Ngửi hoa thành giấy khét, đồ đạc có mùi rác thải, thức ăn có mùi bùn sau hậu Covid-19

Sau khi khỏi Covid-19, nhiều người đã ngửi mùi bông hoa hồng thành mẩu giấy bị cháy và những đồ vật xung quanh bỗng trở nên hôi thối, thức ăn có vị như xăng.

Đây là một di chứng không mong muốn, có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, gây trầm cảm và sụt cân. Hiện tượng có tên gọi parosmia, nghĩa là rối loạn khứu giác.

“Với người mắc parosmia, một bông hoa hồng vẫn có mùi khét như mẩu giấy bị cháy”, giáo sư Brent A. Senior, khoa tai mũi họng và phẫu thuật thần kinh tại Đại học Bắc Carolina, cho biết. Người bị rối loạn khứu giác hậu Covid-19 thường xuyên ngửi thấy mùi cao su cháy, rác, nước thải, bùn và cảm giác thức ăn có vị như xăng.

Thực tế, Covid-19 không phải là căn bệnh duy nhất dẫn đến tình trạng này. Hội chứng parosmia xuất hiện sau cảm lạnh, cúm và nhiều bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác. Theo tổ chức từ thiện Fifth Sense chuyên hỗ trợ người rối loạn khứu giác và vị giác, khoảng 12% trong số các trường hợp parosmia từng nhiễm virus. Đây cũng là di chứng của viêm xoang, chấn thương đầu, sau khi tiếp xúc với chất độc hoặc bị rối loạn thần kinh.

Trong phân tích tổng hợp công bố trên tạp chí Rhinology vào tháng 10, 47% bệnh nhân Covid-19 có vấn đề về khứu giác. Tiến sĩ Senior ước tính khoảng một nửa người nhiễm virus bị sai lệch mùi hương nói chung.

Hiện chưa có dữ liệu đầy đủ về chứng parosmia, song nghiên cứu vào tháng 6 năm ngoái chỉ ra rằng dưới 8% người nhiễm nCoV gặp tình trạng này. Nói cách khác, nó khá hiếm. Parosmia phổ biến hơn ở người mất khứu giác trong thời gian dương tính. Đây là triệu chứng thường gặp, đôi khi là biểu hiện duy nhất ở người bệnh.

Parosmia thường kéo dài rất lâu, khoảng 14 ngày sau khi người bệnh đã âm tính nCoV. Theo nghiên cứu hồi tháng 2 trên tạp chí Nature, bệnh nhân bắt đầu rối loạn khứu giác sau hai tháng rưỡi kể từ khi có triệu chứng đầu tiên.

Chưa ai biết chính xác nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Song một số nhà khoa học phỏng đoán nó là hệ quả của tổn thương dây thần kinh khứu giác.

“Covid-19 thường liên kết với các thụ thể ở ruột non và phổi, nhưng cũng tồn tại ở cả dây thần kinh khứu giác. Virus làm tổn hại đến các tế bào ở cơ quan đó”, tiến sĩ Dennis Cunningham, giám đốc Hệ thống Y tế Henry Ford ở Michigan, giải thích.

Dù vậy, parosmia có thể là dấu hiệu cho thấy khứu giác của người bệnh đang dần khoẻ lại. “Điều này khá bình thường. Người bệnh đang khoẻ hơn, dây thần kinh đang phục hồi và tái tạo”, tiến sĩ Senior nói.

Các chuyên gia cho biết triệu chứng này sẽ biến mất theo thời gian. Tổ chức Fifth Sense khuyến nghị người bị rối loạn khứu giác rửa mũi, ngửi nhiều thứ khác nhau khi cảm thấy mùi khó chịu và không chính khác. Người bệnh nên ăn thức ăn nguội, không ăn cay, tránh đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ.

Người bị parosmia cũng có thể thực hiện các bài tập khứu giác. Liệu pháp là ngửi 4 mùi hương khác nhau hai lần một ngày, gồm hoa hồng, bạch đàn, chanh và đinh hương. Điều này được chứng minh là hiệu quả với những người mất khứu giác tạm thời do Covid-19.

“Nó giống như vật lý trị liệu dành cho mũi. Nghĩa đen là bạn buộc bản thân phải ngửi một số mùi nhất định trong vài phút mỗi ngày và tự nhắc nhở: ‘Đây là hoa hồng, tôi biết đây là hoa hồng’. Có thể với bạn, mùi hương đó không giống hoa hồng, nhưng bạn cần nhắc nhở bộ não mình về điều này”, tiến sĩ Senior nói.

Người bệnh có thể tự tập luyện một số động tác xoa bóp bấm huyệt, tác động vào vùng mũi xoang, vùng miệng. Dòng máu được tăng cường tuần hoàn đến các khu vực này sẽ tăng quá trình thực bào, tiêu diệt mầm bệnh, lưu thông khí huyết. Bên cạnh đó, dòng máu mang dinh dưỡng giúp các tế bào khứu giác, vị giác bị tổn thương được nuôi dưỡng và phục hồi nhanh chóng.

Dưới đây là ba bài tập, bệnh nhân sau hồi phục có thể tập luyện để cải thiện vị giác và khứu giác:

Xoa mũi: Ngồi hoa sen hoặc ngồi bình thường, 2 ngón tay trỏ và giữa của 2 bàn tay khép lại. Gồm 5 động tác nhỏ:

Xoa thân mũi: Dùng 2 ngón trỏ và ngón giữa xoa mũi từ dưới lên và trên xuống cho ấm đều, đồng thời thở vô ra cho mạnh 10-20 lần.

Day sụn mũi, xương mũi: Để ngón tay chỗ giáp giới giữa xương mũi và xương sụn mũi, day huyệt 10-20 lần.

Day huyệt nghinh hương: Dùng 2 ngón tay trỏ ấn mạnh vào huyệt Nghinh hương ngang cánh mũi, trên rãnh mũi – má và day huyệt ấy 10-20 lần.

Xoa chân cánh mũi:. Dùng bàn tay cạnh ngón tay trỏ bên này áp vào cánh mũi bên kia, xoa mạnh lên xuống 10-20 lần.

Vuốt và bẻ mũi: Vuốt đều mũi và bẻ đầu mũi qua lại.

Chuỗi bài tập này có tác dụng làm ấm mũi và khí huyết lưu thông vùng mũi. Ngoài ra, chúng giúp giảm chứng nghẹt mũi, viêm mũi dị ứng, sổ mũi, khứu giác kém…

Cải thiện vị giác bằng các động tác sau:

Đảo lưỡi kết hợp với đảo mắt: Ngồi hoa sen hoặc ngồi bình thường. Đảo lưỡi trong miệng kết hợp với đảo mắt cùng một hướng, đồng thời dao động thân qua lại. Đảo theo vòng tròn từ 5 đến 10 lần rồi đảo ngược lại, đồng thời dao động thân qua lại. Tập cho các cơ vùng lưỡi trở nên linh hoạt, khí huyết lưu thông vùng lưỡi.

Súc miệng kết hợp với đảo mắt qua lại và đánh răng: Ngồi hoa sen hoặc ngồi bình thường. Đưa một ngụm hơi vào miệng như một ngụm nước cho má phình lên rồi đảo từ má bên này sang má bên kia, kết hợp đảo mắt cùng một hướng, đảo xong thì gõ răng một lần. Ăn nhịp với động tác đảo thì dao động thân qua lại. Đảo từ 10 đến 20 lần.

Tróc lưỡi: Ngồi hoa sen hoặc ngồi bình thường. Đưa lưỡi lên vòm họng và tróc lưỡi. Tróc 10-20 lần. Bài tập này có tác dụng tập cho lưỡi hoạt động linh hoạt, khí huyết lưu thông, tránh nói năng khó khăn trong lúc tuổi già, làm thông tai, cải thiện tuyến nước bọt. Trong các động tác lưỡi, thường nước bọt trào ra, ngừng động tác và nuốt nước bọt cho mạnh để tăng cường tiêu hóa và làm thông tai, cải thiện vị giác.

Người bệnh cần bình tĩnh tập luyện, tự xoa bóp bấm huyệt như hướng dẫn và tuân thủ chỉ định điều trị. “Mất hoặc giảm vị giác, khứu giác có thể cải thiện và hồi phục sau thời gian kiên trì tập luyện. Người bệnh nên chia nhỏ bữa, ăn đủ chất, thức phẩm mềm, dễ tiêu; tái khám khi có các triệu chứng trở nặng để có sự tư vấn và hỗ trợ kịp thời”, bác sĩ khuyên.

Hạnh Nhân