Người Belarus ấm ức tố TQ: Họ đưa tiền bằng một tay và sau đó lấy lại tiền bằng tay kia

“Mỹ và châu Âu sẽ không đầu tư cho nhà máy bụi bẩn, độc hại như thế nhưng TQ không quan tâm tới điều đó, họ chỉ muốn các công ty TQ có việc để làm”, người dân Belarus chỉ trích.

Công trình độc hại của Trung Quốc

Brest, Belarus từng không có băng rôn, không khẩu hiệu, thậm chí không có những tiếng hô hào lớn tiếng, chứ đừng nói đến việc giơ nắm đấm.

Nhưng trong khoảng một năm qua, vào mỗi Chủ nhật, hàng trăm người biểu tình đã tập trung tại Quảng trường Lenin chơi với đàn chim bồ câu. Họ dùng phương thức này để bày tỏ sự giận dữ phản đối một nhà máy sản xuất pin axit chì do Trung Quốc đầu tư. Người dân bản địa cáo buộc, các chất độc hại gây chết người do nhà máy thải ra có thể lan tỏa vào không khí và ngấm vào các mạch nước ngầm.

Nhà máy này được xây dựng ở ngoại ô thành phố Brest nhưng vẫn đang chờ giấy phép sản xuất. Tại Belarus, Trung Quốc được cho đang gây ảnh hưởng rất lớn.

“Họ đã tạo ra một bước nhảy vọt. Đây chính là một ví dụ”, ông Aliaksandr Yarashenka, người đứng đầu khu công nghiệp do Trung Quốc đầu tư nói. Khu công nghiệp hiện được xây dựng trên vùng đầm lầy gần thủ đô Minsk – khu vực vốn phủ kín bởi rừng thông.

Theo China Daily (Trung Quốc), khu công nghiệp này là hạng mục đầu tư lớn nhất ở nước ngoài của Trung Quốc. Tờ này đề cập Belarus như là cửa ngõ của Châu Âu, mặc dù Belarus không thuộc liên minh châu Âu EU và các sản phẩm được sản xuất tại nước này phải trả mức thuế rất cao nếu xuất khẩu vào EU.

Ông Yarashenka cho hay, chi phí lao động ở Belarus rất thấp và mức lương trung bình hàng tháng rơi vào khoảng 500 USD, trong khi đó mức lương trung bình hàng tháng ở EU là 2.000 USD trở lên. Sự khác biệt về chi phí lao động dễ dàng bù đắp thuế quan. Vì thế, các công ty nước ngoài sẽ rất có lợi ích khi xây dựng các nhà máy định hướng xuất khẩu Belarus.

Theo The New York Times (Mỹ- NYT), do hầu hết các nhà đầu tư châu Âu đều đã tránh Belarus, trong khi Belarus lo lắng rằng họ quá phụ thuộc vào Nga nên nước này mong muốn tìm kiếm sự giúp đỡ từ Trung Quốc.

Belta – truyền thông Nhà nước Belarus gần đây đưa tin, nước này sẽ sớm nhận được hơn 500 triệu USD từ khoản vay của Trung Quốc. Tờ báo dẫn lời ông Andrei Belkovets, Thứ trưởng Bộ Tài chính Belarus phát biểu: “Ban đầu chúng tôi kỳ vọng nhận các khoản vay từ Nga” nhưng Nga đã trì hoãn việc cung cấp vốn, vì vậy “được xem là một lựa chọn, chúng tôi đã đạt được thỏa thuận với Trung Quốc”.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã cung cấp vốn xây dựng những con đường mới, nhà máy phát điện mới ở Belarus và một khách sạn sang trọng ở Minsk, cũng như đầu tư vào nhà máy sản xuất pin axit chì ở Brest – nơi đã dấy lên cơn phẫn nộ của nhóm người biểu tình địa phương. Được biệt, loại pin do nhà máy sản xuất được sử dụng rộng rãi trong sản xuất ô tô, chứa hai chất cực độc: axit sulfuric và chì.

“Đối với người Trung Quốc, chúng tôi gần giống như Châu Phi – nghèo và cần sự giúp đỡ”, ông Vladislav Abramovich nói. Ông từng là một bác sĩ và hiện đang sống trong gần cánh rừng cách nhà máy sản xuất pin không xa. Ông lo lắng về việc bị ảnh hưởng bởi các chất độc hại. “Mỹ và châu Âu sẽ không đầu tư cho nhà máy bụi bẩn, độc hại như thế này nhưng Bắc Kinh không quan tâm tới những điều đó, họ chỉ muốn các công ty Trung Quốc có việc để làm”.

Những người biểu tình ở quảng trường Lenin -gồm những cư dân sống gần nhà máy sản xuất pin và các nhà bảo vệ môi trường, cố gắng tập trung khiếu nại về những vấn đề nguy hại nghiêm trọng ảnh hưởng của nhà máy tới sức khỏe cũng nhưng hệ thống trang thiết bị chưa đạt chuẩn của doanh nghiệp Trung Quốc nhưng họ chưa nhận được phản hồi.

Công ty 1AK-Group của Belarus đứng sau nhà máy đã phủ nhận mọi rủi ro về môi trường và nhấn mạnh rằng tổng lượng chất thải chì độc hại chỉ là ba kg mỗi năm. Mặc dù các nhà biểu tình cho rằng con số này thấp đến mức khó tin nhưng Richard Fuller, một nhà khoa học môi trường kiêm quản lý chính của Pure Earth, một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại New York, cho biết nhiều nhà máy sản xuất pin axit chì ở châu Âu và Mỹ vẫn đang hoạt động an toàn.

Ông này cho biết mặc dù chưa đến nhà máy Brest nhưng ông nhấn mạnh rằng, không giống như các hoạt động thủ công chi phí thấp, nhà máy do Trung Quốc đầu tư dường như được trang bị công nghệ hiện đại và các biện pháp an toàn giúp giảm chất thải độc hại. “Tôi không nghĩ sẽ có nguy cơ tiếp xúc với một chất độc hại cụ thể”, ông nói.

Khiến người Belarus tức giận

Theo dự kiến ban đầu, nhà máy pin Brest ​​sẽ đi vào sản xuất vào đầu tháng 6 nhưng trước sự phản đối của người biểu tình, chính quyền Brest đã hoãn thời gian bắt đầu hoạt động, nhằm giúp các quan chức có thời gian để xem xét liệu nhà máy có đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường hay không.

Đáng chú ý, văn phòng công tố viên đã giáng một đòn nặng nề hơn vào nhà máy. Vào đầu tháng 7, một thông báo được công bố, theo lệnh của Tổng thống Alexander Lukashenko, dự án nhà máy pin đang bị điều tra vì cáo buộc tham nhũng và một số nhà quản lý cấp cao đã bị bắt giữ.

Dmitri Bekalink, một người biểu tình thường xuyên lui tới quảng trưởng Lenin vào Chủ nhật, cho biết ông không phản đối đầu tư của Trung Quốc nhưng ấm ức cho biết, trong hợp đồng vay vốn, Trung Quốc còn yêu cầu đối tác phải hợp tác với một công ty kiến trúc và công ty xây dựng của họ. Trong đó, công ty kiến trúc giữ vai trò tổng thầu và công ty xây dựng đảm nhiệm cung cấp thiết bị sản xuất cốt lõi của nhà máy.

“Họ đưa tiền bằng một tay và sau đó lấy lại tiền bằng tay kia”, ông Bekalink chỉ trích.

Viktor Lemeshevsky, CEO của 1AK-Group, từ chối phỏng vấn và hiện đang là đối tượng của một cuộc điều tra tham nhũng. Trước đó, ông này chia sẻ với giới truyền thông Belarut rằng, ông đã từng xin vay vốn từ European Bank và các tổ chức phương Tây khác nhưng đều bị từ chối. Ngân hàng châu Âu không có lệnh cấm hoàn toàn đối với việc đầu tư sản xuất pin axit chì nhưng lại có các quy tắc vô cùng nghiêm ngặt đối với tác động xã hội và môi trường của dự án.

Lemeshevsky cho hay, Trung Quốc không những không phản đối mà còn mở một khoản tín dụng trị giá 15 tỷ USD thông qua Belarus Bank. Khoản tín dụng dự phòng này lớn gấp 20 lần tổng số khoản vay do European Bank cung cấp cho Belarus.

Nga đã cắt giảm trợ cấp năng lượng cho Belarus, khiến nước này mất 300 triệu USD mỗi năm, điều này dẫn đến những hạn chế tài chính. Chính phủ Minsk đã hy vọng nhận được một khoản vay từ Moscow để lấp khoảng trống ngân sách và hiện nay kỳ vọng này đổ dồn sang Trung Quốc.

Polina Prysmakova, một giáo sư trợ lý tại Đại học Florida Atlantic, đã nghiên cứu về vai trò của Trung Quốc tại Belarus.. Bà nói rằng Trung Quốc không tìm cách đẩy Belarus vào bẫy nợ để lấy lợi ích như ở Sri Lanka. Họ chỉ cố gắng tạo ra công việc kinh doanh cho các công ty Trung Quốc – khi trong nước không còn công trình để xây dựng.

Bà nói rằng Trung Quốc đã “quá bão hòa, có quá nhiều thị trấn mới, con đường mới, nhà máy điện mới và sân bay mới”, điều đó có nghĩa là “các công ty Trung Quốc cần một nơi như Belarus để tiếp tục xây dựng”.

Theo NYT, đây là xu hướng của sáng kiến Vành đai và con đường – biểu tượng chính sách mang tính biểu tượng của Chủ tịch Tập Cận Bình. Sáng kiến ​​này bắt đầu vào năm 2013 với kế hoạch phát triển các liên kết giao thông đường bộ và đường biển giữa Trung Quốc và thị trường nước ngoài nhưng sau đó nó thúc đẩy các công ty Trung Quốc vươn ra nước ngoài.

Cường độ và quy mô của xu hướng này đã được thể hiện một cách sinh động trong khu vực phát triển có tên là Khu công nghiệp Great stone do ông Yarashenka quản lý. Chủ tịch Tập Cận Bình từng coi dự án này là “mô hình điển hình” của sáng kiến Vành đai và con đường, nhằm biến một nơi có diện tích gấp đôi Manhattan thành một thành phố dày đặc nhà máy, trung tâm nghiên cứu, ký túc xá.

Khuôn viên này đã nhận được 440 triệu USD đầu tư, phần lớn đến từ Trung Quốc, đồng thời nhiều doanh nghiệp Trung Quốc như công ty xây dựng CAMC hay tập đoàn cục 25 Đường sắt Trung Quốc v.v… tham gia xây dựng.

Được biết hai công ty Trung Quốc đầu tiên xây dựng nhà máy trong khuôn viên này là hai gã khổng lồ công nghệ Huawei và ZTE. Washington từng cáo buộc Huawei gây nên những rủi ro an ninh, trong khi ZTE bị cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran và Triều Tiên.

Hai con đường rộng lớn – Bắc Kinh Prospekt và Minsk Prospekt – chạy xuyên qua khuôn viên. Theo NYT, cho đến nay khu vực này giống như một thị trấn ma hơn là một trung tâm công nghiệp thịnh vượng nhưng các dự án của Trung Quốc đều như vậy khi ban đầu chúng có vẻ phi logic kinh tế nhưng sau đó lại phát triển thành một trung tâm sản xuất lớn mạnh.

“Khi người Trung Quốc đặt mục tiêu, họ sẽ tiến dần đến mục tiêu”, ông Yarashenka nói. Ông cũng cho rằng Belarus nên học theo phương pháp này.

Chỉ hai năm sau khi tòa nhà đầu tiên – gồm một khách sạn và trung tâm thương mại cơ bản vẫn còn để trống – được hoàn thành, khuôn viên giờ đã có một số nhà máy đang vận hành, một tòa nhà hành chính tám tầng và một con đường rộng rãi kéo dài 40 km. Quốc kỳ Trung Quốc và Belarut được treo trên các cột đèn ở dọc hai bên đường.

“Trước đây, khu vực này là một đầm lầy và rừng rậm, ngoài ra không có gì. Bây giờ chúng ta có những thứ này”, ông Yarashenka chỉ vào dãy xe tải dưới cửa sổ văn phòng của mình và những tốp các công nhân xây dựng Trung Quốc. “Dự án này cho thấy không có gì là không thể.”

(Theo Soha News)