Dấu hiệu cảnh báo tình trạng xơ phổi hậu Covid-19

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra sau 3-6 tháng, thậm chí một năm khỏi Covid-19, người bệnh vẫn có nguy cơ bị xơ phổi.

Tại hội nghị do Hội Đông y Việt Nam tổ chức ngày 30/3 về di chứng hậu Covid-19, GS.TS Nguyễn Văn Kính, Phó chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, nguyên Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cho biết Covid-19 để lại 203 di chứng. Trong đó, xơ phổi chiếm 61%, chỉ sau mệt mỏi (80%).

Nguy cơ bị xơ phổi sau một năm khỏi Covid-19

Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Pulmonary Medicine tháng 8/2020, xơ phổi có thể xảy ra khi không có tác nhân kích thích rõ ràng. Người bệnh có thể bị xơ phổi ngay cả khi không còn giai đoạn viêm cấp tính ban đầu và nó thường liên quan tổn thương phổi nặng.

Nguyên nhân gây xơ phổi có thể là nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh u hạt mạn tính, ảnh hưởng của thuốc và rối loạn mô liên kết. Xơ phổi cũng liên quan biến dạng kiến ​​trúc phổi vĩnh viễn và rối loạn chức năng phổi không hồi phục.

Các dữ liệu lâm sàng, chụp X-quang và khám nghiệm tử thi sẵn có cho thấy xơ phổi là di chứng cần quan tâm ở những người mắc hội chứng về suy hô hấp cấp tính như SARS hay MERS. Hiện tại, nhiều nghiên cứu cũng phát hiện bằng chứng xơ phổi là biến chứng nhiễm trùng do nCoV.

Xơ phổi hậu Covid-19 là tình trạng nhu mô phổi bị phá hủy trong giai đoạn cấp tính sẽ không thể phục hồi trạng thái nhu mô phổi bình thường, mà thay bằng những mô xơ. Những tổ chức xơ này không thể trao đổi khí CO2 và O2 ở phổi, dẫn đến tình trạng khó thở, đặc biệt là khi vận động thể lực.

Các biến chứng này có thể quan sát được sau 3-6 tháng kể từ khi khỏi bệnh, tùy theo các mức độ nghiêm trọng khác nhau như suy giảm chức năng, khó thở… Tuy nhiên, nghiên cứu được công bố trên tạp chí Respiratory Research cuối tháng 3 cho thấy trên hình chụp X-quang của bệnh nhân sau một năm khỏi Covid-19 vẫn xuất hiện các bất thường trên phổi. Dù vậy, phổi bị xơ hóa là tình trạng không phổ biến ở người khỏi Covid-19. Chỉ 1% bệnh nhân có biến chứng này sau 12 tháng kể từ khi xuất viện.

Một nghiên cứu khác được công bố ngày 15/11/2021 trên tạp chí BMJ phát hiện sau 4 tháng nhập viện, 72% người thở máy có hiện tượng bị xơ phổi. Con số này ở người mắc Covid-19 không phải thở máy là 20%.

Dấu hiệu

Theo bác sĩ Trần Văn Phúc, khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội, những bệnh nhân sau điều trị viêm phổi do Covid-19, nếu xuất hiện ít nhất một trong các dấu hiệu sau nên đi khám tình trạng xơ phổi.

Điển hình là khó thở: Nếu có tình trạng khó thở, thở hổn hển, người bệnh phải đi khám ngay. Những trường hợp khó phát hiện hơn có thể nhận biết bằng cách đi bộ với đồng hồ đếm ngược 6 phút. Nếu quá trình đi thấy mệt, khó thở, phải dừng lại để nghỉ, quãng đường đi không đạt 500 m, đây là những dấu hiệu cảnh báo có tình trạng xơ phổi.

Những người có tiền sử đau thắt ngực không ổn định, nhồi máu cơ tim trong vòng một tháng, không thử đi bộ 6 phút. Những trường hợp nhịp tim trên trên 120 lần mỗi phút khi nghỉ ngơi, huyết áp tâm thu trên 180 mmHg, huyết áp tâm trên 100 mmHg cũng không thử đi bộ 6 phút.

Ngoài ra, các triệu chứng khác cũng cảnh báo xơ phổi ở người khỏi Covid-19 là sút cân không rõ nguyên nhân; mệt mỏi kéo dài; ho khan kéo dài; đau nhức khắp cơ thể kéo dài; đầu ngón tay ngón chân tròn như dùi trống.

Một số trường hợp viêm phổi do Covid-19 nhưng vẫn tự điều trị tại nhà. Do đó, để phát hiện, người thân và bệnh nhân cần biết những dấu hiệu quan trọng.

Nếu xét nghiệm nCoV dương tính, dấu hiệu đầu tiên để nhận biết viêm phổi là nhịp thở tăng (trên 60 lần/phút với trẻ dưới 2 tháng tuổi, trên 50 lần/phút với trẻ 2-11 tháng tuổi, trên 40 lần/phút với trẻ 12-60 tháng tuổi, trên 30 lần/phút với trẻ lớn và người lớn). Dấu hiệu tiếp theo là chỉ số SpO2 < 94%.

Tùy theo từng điều kiện của cơ sở y tế, bác sĩ có thể khám lâm sàng, sử dụng các thăm khám để phát hiện tình trạng xơ phổi, mức độ ảnh hưởng.

Xơ phổi là di chứng tất yếu sau viêm phổi, thông thường, 80% bệnh nhân hồi phục từ 6 tháng đến một năm. Do đó, chúng ta không nên quá sợ hãi và không cần phải mua các thuốc bổ phổi để tránh tiền mất tật mang.

Theo bác sĩ Trần Văn Phúc, khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, để khắc phục tình trạng xơ phổi, người bệnh cần được phát hiện sớm, quản lý sức khỏe ngay từ giai đoạn đầu.

Khai Tâm