Giảm ‘rừng thủ tục’ gây phiền hà cho doanh nghiệp

Qua các cuộc kiểm tra chuyên đề đã kịp thời phát hiện nhiều bất cập, chồng chéo về cơ chế, chính sách; cắt giảm “rừng thủ tục” những rào cản liên quan đến thể chế, chính sách, dễ tạo kẽ hở để cán bộ thực thi công vụ sách nhiễu, tiêu cực; những khoảng trống pháp lý cần khẩn trương ban hành để đáp ứng yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ (VPCP) Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác của Thủ tướng, cho biết như trên sau hơn 4 năm hoạt động của Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ.

Góp phần thay đổi, cải tiến lề lối, phương thức làm việc

Thông điệp và chủ trương xuyên suốt của Chính phủ nhiệm kỳ này chính là cải cách thủ tục hành chính, loại bỏ những “rào cản”. Thưa Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP, nhiệm kỳ vừa qua với vai trò là Tổ trưởng Tổ công tác của Thủ tướng, ông đã đốc thúc các bộ, ngành thực hiện tinh thần Chính phủ hành động, phục vụ người dân, doanh nghiệp, vậy cho đến nay đã đạt được kết quả gì nổi bật?

Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng: Mỗi năm hoạt động, Tổ công tác có những thông điệp cụ thể, mục tiêu cụ thể và đều đánh dấu một bước chuyển biến về chất, tạo những dấu ấn quan trọng, đáp ứng được sự kỳ vọng của người dân, cộng đồng doanh nghiệp và nhiều lần được Thủ tướng Chính phủ khen ngợi, biểu dương.

Sau gần 5 năm hoạt động, Tổ công tác đã tiến hành 104 cuộc kiểm tra; tổ chức 16 buổi làm việc với các cơ quan, Hiệp hội doanh nghiệp trong nước và một số Hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam để lắng nghe, nắm bắt những khó khăn về cơ chế, chính sách và những rào cản hành chính mà doanh nghiệp đang gặp phải.

Một số kết quả nổi bật có thể nêu là qua các buổi làm việc với các bộ, cơ quan, địa phương đã tạo sự chuyển biến rõ rệt trong nhận thức, thống nhất trong hành động của các bộ, cơ quan, địa phương theo đúng quan điểm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ “hành động nhanh, kết quả lớn, làm đâu chắc đấy”; kết quả xây dựng Chính phủ điện tử, cải cách thủ tục hành chính đạt nhiều kết quả quan trọng, tạo sự minh bạch trong hoạt động của các cơ quan hành chính; thay đổi, cải tiến căn bản lề lối, phương thức làm việc thông qua ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, hướng tới một nền hành chính hiện đại, hiệu quả, phi giấy tờ.

Một số hệ thống về xây dựng Chính phủ điện tử đã được xây dựng, đi vào vận hành, bước đầu có những kết quả tích cực: Trục liên thông văn bản quốc gia giúp tiết kiệm được hơn 1.200 tỷ đồng mỗi năm. Với Cổng Dịch vụ công quốc gia, tổng chi phí xã hội tiết kiệm được khi thực hiện Dịch vụ công trực tuyến là khoảng 6.700 tỷ đồng/năm, trong đó, riêng Cổng Dịch vụ công quốc gia đóng góp 3.036 tỷ đồng/năm.

Bên cạnh đó là Hệ thống thông tin phục vụ họp và xử lý công việc của Chính phủ e-Cabinet giúp tiết kiệm chi phí khoàng 169 tỷ đồng mỗi năm. Hệ thống thông tin báo cáo quốc gia và Trung tâm thông tin phục vụ chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiết kiệm khi vận hành Hệ thống này khoảng 460 tỷ đồng/năm.

Về cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, việc triển khai cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông trong giải quyết thủ tục hành chính đã từng bước làm thay đổi mối quan hệ giữa chính quyền và người dân, giảm bớt những phiền hà, nhũng nhiễu và tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp khi đến giao dịch với cơ quan hành chính nhà nước. Kết quả đến nay, cả nước có 59/63 trung tâm phục vụ hành chính công cấp tỉnh, chất lượng giải quyết thủ tục hành chính được nâng lên, tỷ lệ giải quyết thủ tục hành chính đúng hẹn đạt 95,8%.

Thẳng thắn chỉ ra sự trì trệ cần chấn chỉnh

Giảm được “chồng chéo”, giảm văn bản nợ đọng được biết cũng là điểm nổi bật trong thời gian qua, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP có thể chia sẻ về vấn đề này?

Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng: Với 21 cuộc kiểm tra chuyên đề về nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra chuyên ngành và cắt giảm, đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh đã kịp thời phát hiện nhiều quy định bất cập, chồng chéo về kiểm tra chuyên ngành và điều kiện kinh doanh không cần thiết, bất hợp lý, đang gây cản trở, khó khăn cho hoạt động đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp, cần được bãi bỏ.

Đồng thời, qua các buổi làm việc với các bộ, cơ quan, Tổ công tác cũng thẳng thắn chỉ ra sự trì trệ, lúng túng của các đơn vị thực thi, cần chấn chỉnh.

Từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ khóa XIV đến nay, có 87 luật, nghị định, thông tư về kiểm tra chuyên ngành, điều kiện kinh doanh được rà soát, sửa đổi, bổ sung và thay thế để cắt giảm 3.893/6.191 điều kiện kinh doanh và 6.776/9.926 danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành; 1.501 mặt hàng kiểm tra chuyên ngành (KTCN) có chồng chéo đã được các bộ ngành có phương án xử lý.

Các cuộc làm việc, kiểm tra có tác động lan tỏa, tạo áp lực, thúc đẩy các bộ, cơ quan, địa phương quyết liệt, quyết tâm trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao ngày càng nghiêm túc, hiệu quả hơn, góp phần tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính trong công tác chỉ đạo, điều hành của các bộ, cơ quan, địa phương. Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao chuyển biến rõ nét, ngày càng thực chất, năm sau tiến bộ hơn năm trước, đáp ứng yêu cầu cả về tiến độ và chất lượng.

Thời điểm đầu nhiệm kỳ (đầu năm 2016) số nhiệm vụ quá hạn chiếm tới 25,3%. Đến tháng 12/2016 – chỉ sau khi Tổ công được thành lập được 4 tháng, đã kéo giảm tỉ lệ nợ đọng nhiệm vụ xuống còn 2,82%, tạo tiền đề và là một bước chuyển căn bản về kỷ luật, kỷ cương trong việc thực hiện nhiệm vụ giao.

Đến nay, tỉ lệ nợ đọng nhiệm vụ còn 1,7% giảm 0,2% so với năm 2019 và giảm 23,6% so với năm 2016 – thời điểm Tổ công tác chưa thành lập.

Qua các cuộc kiểm tra chuyên đề về bảo đảm mục tiêu tăng trưởng; tháo gỡ, khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh đã kịp thời phát hiện nhiều bất cập, chồng chéo về cơ chế, chính sách; những rào cản liên quan đến thể chế, chính sách, dễ tạo kẽ hở để cán bộ thực thi công vụ sách nhiễu, tiêu cực; những khoảng trống pháp lý cần khẩn trương ban hành để đáp ứng yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước.

Với những nỗ lực và kết quả đạt được nêu trên của các bộ, cơ quan, địa phương, đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao thứ hạng của Việt Nam trong các xếp hạng quốc tế: Xếp hạng môi trường kinh doanh toàn cầu giai đoạn 2016-2020 của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam tăng 20 bậc, xếp thứ 70/190 quốc gia, nền kinh tế; Xếp hạng Năng lực cạnh tranh toàn cầu GCI, năng lực cạnh tranh của Việt Nam tăng 10 bậc giai đoạn 2018-2019, từ 77 lên 67/141 quốc gia; Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2020 của Việt Nam xếp thứ 42/131 quốc gia, nền kinh tế, giữ vị trí số 1 trong nhóm 29 quốc gia cùng mức thu nhập.

“Quyền anh, quyền tôi”, “rừng thủ tục” là vấn đề tồn tại, làm chậm trễ sự phát triển của đất nước, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu phải khắc phục triệt để tình trạng này, nhằm chống vấn đề lợi ích nhóm. Bộ trưởng, Chủ nhiệm cảm nhận sự thay đổi như thế nào trong câu chuyện “quyền anh, quyền tôi” trong gần 5 năm qua?

Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng: Tôi còn nhớ, tại buổi kiểm tra các bộ, ngành do Tổ công tác tiến hành cuối tháng 8/2017 về tình hình cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa xuất nhập khẩu, một thực tế được nêu ra là: Để sản xuất mặt hàng chocolate cần 13 giấy phép, một mặt hàng nguyên liệu sản xuất bánh kẹo phải theo 4 văn bản của cùng một bộ…

“Rừng” thủ tục kiểm tra chuyên ngành khiến cộng đồng doanh nghiệp phải chi tới 14.300 tỷ đồng mỗi năm. Vào thời điểm đó, số mặt hàng chịu sự kiểm tra của 2-3 bộ rất lớn, lên tới 58% tổng số mặt hàng, trong khi thủ tục kiểm tra quá phức tạp…

Từ trước tới nay, cải cách chưa bao giờ là một việc dễ dàng. Rất nhiều vấn đề thực tế như thế, chúng ta phải xử lý và đã đạt được nhiều kết quả nổi bật về cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh.

Cụ thể như, thể chế cho công tác cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh được đặc biệt quan tâm, chú trọng. Từ năm 2016 đến nay, đã ban hành 37 văn bản, gồm 08 Nghị định, 19 Nghị quyết, 02 Chỉ thị, 08 Quyết định, thay đổi căn bản quy trình thực hiện thủ tục hành chính từ thủ công, giấy tờ sang điện tử, phi giấy tờ, thông qua phương án đơn giản hóa trên 1.000 thủ tục hành chính, giấy tờ công dân, tạo tiền đề pháp lý quan trọng để khi Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư vận hành có thể cắt giảm nhiều nhất việc nộp giấy tờ, thông tin của người dân trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính.

Trong quá trình làm việc với các bộ, cơ quan với vai trò là Tổ trưởng Tổ công tác, để đôn đốc công việc không thể tránh khỏi việc “đụng” đến “quyền anh, quyền tôi”. Nhưng với tinh thần làm việc khách quan, công tâm, đúng chức trách, nhiệm vụ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao, Tổ công tác rất thẳng thắn trong việc nêu rõ những kết quả tích cực và cả những hạn chế, bất cập trong công tác chỉ đạo, điều hành của các bộ, cơ quan, địa phương cần điều chỉnh, khắc phục, tập trung xử lý dứt điểm.

Đặc biệt, với 21 cuộc kiểm tra chuyên đề của Tổ công tác về cải cách hoạt động KTCN và cắt giảm điều kiện kinh doanh (ĐKKD) đã phát hiện nhiều danh mục hàng hóa KTCN, ĐKKD chồng chéo, không cần thiết, đang làm rào cản tham gia thị trường của doanh nghiệp; sự co kéo lợi ích, “quyền anh, quyền tôi” ngay chính giữa các đơn vị trong một bộ và giữa các Bộ, cơ quan được thể hiện rất rõ trong các quy định liên quan đến thẩm quyền, thủ tục KTCN đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Có đến 1.501/9.926 mặt hàng KTCN chồng chéo, chịu sự quản lý, kiểm tra của nhiều đơn vị trong một bộ hoặc của nhiều bộ, gây phiền hà, nhiêu khê, gia tăng chi phí cho doanh nghiệp.

Tổ công tác đã quyết liệt kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan phải khắc phục ngay tình trạng này. Đến nay, có 1.501 mặt hàng KTCN chồng chéo đã được các bộ, cơ quan xử lý và 6.776/9.926 danh mục hàng hóa KTCN, 3.893/6.191 ĐKKD không cần thiết đã được cắt giảm, giúp tiết kiệm cho người dân, xã hội 18 triệu ngày công/năm, tương đương 6.300 tỷ đồng/năm.

Tình trạng “quyền anh, quyền tôi” từng bước đã được chấn chỉnh, khắc phục. Tư duy xây dựng chính sách, pháp luật được đổi mới, cải cách, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch để hướng tới sự thống nhất, đồng bộ, tháo gỡ để phát triển; từ quản lý thắt chặt sang tạo hành lang pháp lý thuận lợi, khuyến khích phát triển, tháo gỡ vướng mắc, thúc đẩy đầu tư, sản xuất, kinh doanh.

Từng trực tiếp đi kiểm tra nhiều cơ quan đơn vị và địa phương trong việc cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm ĐKKD, theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm cần tiếp tục triển khai những nội dung gì để tiếp tục thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp? Và còn điều gì vẫn khiến ông trăn trở?

Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng: Bên cạnh những kết quả đạt được, thủ tục hành chính, ĐKKD trong nhiều lĩnh vực còn rườm rà, phức tạp và vẫn là rào cản đối với doanh nghiệp; còn tình trạng cắt giảm thủ tục, điều kiện kinh doanh này nhưng lại “mọc” thêm thủ tục, điều kiện kinh doanh khác. Việc giải quyết thủ tục hành chính trong một số lĩnh vực vẫn còn tình trạng quá hạn…

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc Triển khai Nghị quyết của Quốc hội khóa XIV về Kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội năm 2021 vừa diễn ra, VPCP đã đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan và địa phương tập trung, triển khai nghiêm túc, hiệu quả chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về cải cách thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi gắn với xây dựng Chính phủ điện tử.

Hai là, có giải pháp giải quyết dứt điểm tình trạng chậm, nợ ban hành văn bản; quyết tâm không để nợ đọng văn bản quy định chi tiết, các đề án sang năm sau. Bảo đảm lồng ghép, cắt giảm tối đa số lượng văn bản quy định chi tiết theo đúng chỉ đạo của Chính phủ.

Đồng thời, giao Tổ công tác tiếp tục tập trung đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao, nhất là chuyên đề về công tác hoàn thiện thể chế; tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh; tình hình xây dựng Chính phủ điện tử, cải cách thủ tục hành chính; việc thực hiện Chương trình công tác của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; việc thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP, số 02/NQ-CP, số 68/NĐ-CP và các Nghị quyết chuyên đề quan trọng, có phạm vi tác động lớn, liên quan đến chủ trương cải cách và mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, an sinh xã hội, đời sống người dân.

Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP!

Gia Huy