Để Việt Nam “cắm cờ” thành công trên bản đồ sản xuất chip bán dẫn
Khi Mỹ và Trung Quốc lún sâu vào cuộc cạnh tranh địa chính trị và nền kinh tế toàn cầu phụ thuộc vào chất bán dẫn hơn bao giờ hết, việc Việt Nam định vị chiến lược và tiếp tục tập trung vào lĩnh vực này có thể thu được những lợi ích đáng kể.
Theo chuyên gia, bằng cách cải thiện hệ thống giáo dục và đào tạo, thúc đẩy đổi mới trong nước và xây dựng chiến lược quốc gia rõ ràng, khôn ngoan, Việt Nam sẽ có thể tận dụng “cơn sốt chip” đang diễn ra, từ đó đảm bảo cho mình vị trí dẫn đầu trong cuộc cách mạng bán dẫn.
Mới đây, TS. Nguyễn Khắc Giang, chuyên gia Viện ISEAS – Yusof Ishak của Singapore, đã có bài viết đăng trên Fulcrum chia sẻ về định hướng phát triển ngành bán dẫn ở Việt Nam.
Theo đó, tác giả nhận định, trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ – Trung, ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đang ngày càng phát triển nhanh chóng khi trở thành lựa chọn ưu tiên của các doanh nghiệp nước ngoài muốn đa dạng hoá chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên, để có thể phát triển trong dài hạn, ông Giang cho rằng, Việt Nam cần tăng cường hỗ trợ các công ty bán dẫn trong nước để có thể từng bước đưa quốc gia trở thành một cứ điểm quan trọng trên thị trường chip toàn cầu.
Chuyên gia nêu số liệu thống kê gần đây của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy, Việt Nam đang vươn lên trở thành nhà xuất khẩu chip lớn thứ 3 sang Hoa Kỳ, chỉ sau Malaysia và Đài Loan.
Đáng chú ý, vào tháng 2/2023, doanh thu từ chip đã tăng 75% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 562 triệu USD.
Nói một cách dễ hiểu, kim ngạch xuất khẩu tất cả các sản phẩm điện tử của Việt Nam sang Hoa Kỳ (bao gồm cả chất bán dẫn) trong tháng 2 năm 2013 chỉ là 110 đô la Mỹ triệu.
Theo ông, các công ty bị mắc kẹt giữa vòng xoáy chuỗi cung ứng chất bán dẫn đã tìm nơi ẩn náu ở Việt Nam trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị.
Trong khi đó, các công ty Hoa Kỳ, vốn cũng mong muốn đa dạng hóa nguồn cung cấp chip, đã tìm được đối tác đáng tin cậy ở Hà Nội.
Tuy nhiên, để chuyển những lợi ích này thành tăng trưởng dài hạn, Việt Nam phải điều chỉnh lại khung chính sách, tăng cường đào tạo nghề cho các ngành công nghệ cao và tăng cường hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong nước.
Hiện nay, phần lớn chip xuất khẩu của Việt Nam đến từ các công ty có vốn đầu tư nước ngoài. Mặc dù không có sự cố đối với chất bán dẫn, dữ liệu từ chính phủ cho thấy 98% xuất khẩu sản phẩm điện tử đến từ FDI.
Tầm nhìn chiến lược của Việt Nam về chất bán dẫn đã được thể hiện rõ ràng ngay từ năm 2012 khi Chính phủ coi các sản phẩm này là “hàng hóa và dịch vụ trọng điểm của quốc gia”.
Khi gặp Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Hoa Kỳ (SIA) John Neuffer trong chuyến thăm của đoàn doanh nghiệp Hoa Kỳ sang Việt Nam đầu năm nay, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã nhấn mạnh lại điểm này, cho rằng bán dẫn là “ưu tiên hàng đầu” của Việt Nam và đề nghị Mỹ đầu tư nhiều hơn vào lĩnh vực này.
Bằng cách xoay trục sang chất bán dẫn, Việt Nam có thể nâng cao vị thế của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu, chuyển đổi từ mô hình lao động giá rẻ và hiện đại hóa nền kinh tế phù hợp với tầm nhìn 2045.
Điều này nhằm mục đích biến quốc gia thành một đất nước phát triển với GDP bình quân đầu người vượt trên 18.000 USD – đánh dấu kỷ niệm 100 năm độc lập của Việt Nam với những bước tiến kinh tế quan trọng.
Theo chuyên gia, Việt Nam đang tập trung vào việc thu hút các ông lớn trong lĩnh vực bán dẫn đầu tư vào nước này.
Intel là tập đoàn lớn đầu tiên vận hành các bộ phận của quy trình sản xuất chip tại Việt Nam, với cơ sở đặt tại TP.HCM hiện cung cấp 3 tỷ sản phẩm bán dẫn trên toàn thế giới tính đến năm 2021.
Tiếp đó, các công ty lớn khác trên toàn cầu, bao gồm Samsung, Qualcomm, Texas Instruments, SK Hynix, Hayward Quartz Technology, Synopsys và NXP Semiconductors đều đã đầu tư vào Việt Nam.
Vào cuối thập kỷ trước, các công ty trong nước như nhà máy bán dẫn đầu tiên của đất nước Z181 (hay Công ty TNHH một thành viên Điện tử Sao Mai hiện nay của Bộ Quốc phòng – PV) bao gồm Viettel và FPT hiện nay, bắt đầu tham gia vào ngành công nghiệp bán dẫn đang phát triển của Việt Nam, ước tính trị giá 6,16 tỷ USD vào năm 2024.
Hạ Băng
