Lương tối thiểu được đề xuất tăng 9,2%
Kết thúc phiên họp đầu tiên của Hội đồng Tiền lương Quốc gia ngày 26/6, đề xuất tăng lương tối thiểu tiếp tục ghi nhận khoảng cách rõ rệt giữa đại diện người lao động và người sử dụng lao động. Trong khi Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đưa ra hai phương án tăng 9,2% và 8,3% – với kỳ vọng khởi động một “cuộc cách mạng về thu nhập”, thì đại diện giới doanh nghiệp (VCCI) chỉ đề xuất mức tăng từ 3% đến 5%, lấy lý do “duy trì dư địa thích ứng”.
Đề xuất tăng 9,2% từ phía công đoàn không phải là một con số ngẫu nhiên. Nó được đặt trong bối cảnh mục tiêu chiến lược của Đảng và Nhà nước: trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt mục tiêu đó, mỗi năm, thu nhập bình quân đầu người cần tăng trên 400 USD – tương đương 12 triệu đồng. Trong khi đó, hiện thu nhập bình quân mới đạt 4.700 USD/người/năm, cách rất xa ngưỡng 15.000 USD.
Lý lẽ của phía người lao động còn nằm ở thực tế đời sống: giá điện tăng 17% chỉ trong hai năm, còn lương tối thiểu mới chỉ tăng 6%. Chi phí sinh hoạt “trượt dốc lên” mỗi ngày, nhưng lương thì vẫn “trầy trật dưới đáy”.
Ở chiều ngược lại, giới chủ doanh nghiệp lo ngại về khả năng chi trả và sức chống chịu của khu vực tư nhân. Mức đề xuất tăng 3–5% được xem là vừa đủ để không phá vỡ cân bằng hoạt động của các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa trong bối cảnh vẫn đang phục hồi sau đại dịch, chịu sức ép từ xuất khẩu sụt giảm và chi phí đầu vào tăng cao.
Đáng chú ý, VCCI còn liên hệ việc tăng lương với khả năng khen thưởng theo hiệu suất, tức là nếu lương cơ bản tăng quá cao thì “phần thưởng” để động viên người làm giỏi sẽ bị thu hẹp.
Tổ kỹ thuật của Hội đồng đề xuất mức tăng trung hòa hơn – 6,5% đến 7%. Tuy vậy, các chuyên gia độc lập nhấn mạnh: mức tăng tối thiểu phải bảo đảm bù trượt giá và bảo vệ mức sống cơ bản, đặc biệt khi bối cảnh năm nay còn bị chi phối bởi yếu tố địa chính trị và thương mại quốc tế – trong đó có các đàm phán thương mại Việt – Mỹ.
Mức tăng 9,2% có thể là “cao” trong mắt doanh nghiệp, nhưng là “tối thiểu cần thiết” trong cảm nhận của người lao động. Cuộc tranh luận này cho thấy một thực tế: lương tối thiểu đang bị bỏ lại phía sau trong khi giá cả tăng nhanh hơn thu nhập. Tuy nhiên, để chính sách thực thi được trong thực tế, cần một tiếp cận phân tầng, có lộ trình, thay vì áp đặt cào bằng.
Điểm tích cực là cả hai bên đã thống nhất thời điểm áp dụng tăng lương tối thiểu từ 1/1/2026, tạo đủ thời gian chuẩn bị cho cả phía doanh nghiệp và chính sách điều hành.
Tóm lại, khoảng cách giữa “kỳ vọng sống tốt” và “khả năng trả lương” vẫn đang là bài toán chưa có lời giải. Nhưng chính cuộc thương lượng này – nếu được tiếp tục với tinh thần chia sẻ và minh bạch – sẽ là cơ hội để thiết lập một thang giá trị mới, công bằng hơn giữa sức lao động và thành quả kinh tế, giữa tăng trưởng GDP và mức sống thực tế của người dân. Phiên họp tiếp theo dự kiến vào đầu tháng 8 sẽ là một chỉ dấu quan trọng xem liệu cuộc cách mạng về thu nhập có được đặt chân xuống mặt đất hay không.
Thảo Nguyên
