Trước thềm kỳ nghỉ Tết Nguyên đán ở đầu tháng này, Tổng Bí thư Trung Quốc, Tập Cận Bình, đã thực hiện một cuộc điện đàm với Tổng thống Nga, Vladimir Putin.

Có nhiều khả năng rằng lý do Tập Cận Bình thực hiện cuộc gọi này là bởi ông biết Putin sẽ không ngần ngại khen ngợi chế độ của Trung Quốc trước chuỗi ngày lễ dài sắp tới. Điều này là điều mà không có bất kỳ nhà lãnh đạo nào của một cường quốc khác sẽ làm.

Theo Katsuji Nakazawa, nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, giữa ông Tập và ông Putin có một số điểm chung, bao gồm việc lãnh đạo các chế độ độc tài.

“Không để lộ bất kỳ điểm yếu nào”

Ông Tập đã đề xuất “sự phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa” và đặt việc xây dựng một Trung Quốc mạnh mẽ lên hàng đầu ưu tiên. Tương tự, Putin đã tôn vinh những thành tựu của quá khứ, tái hiện vinh quang của Đế chế Nga và tiến hành cuộc xâm lược Ukraine hai năm trước, dựa trên một phiên bản chủ nghĩa lịch sử mà ông đưa ra.

Một điểm chung khác là cả ông Tập Cận Bình và ông Putin đều rất sợ để lộ bất kỳ dấu hiệu yếu đuối nào. Một dấu hiệu nhỏ của sự yếu đuối cũng có thể kích thích các phong trào chính trị lớn làm rung chuyển cả quốc gia.

Các sự kiện gần đây ở Nga làm tái hiện lên mối lo sợ này một cách rõ ràng. Trong khi kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán đang diễn ra tại Trung Quốc, Alexei Navalny, một nhà hoạt động chống tham nhũng và là một nhân vật đối lập hàng đầu ở Nga, đã qua đời trong tù.

Mặc dù chi tiết về sự kiện thực sự xảy ra vẫn còn nhiều bí mật và khó có thể tiết lộ sớm, một sự kiện có thể giúp làm sáng tỏ về ý nghĩa chính trị đằng sau cái chết đáng ngờ của một nhân vật được cho là chỉ trích Putin gay gắt nhất: cuộc binh biến được tổ chức bởi Yevgeny Prigozhin vào tháng 6 năm trước.

Prigozhin, người lãnh đạo Tập đoàn Wagner, một công ty quân sự tư nhân, đã tham gia vào cuộc xâm lược của Putin vào Ukraine. Ngày 23/06/2023, từ biên giới của Ukraine, quân đội Wagner tiến vào phía Moscow. Một ngày sau, Wagner và chính phủ đạt được thỏa thuận chấm dứt xung đột giữa họ.

Tổng thống Putin đã tiếp cận vấn đề này một cách thận trọng và không trừng phạt Prigozhin ngay lập tức, điều này được coi là một quyết định có thể do Tổng thống Nga đang ở thế yếu.

Hai tháng sau, Prigozhin đã qua đời trong một vụ tai nạn máy bay. Mặc dù chưa có nhiều chi tiết về nguyên nhân gây ra tai nạn, các quan chức Mỹ và phương Tây tin rằng đây có thể là một vụ nổ được lên kế hoạch.

Một số nhà quan sát cho rằng Prigozhin có thể đã bị ám sát theo mệnh lệnh từ trung tâm đầu não của chính quyền Putin.

Mặc dù Prigozhin ủng hộ chính quyền Putin về mặt quân sự, thì Navalny lại là một người có tham vọng, dám thách thức trực tiếp Putin. Mặc dù không phù hợp khi so sánh cái chết của hai nhân vật này, nhưng việc đặt mình vào tình thế của phòng chỉ huy chiến tranh của chính phủ Putin có thể giúp hiểu rõ hơn về tình hình.

Trong hai tháng, chính quyền Putin đã tỏ ra yếu thế, đứng nhìn mà không trừng phạt Prigozhin vì cuộc binh biến của ông ta.

Trong trường hợp của Navalny, “chế độ đã cố tình đẩy ông ấy đến chỗ chết” trước cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 3, một nguồn tin am hiểu về chính trị Nga đang cư trú tại châu u đã chỉ ra. Nguồn tin nói rằng “Đó là hành động phô trương sức mạnh, dựa trên những bài học rút ra từ cuộc nổi dậy của Prigozhin.”

Ở Nga, ý định của người lãnh đạo cao nhất thường được coi là sự đồng thuận của toàn dân. Điều này là do ước muốn của họ thường được xem là lớn hơn những lợi ích cá nhân. Tương tự, Trung Quốc, được coi là đại diện cho lợi ích chung của toàn dân và các nhóm trong nước, cũng vận hành theo mô hình chính trị tương tự.

Ở Trung Quốc, không có đảng đối lập thực sự tồn tại, và theo quan điểm của Đảng Cộng sản Trung Quốc, điều này thậm chí không cần thiết. Mọi phong trào đối lập, dù nhỏ, sẽ bị dập tắt ngay lập tức.

Điều này trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết kể từ khi Tập trở thành người lãnh đạo cao nhất ở Trung Quốc. Chính phủ đã ra lệnh về việc thành lập các tổ chức đảng nội bộ cho mọi công ty, tổ chức và nhóm trên khắp đất nước.

Chứng minh quyền lực

Trong khi chính quyền của Putin đang cố gắng thể hiện quyền lực của mình trước kỳ bầu cử tổng thống sắp tới, Tập Cận Bình cũng thực hiện các bước đi tương tự bằng cách chưa gọi họp Hội nghị Trung ương lần thứ ba của Ban Chấp hành Trung ương khóa XX, một sự kiện kinh tế quan trọng dự kiến diễn ra vào cuối năm 2023.

Lý do cho sự trì hoãn này? Ông Tập không muốn bất kỳ sự hiện diện của điểm yếu nào và Hội nghị chỉ được tổ chức khi ông tự tin có thể chứng minh được quyền lực của mình.

Tổ chức Hội nghị Trung ương lần thứ ba, nơi Tập Cận Bình cần chứng tỏ quyền lực chính trị của mình trước các đảng viên cấp cao, sẽ trở nên thách thức cho đến khi những vấn đề nội bộ trong quân đội được giải quết.

Có khả năng, hội nghị cũng sẽ là dịp công bố những thay đổi nhân sự quan trọng, nhưng Tập không muốn tiến hành những công bố này trong bối cảnh còn tồn tại những bất ổn trong lực lượng vũ trang.

Hội nghị này thường là thời điểm Trung Quốc đưa ra các chính sách kinh tế trọng điểm cho giai đoạn trung và dài hạn, vì thế sự kiện này luôn được thế giới quan tâm đặc biệt.

Ông Tập Cận Bình cũng không mong muốn sự quan tâm quốc tế tập trung vào tình hình kinh tế của Trung Quốc, đang đối mặt với những thách thức lớn chưa từng có. Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế có vẻ chưa đánh giá đúng mức độ quan trọng về mặt chính trị của Hội nghị Trung ương lần thứ ba, có lẽ vì họ không nhận thức được rằng các quy chuẩn trước đây không nhất thiết áp dụng trong kỷ nguyên của ông Tập. Một phần nguyên nhân là do chính quyền hiện tại đặt nặng vấn đề an ninh quốc gia, được quân đội đặc biệt giám sát.

Với việc khẳng định quyền lực của mình, Tổng thống Nga Putin gần như được đảm bảo một lần nữa chiến thắng trong cuộc tái cử sắp tới.

Tại Trung Quốc, không diễn ra cuộc bầu cử tổng thống như ở các quốc gia khác, ông Tập Cận Bình sẽ đứng trước một thử thách quyết định tại Đại hội Đảng toàn quốc sắp tới vào năm 2027, nơi quyết định xem ông có tiếp tục giữ vị trí lãnh đạo cao nhất của đất nước qua nhiệm kỳ thứ tư hay không. Bước khởi đầu quan trọng cho Đại hội này là Hội nghị Trung ương lần thứ ba của Ban Chấp hành Trung ương khóa 20, mà cho đến nay vẫn chưa được ấn định lịch trình cụ thể.

Bảo Trâm