Ngăn chặn việc tẩu tán tài sản tham nhũng

Khi các đối tượng tham nhũng tìm cách che giấu tài sản thì nhà nước muốn thu hồi cũng không phải đơn giản. Chính phủ cần có luật định để việc chống tham nhũng và thu hồi tài sản bị thất thoát trong các vụ án tham nhũng kinh tế đạt hiệu quả hơn.

Đó là lo ngại của Viện trưởng Viện KSND tối cao Lê Minh Trí tại phiên thảo luận trực tuyến của Quốc hội (QH) về báo cáo công tác của Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng Viện KSND tối cao; công tác phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác thi hành án; công tác phòng chống tham nhũng năm 2021… diễn ra ngày 24.10.

Không thu hồi tài sản vì bị sang tên

Về việc thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng trong thi hành án dân sự, đại biểu (ĐB) Lã Thanh Tân (TP Hải Phòng) cho biết ngày 2-6-2021, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 04 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án hình sự về tham nhũng kinh tế. Do đó, các cơ quan tiền tố tụng, cơ quan tố tụng cần vào cuộc và kịp thời áp dụng biện pháp cần thiết như: thu giữ, tạm giữ, kê biên tài sản, đất đai, phong tỏa tài khoản ngay trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử. Đây là tiền đề quan trọng để thi hành án đạt kết quả.

Hôm nay, 25-10, kỳ họp thứ 2 – QH khóa XV bước vào tuần làm việc thứ hai; thảo luận trực tuyến về dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật Tố tụng hình sự; dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê; thảo luận ở tổ về dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi).

ĐB Thạch Phước Bình (tỉnh Trà Vinh) cho rằng quy định pháp luật về kê biên tài sản, bảo đảm thi hành án đang bộc lộ sự bất cập khiến việc thu hồi tài sản của nhà nước do người phạm tội gây ra gặp rất nhiều khó khăn, cần có giải pháp để khắc phục. Rất nhiều vụ án tham nhũng, đại án kinh tế hàng ngàn tỉ bị thất thoát, chiếm dụng nhưng không thu hồi được bởi tài sản này đã bị sang tên cho người khác trong gia đình.

Sự chậm trễ hoặc bỏ qua việc kê biên tài sản trong giai đoạn điều tra, truy tố là nguyên nhân dẫn đến nhiều đại án khó thu hồi tài sản phạm pháp. Mặc dù theo quy định pháp luật, tài sản có nguồn gốc phạm tội dù đã chuyển dịch quyền sở hữu cho người khác cũng bị kê biên, phong tỏa để bảo đảm thi hành án nhưng để làm rõ nguồn gốc tài sản bất minh là chuyện không dễ.

Phải xây dựng Luật Đăng ký tài sản

Giải trình vấn đề nhiều ĐB nêu về thu hồi tài sản tham nhũng, Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí thừa nhận “rõ ràng số mất với số lấy lại vẫn chưa tương xứng”. Vấn đề đặt ra ở đây là kể cả chúng ta có quyết tâm kê biên rồi thu hồi thì cũng phải theo luật hiện hành.

“Không phải lúc nào chúng ta cũng niêm phong, cũng kê biên được hết, khi mà chúng ta còn phải chịu trách nhiệm bồi thường nhà nước. Nếu chúng ta kê biên, niêm phong không đúng thì người ta có quyền khởi kiện” – ĐB Lê Minh Trí nói và cho rằng nếu thực hiện thì khẩn trương, quyết tâm chính trị nhưng cũng phải chặt chẽ, chính xác.

Tại hội nghị phòng chống tham nhũng mới đây, ĐB Lê Minh Trí đã đề nghị QH nghiên cứu, xem xét để đưa vào chương trình xây dựng luật của QH là Luật Đăng ký tài sản. Nếu chưa có Luật Đăng ký tài sản thì tài sản tham nhũng mà các đối tượng có thủ đoạn che giấu, ẩn nấp ở ngoài xã hội, nhờ người khác đứng tên như ôtô, nhà đất…, cơ quan chức năng không đụng vào được. Dù biết khi không giải trình được nguồn gốc thì tài sản bất minh nhưng cũng không thu hồi được.

Viện trưởng VKSND Tối cao kiến nghị Chính phủ nên có một lộ trình hạn chế sử dụng tiền mặt. “Các hoạt động kinh tế phải minh bạch thì chống tham nhũng, thu hồi tài sản mới tốt được. Còn nếu chúng ta hiện nay quyết tâm chính trị nhưng vừa làm, vừa lo, không thu thì không được, nhưng thu không đúng luật người ta kiện” – ông Lê Minh Trí nói.

Liên quan công tác phòng chống tham nhũng, Tổng thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết thời gian qua tham nhũng từng bước được kiềm chế, ngăn chặn. Tuy nhiên, công tác kiểm soát quyền lực để phòng chống tham nhũng vẫn còn có những hạn chế, tồn tại. Vì vậy, Bộ Chính trị đã giao Ban Nội chính T.Ư chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan để xây dựng đề án trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành hoặc chỉ đạo ban hành các quy định về kiểm soát quyền lực trong lĩnh vực phòng chống tham nhũng. Chính phủ và Thủ tướng đã giao cho Thanh tra Chính phủ tiếp tục hoàn thiện dự án luật Thanh tra sửa đổi, Đề án xây dựng cơ sở dữ liệu về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn…

Việt Thắng