách nhiệm đối với quyết định 236 ngày 21-12-2015 phê duyệt dự án đầu tư dịch vụ truyền hình của MobiFone được bị cáo Trương Minh Tuấn (khi đó là thứ trưởng Bộ TT&TT) ký. Thẩm phán hỏi: Nội dung quyết định 236 có phải là văn bản chỉ đạo MobiFone triển khai dự án không? Ông Tuấn đáp rằng đó là văn bản giao MobiFone thực hiện dự án.
Thẩm phán lại nêu nội dung văn bản này nói rõ tên dự án, giao việc cụ thể người nào việc gì thì có phải là chỉ đạo không? “Khi nhận dự thảo văn bản 236, tôi nói với vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp rằng đây không phải nhiệm vụ của tôi nên tôi không ký. Nhưng bộ trưởng bút phê yêu cầu tôi ký, chấp hành chỉ đạo của bộ trưởng nên tôi phải ký” – ông Tuấn khai.
Đồng thời, ông Tuấn khẳng định mình không được giao phụ trách MobiFone, lĩnh vực tài chính, doanh nghiệp, không tham gia vụ MobiFone mua AVG ngay từ đầu, mà chỉ được ông Son yêu cầu thực hiện những việc cụ thể liên quan đến thương vụ này.
Trước tòa, bị cáo Trương Minh Tuấn “nhận thức rằng việc ký quyết định 236 là vi phạm pháp luật nên dẫn đến hậu quả như hiện nay”.
“Trong trường hợp quyết định 236 không áp giá mua (khoảng 8.900 tỉ) thì MobiFone có mua AVG không?” – HĐXX hỏi. “Thưa HĐXX, MobiFone sẽ không mua” – bị cáo Trà đáp. Ông Trà cho biết lúc đó mình nhận thức rằng đây là dự án nhóm A, Bộ TT&TT làm chủ đầu tư, trực tiếp thực hiện dự án nên “nghĩ rằng có đúng luật thì bộ mới chỉ đạo”.
Bị cáo Trà còn cho biết thêm: trước khi ký hợp đồng chuyển nhượng cổ phần AVG, ông có ăn trưa với bộ trưởng Nguyễn Bắc Son, được ông Son hỏi là “hơn một giờ nữa là ký hợp đồng với AVG, các cậu chuẩn bị đến đâu rồi?”. Bị cáo Trà báo cáo với ông Son là để tổng giám đốc Cao Duy Hải ký, nhưng ông Son nói với ông Trà là “cậu ký đi”.
Bị cáo Phạm Đình Trọng – cựu vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp – cũng khai nhận: trước khi quyết định việc mua AVG, ông chủ trì cuộc họp định giá AVG là theo chỉ đạo trực tiếp của bộ trưởng Nguyễn Bắc Son bằng “thư công tác” và “trực tiếp gọi điện thoại”.
Tòa hỏi Trọng là ông Nguyễn Bắc Son có nắm được các văn bản liên quan đến định giá AVG không? Bị cáo Trọng khẳng định “bộ trưởng Nguyễn Bắc Son nắm rất rõ nội dung các văn bản này nên mới có thư công tác”. Khi thành lập tổ thẩm định giá cũng do ông Son trực tiếp chọn người tham gia.
Biết sai nhưng vẫn cố làm
Bản cáo trạng dài gần 60 trang được đại diện Viện KSND TP Hà Nội công bố trước tòa, truy tố các bị cáo về tội “vi phạm các quy định về quản lý đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng” và “nhận hối lộ”. Bị cáo Phạm Nhật Vũ bị truy tố tội “đưa hối lộ”.
Cáo trạng cho thấy các bị cáo Nguyễn Bắc Son, Trương Minh Tuấn nhận thức được hành vi của mình khi quyết định dự án mua cổ phần AVG là không đúng các quy định của pháp luật, nhưng cả hai đều cố làm vì các mục đích tư lợi khác nhau.
Trong đó, ông Son khai nhận “động cơ mục đích chỉ đạo quyết liệt MobiFone triển khai thực hiện nhanh dự án mua cổ phần AVG vì mong muốn dự án được thực hiện trước khi Nguyễn Bắc Son nghỉ hưu để tạo dấu ấn trong nhiệm kỳ công tác và mong muốn MobiFone và AVG nhớ đến Nguyễn Bắc Son”.
Còn ông Tuấn khai nhận là “được ông Nguyễn Bắc Son hứa hẹn giúp đỡ để ông Tuấn được làm bộ trưởng” (thời điểm thực hiện hành vi phạm tội, ông Tuấn là thứ trưởng, cấp dưới của ông Son).
Tuy nhiên, trước HĐXX, bị cáo Tuấn phủ nhận: “Ông Nguyễn Bắc Son không hề hứa hẹn đưa tôi lên bộ trưởng hay làm việc này việc khác. Chuyện này có thể là khi làm việc với cơ quan điều tra có sự hiểu nhầm nào đấy”.
Đại diện VKS cho biết các bị can tại MobiFone đã có những sai phạm trong việc đánh giá khả năng tài chính, kinh doanh của AVG; lựa chọn các đơn vị tư vấn thẩm định giá trị doanh nghiệp AVG; tư vấn mua bán, sáp nhập doanh nghiệp; nghiệm thu, sử dụng kết quả thẩm định giá trị AVG làm căn cứ đàm phán giá mua cổ phần…
Theo báo cáo đánh giá tình hình tài chính hợp nhất AVG của VCBS tại thời điểm 31-3-2015, giá trị tài sản là 3.103 tỉ đồng (trong đó mảng truyền hình là 629,7 tỉ đồng, đầu tư ngoài ngành là 2.473,2 tỉ đồng), tổng nợ phải trả là 1.133 tỉ đồng, giá trị tài sản ròng là 1.970 tỉ đồng. AVG sử dụng đòn bẩy tài chính với tỉ lệ vốn vay và nợ khá lớn, tỉ lệ nợ trên vốn cổ phần là 47%.
Trong khi đó, các bị cáo thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông, MobiFone đã sử dụng kết quả thẩm định giá của AMAX xác định giá trị AVG là 16.565 tỉ đồng làm căn cứ để đàm phán, thỏa thuận giá mua là không khách quan, không đảm bảo cơ sở pháp lý và độ tin cậy, vi phạm các quy định, các tiêu chuẩn thẩm định giá.
Trong quá trình giao dịch thương vụ AVG, ông Phạm Nhật Vũ đã gọi cho ông Nguyễn Bắc Son 85 cuộc điện thoại và 206 tin nhắn để trao đổi, liên hệ và đề nghị ông Nguyễn Bắc Son chỉ đạo cấp dưới sớm thực hiện việc mua bán giữa MobiFone với AVG. Ngoài ra, bị cáo Phạm Nhật Vũ còn gọi điện thoại liên hệ với các ông Trương Minh Tuấn, Lê Nam Trà và Cao Duy Hải, những người có vai trò trực tiếp quyết định cho việc mua bán cổ phần giữa MobiFone và AVG, để hỏi thăm và đề nghị sớm triển khai việc mua bán cổ phần.
Cáo trạng nêu rõ: Quá trình điều tra, bị can Nguyễn Bắc Son thành khẩn khai báo, nhận thức rõ hành vi phạm tội và nhận trách nhiệm trước pháp luật với vai trò chủ mưu, chỉ đạo thực hiện dự án đầu tư dịch vụ truyền hình tại MobiFone và xin được hưởng sự khoan hồng của pháp luật. Tuy nhiên đến giai đoạn truy tố, bị can chỉ nhận trách nhiệm là người đứng đầu Bộ TT&TT; không thừa nhận vai trò chủ mưu, chỉ đạo MobiFone thực hiện dự án như kết luận của cơ quan điều tra.
“Nhưng với kết quả điều tra có đủ căn cứ kết luận Nguyễn Bắc Son là người chỉ đạo, quyết định và thúc đẩy việc mua cổ phần của AVG, quyết liệt trong phân công chỉ đạo cấp dưới thực hiện. Do vậy, Nguyễn Bắc Son là người chịu trách nhiệm cao nhất, đứng đầu các bị can đã được phát hiện, khởi tố và truy tố” – đại diện VKS khẳng định.
“Sao nhiều thế?”
Điểm đáng chú ý nhất của vụ án này là các bị cáo Nguyễn Bắc Son, Trương Minh Tuấn, Lê Nam Trà, Cao Duy Hải đều khai đã nhận số tiền rất lớn từ bị cáo Phạm Nhật Vũ (trước thời điểm chuyển nhượng cổ phần, ông Vũ là chủ tịch AVG). Bị cáo Trà khai trước tòa là được ông Vũ biếu hai lần. Lần thứ nhất là dịp gần tết, Vũ đến cơ quan biếu gói quà tết, sau đó mở ra thì có 500.000 USD.
Sau đó một thời gian, bị cáo Vũ lại gọi điện: “Anh có nhà không, em đến biếu anh ít quà”, đựng trong 2 hộp cactông, tổng số 2 triệu USD. “Tôi gọi điện lại cho Vũ, nói là sao nhiều thế? Thì vũ Trả lời là em biếu anh” – ông Trà trình bày. Bị cáo Trà còn cho biết bản thân ông bất ngờ trước số tiền Phạm Nhật Vũ biếu.
Trong quá trình làm việc với điều tra viên, bị cáo biết rằng với số tiền như vậy thì sẽ chịu khung hình phạt rất cao. “Nhưng bị cáo suy nghĩ rằng mình khai báo để được thanh thản, đồng thời xin được pháp luật khoan hồng” – ông Trà nói.
Bị cáo Trương Minh Tuấn cũng nói rằng ông Vũ không hề hứa hẹn điều gì khi thực hiện dự án, chỉ sau khi hoàn thành dự án, một dịp gần tết, bị cáo Vũ đến phòng làm việc tặng lẵng hoa và gói quà. Sau khi mở gói quà ra thì thấy có 200.000 USD. “Lúc đầu tôi nhận thức rằng đây là tiền Vũ chúc mừng. Sau này tôi nhận thức rằng Vũ cảm ơn vì tôi đã ký quyết định 236” – bị cáo Tuấn nói.
Cựu tổng giám đốc MobiFone Cao Duy Hải cũng trình bày sau khi nhận 500.000 USD từ Vũ, Hải đã biếu Nguyễn Bắc Son 200.000 USD. Trong khi bị cáo Lê Nam Trà cho biết mình đã 2 lần biếu ông Nguyễn Bắc Son với tổng số tiền 700.000 USD.
LÊ KIÊN/TTO
