Lợi dụng AI, Trung Quốc mưu đồ thống trị Biển Đông
Trang Global Times mới đây đưa tin Trung Quốc vừa sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để mô phỏng các hoạt động xây dựng đảo của mình ở Biển Đông, một động thái mà nếu và khi được thực hiện có thể giúp củng cố các yêu sách hàng hải của họ trong khu vực hàng hải đang tranh chấp gay gắt.
Trong tháng này, South China Morning Post (SCMP) đã báo cáo rằng một nhóm từ Cao đẳng Khoa học và Kỹ thuật Giao thông vận tải, Đại học Hàng không Dân dụng Trung Quốc ở Thiên Tân đã khởi chạy một mô phỏng AI về việc xây dựng và vận hành mạng lưới hậu cần ở Biển Đông và cho biết sẽ thúc đẩy hoạt động kinh tế và yêu sách của Trung Quốc ở vùng biển tranh chấp.
Theo đó, mô phỏng, mà SCMP báo cáo đã được xuất bản vào tháng trước trên tạp chí khoa học quản lý và nghiên cứu hoạt động của Trung Quốc, lưu ý rằng mạng lưới hậu cần này có thể bao gồm 17 đến 80 thực thể ở quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa.
Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng việc xây dựng một mạng lưới hậu cần có thể hoạt động hiệu quả và phối hợp các phương thức vận tải khác nhau đã trở thành ưu tiên hàng đầu và việc xây dựng các cơ sở vận tải này đã tạo điều kiện cơ bản rất thuận lợi cho việc xây dựng mạng lưới hậu cần ở Biển Đông.
Tuy nhiên, SCMP lưu ý rằng kịch bản mở rộng nhất liên quan đến 80 thực thể sẽ tiêu tốn 20 tỷ nhân dân tệ (2,9 tỷ USD) để xây dựng bến cảng, nhà kho và tàu chở hàng mới cũng như duy trì các chuyến bay thường xuyên giữa Trung Quốc và 20 sân bay trên đảo.
Báo cáo cũng đề cập rằng mạng lưới hậu cần này sẽ cho phép Trung Quốc gửi nhân lực và thiết bị đến bất kỳ thực thể nào trong vòng sáu giờ sau một cơn bão hoặc các tình huống bất ngờ khác.
Tuy nhiên, SCMP lưu ý một số thách thức xuất hiện trong quá trình mô phỏng, bao gồm việc xác định các biến số như lựa chọn địa điểm cho đầu mối giao thông trung tâm, quy mô và khung thời gian xây dựng cầu cảng, loại tàu vận tải và máy bay, vạch ra các tuyến đường vận chuyển và tính đến sự khác biệt về sức chứa hàng hóa.
Hơn nữa, theo SCMP, mô phỏng chỉ tính toán cho máy bay cánh cố định trong khi AI có thể tính toán cho máy bay trực thăng vẫn đang được phát triển.
Từ lâu, trí tuệ nhân tạo được thiết lập để đóng một vai trò chiến lược to lớn trong đại chiến lược của Trung Quốc, với các ứng dụng tương ứng trong chiến lược “vùng xám” của nước này, bao gồm các hành động cưỡng chế trước xung đột quân sự toàn diện.
Theo một báo cáo vào tháng 10.2021, Trung tâm An ninh và Công nghệ mới nổi (CSET) tại Đại học Georgetown công bố ước tính rằng PLA đã chi từ 1,6 tỉ đến 2,7 tỉ USD cho nghiên cứu và đầu tư vào AI mỗi năm, ngang hàng với quân đội Mỹ.
Một báo cáo vào tháng 5/2021 của Cục Nghiên cứu Châu Á Quốc gia lưu ý rằng AI, cùng với các công nghệ khác như thuật toán, phân tích Dữ liệu lớn và điện toán lượng tử, là yếu tố hỗ trợ cho các khái niệm quân sự của Trung Quốc, chẳng hạn như đối đầu thuật toán, vốn giữ bên có lợi thế về dữ liệu sẽ chiếm ưu thế trong một cuộc xung đột.
Ngoài ra, báo cáo lưu ý rằng các chiến lược vùng xám trong tương lai của Trung Quốc có thể sẽ có nhiều công nghệ mới nổi hơn như AI và các khả năng xử lý dữ liệu liên quan để tăng cường tình báo hàng hải, thu thập và giám sát dữ liệu.
Trong một bài viết với tựa đề “Thông tin chi tiết về rủi ro toàn cầu” vào tháng 12/2018, Jonathan Hall, chyên gia tư vấn tình báo cấp cao tại Recorded Future, đề cập rằng AI có thể là lợi thế của Trung Quốc so với các quốc gia có yêu sách khác và Hoa Kỳ ở Biển Đông.
Chuyên gia Hall nói rằng Trung Quốc đã phát triển một hệ thống ngoại giao nguyên mẫu hỗ trợ AI, hiện được sử dụng để giảm tải cho các nhà hoạch định chính sách quản lý Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), với AI được sử dụng để xử lý lượng lớn dữ liệu và đưa ra các khuyến nghị chính sách.
Thật vậy, Trung Quốc có thể đã và đang khai thác những lợi thế do AI mang lại trong chiến lược vùng xám đối với các tranh chấp ở Biển Đông, chiến lược làm mờ đi sự khác biệt giữa các ứng dụng vũ lực dân sự và quân sự để đạt được các mục tiêu chính trị và ngoại giao.
Hai chuyên gia Benjamin Noon và Christopher Bassler lưu ý trong một bài viết vào tháng 1/2022 cho Trung tâm Chính sách Do Thái rằng với AI đóng vai trò quan trọng hơn trong việc ra quyết định, các chiến lược gia của Trung Quốc nghĩ rằng chiến tranh trong tương lai sẽ biến thành một cuộc chạy đua vũ trang để xem ai có thể sản xuất máy tính có tốc độ tính toán nhanh nhất năng lực, với các chỉ huy thời chiến có siêu máy tính vượt qua khả năng ra quyết định của những người điều hành chúng.
Cả Noon và Bassler cho rằng các nhà chiến lược của Trung Quốc xem chiến tranh trong tương lai giống như một trò chơi điện tử. Trạng thái tinh thần của người chỉ huy tác chiến là điểm quyết định của xung đột, nhấn mạnh chiến tranh tâm lý. Vì vậy, họ lưu ý, mục tiêu của Trung Quốc là thông minh hơn kẻ thù và làm giảm ý chí kháng cự của họ.
Tương tự, Gregory Poling lưu ý trong một bài báo tháng 1/2020 cho War on the Rocks rằng chiến lược chính của Trung Quốc ở Biển Đông không phải là gây chiến với Mỹ, mà là sử dụng áp lực bán quân sự vùng xám để buộc các quốc gia Đông Nam Á từ bỏ các yêu sách hàng hải của họ bằng cách sử dụng các căn cứ trên đảo, hàng trăm tàu dân quân và đội tàu Cảnh sát biển lớn.
Ông cũng lưu ý bản chất lưỡng dụng của các thực thể chiếm đóng của Trung Quốc trong khu vực, vì chúng hỗ trợ cưỡng chế trong thời bình và có thể thay đổi cán cân quyền lực trong một cuộc xung đột trong tương lai.
Tuy nhiên, việc Trung Quốc sử dụng AI trong các chiến lược vùng xám có thể là con dao hai lưỡi. SCMP đã lưu ý trong một bài báo vào tháng 10/2019 rằng mặc dù AI mang lại cho các cường quốc quân sự những lợi thế đáng kể so với các quốc gia nhỏ hơn, nhưng việc sử dụng nó làm xói mòn lòng tin giữa các quốc gia, điều này khiến việc hạn chế ứng dụng AI là cần thiết.
Bài báo cũng cảnh báo về khả năng chạy đua vũ trang của AI và các ứng dụng có thể có của AI trong quá trình ra quyết định phóng vũ khí hủy diệt hàng loạt, theo Global Times.
Tuệ Ngô
