Làm ăn với Trung Quốc, nhận ‘quả đắng’ vì sai lầm suốt bao năm qua
Nhiều nhận thức sai lầm tồn tại suốt bao năm nay đã khiến cho xuất khẩu nông, thuỷ sản sang Trung Quốc phải nhận “quả đắng”.
Bọc lót hàng bằng rơm rạ, coi là thị trường dễ tính
Những “nhận thức sai lầm” là một phần nguyên nhân khiến việc xuất khẩu hàng hóa sang Trung Quốc chấp chới. Tất cả được điểm mặt tại Hội nghị phát triển xuất khẩu nông, thuỷ sản sang thị trường Trung Quốc do Bộ Công Thương và Bộ NN-PTNT tổ chức chiều 13/9.
Chia sẻ về câu chuyện xuất khẩu hàng hoá sang Trung Quốc, bà Lê Hoàng Oanh, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á châu Phi (Bộ Công Thương) đánh giá: Thời gian qua, xuất khẩu nông, thuỷ sản sang Trung Quốc sụt giảm, chưa thích nghi được với những yêu cầu, điều kiện đặt ra từ phía Trung Quốc xuất phát mấu chốt từ nhận thức chưa đúng đắn về thị trường.
Thứ nhất, nhận thức Trung Quốc là thị trường “dễ tính”, từ đó sản xuất chạy theo số lượng, không quan tâm đến nhu cầu thị trường cụ thể ra sao. Một số mặt hàng nông sản như gạo, thanh long,… được sản xuất ra với số lượng quá lớn nhưng chất lượng phẩm cấp thấp hoặc trung bình.
Thứ hai, nhận thức Trung Quốc là chợ biên giới. Vì vậy, khi sản xuất, nuôi trồng tạo ra sản phẩm là đem hàng lên biên giới chào bán. Nhiều khi hàng được đem chào bán trong tâm thế chưa biết bán cho ai, đối tác hay người tiêu dùng cần loại hàng như thế nào.
“Khi không bán được, hàng hoá lại bị đem bán đổ bán tháo”, bà Lê Hoàng Oanh chia sẻ.
Thứ ba, nhận thức xuất khẩu sang Trung Quốc chủ yếu là xuất khẩu tiểu ngạch, không quan tâm đến nhu cầu, các tiêu chuẩn. Sản phẩm nhiều khi được sử dụng bao bì nhãn mác tuỳ tiện, bọc lót thô sơ bằng rơm rạ. Doanh nghiệp cũng không quan tâm tìm hiểu xem mặt hàng đã được Trung Quốc nhập khẩu chính ngạch hay chưa mà vẫn đem hàng đi xuất khẩu, điển hình như trường hợp mặt hàng sầu riêng, thạch đen,…
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, tính đến hết tháng 7, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm, thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc đạt 4,64 tỷ USD, giảm 7,9% so cùng kỳ năm 2018. Trong đó, nhiều mặt hàng trước đây có sự tăng trưởng đột biến đã sụt giảm không nhỏ như: Rau quả, sắn và sản phẩm sắn, gạo, cà phê,…
“Chúng tôi cho rằng nên giảm xuất khẩu tiểu ngạch, tập trung xuất khẩu chính ngạch, đáp ứng yêu cầu của Trung Quốc”, bà Oanh nói.
Thứ tư, nhận thức thương mại với Trung Quốc là thương mại biên giới. Hiện nay, thương mại biên giới chỉ chiếm khoảng 20-25% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Trung Quốc. Cần khẳng định rằng, thương mại với Trung Quốc không chỉ với các tỉnh biên giới là Vân Nam và Quảng Tây mà còn với cả 31 tỉnh, thành, khu tự trị của Trung Quốc. Do vậy, doanh nghiệp cần khai thác thêm tiềm năng thị trường này.
Thứ năm, nhận thức sai lầm là chính sách của Trung Quốc liên tục thay đổi. Thực tế có nhiều quy định được Trung Quốc đưa ra từ trước, chính sách nhập khẩu được Trung Quốc ban hành từ rất lâu. Các vấn đề như yêu cầu truy xuất nguồn gốc hàng hoá, đăng ký danh sách doanh nghiệp xuất khẩu,… đã được cơ quan thương vụ phổ biến từ năm 2012 nhưng nhiều doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm. Suốt thời gian dài phụ thuộc xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc, doanh nghiệp chưa có thói quen quan tâm tìm hiểu.
Phải thay đổi, không thể chậm trễ nữa
Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường đánh giá: Trung Quốc là một thị trường cực kỳ tiềm năng cho nông sản Việt Nam. Với dân số đông, tầng lớp trung lưu ngày càng tăng, đây sẽ là một thị trường siêu khổng lồ nếu Việt Nam biết đáp ứng các yêu cầu mới của phía Trung Quốc.
“Những thay đổi từ phía thị trường này cho thấy đã đến lúc chúng ta phải thay đổi tư duy, đừng coi Trung Quốc là một thị trường dễ tính, đừng giữ mãi thói quen xuất khẩu tiểu ngạch bởi chính sách kiểm soát nhập khẩu của họ là nhất thể hóa theo chính ngạch”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói. “Nhìn từ bài học xuất khẩu vải của Bắc Giang, nhãn của Sơn La hay Hưng Yên, nếu làm chuẩn, đồng bộ, đáp ứng tốt yêu cầu của họ, chúng ta sẽ thắng”.
“Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh tái cơ cấu kinh tế, trong đó tập trung cho nông nghiệp, chấn hưng nông nghiệp. Chính vì lẽ đó nhiều sản phẩm nông sản chủ lực của ta có kim ngạch xuất khẩu giảm, gặp nhiều khó khăn. Nếu không nhận dạng được những thay đổi này thì hiệu quả xuất khẩu sẽ thấp” ông Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đánh giá, Trung Quốc hiện là đối tác lớn cả về kinh tế, thương mại, đầu tư của Việt Nam. Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu nông thủy sản của nước ta sang Trung Quốc vấn tồn tại nhiều vấn đề, cần định hướng, tìm cách giải quyết để đảm bảo có sự hài hòa trong quan hệ song phương.
“Xuất khẩu nông thủy sản sang Trung Quốc còn tồn tại nhiều khó khăn, thách thức do tập quán kinh doanh của ta còn dựa trên những yếu tố chưa chuyên nghiệp. Đó là vẫn chủ yếu dựa vào thương mại qua biên giới (tiểu ngạch), dựa vào các điểm cửa khẩu thông quan chứ chưa đưa hàng hóa vào sâu nội địa. Do đó, nông thủy sản chưa đáp ứng được hàng rào kỹ thuật, chưa tạo thành chuỗi sản xuất, tiêu thụ bền vững,… ” Bộ trưởng Trần Tuấn Anh thẳng thắn.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định, những khó khăn về xuất khẩu sang Trung Quốc đã tồn tại nhiều năm và các bộ ngành, doanh nghiệp cũng đã có nhiều nỗ lực để giải quyết. Tuy nhiên, thời điểm này, không thể chậm trễ được nữa vì Trung Quốc sẽ ngày càng đặt ra các hàng rào, yêu cầu cao, chặt chẽ liên quan đến chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu.
Lương Bằng/Vietnamnet
