Đảm bảo an ninh Biển Đông, giảm phụ thuộc chuỗi cung ứng Trung Quốc

Trong cuộc gặp gỡ một số cơ quan báo chí Việt Nam vào chiều 2.7, Đại sứ Mỹ tại VN Daniel Kritenbrink không chỉ thảo luận về hợp tác giữa hai nước mà còn về sáng kiến Mạng lưới kinh tế thịnh vượng; đồng thời lên án những hành vi của Trung Quốc ở Biển Đông.

Cuộc gặp gỡ được tổ chức nhân dịp kỷ niệm 25 năm quan hệ ngoại giao Việt – Mỹ.

Chúng ta đã có thể gọi nhau là bạn bè

Nêu việc kim ngạch thương mại 2 chiều lên tới 77 tỉ USD, 30.000 sinh viên Việt Nam đang học ở Mỹ, quan hệ tốt đẹp trên cả lĩnh vực quốc phòng, an ninh, cho thấy 2 nước đã chia sẻ nhiều lợi ích tương đồng, Đại sứ Mỹ cho rằng “chúng ta đã cùng nhau đạt được rất nhiều thành tựu, mà thành tựu lớn nhất là chúng ta đã có thể gọi nhau là bạn bè, đối tác một cách rất chân thành”.

“Mỹ có lợi ích trong việc hỗ trợ Việt Nam trở thành một quốc gia độc lập, mạnh mẽ, thịnh vượng. Mối quan hệ của chúng ta được xây dựng trên sự tôn trọng lẫn nhau. Tương lai của chúng ta kết nối với nhau. Thành công của các bạn là thành công của chúng tôi. Thịnh vượng của các bạn là thịnh vượng của chúng tôi. Tôi hết sức lạc quan về những thành tựu chúng ta có thể đạt được trong 25 năm sau”, đại sứ nhấn mạnh.

Phản đối Trung Quốc cưỡng ép về chủ quyền

Tại cuộc gặp, trả lời về hợp tác an ninh hàng hải, trong đó có việc 3 tàu sân bay Mỹ đang hiện diện tại Thái Bình Dương, Đại sứ Kritenbrink cho biết Washington muốn khẳng định lợi ích lâu dài của mình trong việc đảm bảo hòa bình, ổn định tại khu vực.

“Ở Biển Đông, các quốc gia lớn hay nhỏ đều phải hành xử theo luật pháp quốc tế, đưa ra các tuyên bố chủ quyền dựa trên luật pháp quốc tế. Các quốc gia lớn hơn không thể bắt nạt hay đe dọa các quốc gia nhỏ hơn. Chúng tôi tin tưởng vào các biện pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp trên Biển Đông; tin tưởng vào quyền tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông”, Đại sứ Mỹ nhấn mạnh và khẳng định Mỹ “phản đối các hành động của Trung Quốc trong việc can thiệp và cản trở các quốc gia khai thác dầu khí trên Biển Đông, trong đó có các hoạt động lâu năm của Việt Nam”.

Đại sứ Mỹ cũng “lấy làm tiếc” trước việc Trung Quốc ngăn cản các hoạt động tự do thương mại, kinh tế không chỉ trên Biển Đông mà còn ở vùng Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (Indo – Pacific). Theo ông, Trung Quốc đã có nhiều hành động hung hăng, gây tác động tiêu cực đến hòa bình, ổn định trên Biển Đông trong nhiều năm qua.

Tái định hình chuỗi sản xuất toàn cầu

Có một sự thay đổi rõ rệt trong nhận thức về an ninh quốc gia khi Trung Quốc lợi dụng sự trỗi dậy về kinh tế để định hình lại trật tự quốc tế ở khu vực Á – Âu. Đại dịch Covid-19 càng chỉ rõ ra nhận thức này khi thế giới đã bị lệ thuộc vào chuỗi cung ứng ở Trung Quốc.

Trong bối cảnh đó, Mỹ và nhiều nước đã nhận thấy an ninh kinh tế và ngoại giao kinh tế là chìa khóa, thậm chí có thể xem là yếu tố cốt lõi, của sức mạnh quốc gia và tạo ảnh hưởng toàn cầu.

Từ đó, sáng kiến Mạng lưới kinh tế thịnh vượng ra đời (gồm “Tứ giác kim cương” Mỹ – Úc – Nhật Bản – Ấn Độ mở rộng thêm 3 đối tác Việt Nam – Hàn Quốc – New Zealand) để kết nối nhiều quốc gia cùng hình thành một mạng lưới, phối hợp vượt qua sự cưỡng ép về kinh tế, hình thành các quy tắc chung về thương mại và chuỗi cung ứng thay thế, nhằm tách rời khỏi mạng lưới sản xuất toàn cầu hiện nay vốn tập trung về đầu mối Trung Quốc.

Tập trung vào ngoại giao kinh tế, Mạng lưới kinh tế thịnh vượng có thể rất quan trọng trong việc tái định hình hệ thống thương mại toàn cầu, được cam kết bởi những định hướng, đóng góp và hỗ trợ từ các thành viên trong cùng mạng lưới.

PGS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế – Nhật Bản, Học giả tại Quỹ châu Á – Thái Bình Dương ở Canada)

“Chúng tôi cho rằng Trung Quốc đã lợi dụng cuộc khủng hoảng do Covid-19 gây ra, để tăng cường khiêu khích và thể hiện sự hiếu chiến trên Biển Đông vì lợi ích của họ. Mỹ phản đối việc Trung Quốc, hay bất kỳ nước nào, sử dụng các biện pháp cưỡng ép để gia tăng các tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông. Trung Quốc cần dừng các hoạt động mang tính khiêu khích làm ảnh hưởng đến sự ổn định trong khu vực”, Đại sứ Mỹ kêu gọi.

Về việc trong vài tháng qua, Trung Quốc có rất nhiều hoạt động quấy rối tàu cá VN, trong đó có 1 tàu cá VN bị đâm chìm; cũng như việc Trung Quốc đưa thêm các tàu đến vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia khác trong khu vực, Đại sứ Mỹ khẳng định nước này sẽ tiếp tục ủng hộ nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định của các quốc gia tại đây. “Đó là lý do tại sao bạn thấy quân đội Mỹ và các tàu của Mỹ hoạt động thường xuyên trên Biển Đông thời gian vừa qua, và chúng tôi vẫn sẽ tiếp tục các hoạt động này ở bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép”, ông Kritenbrink nhấn mạnh.

Các quốc gia cần hợp tác

Nói về tiềm năng hợp tác trong tương lai, Đại sứ Mỹ trả lời câu hỏi về các sáng kiến vừa qua được phía Mỹ đưa ra về “Mạng lưới kinh tế thịnh vượng” hay “Quad Plus”, tức “Tứ giác kim cương” (gồm Mỹ – Úc – Nhật Bản – Ấn Độ) mở rộng thêm 3 đối tác Việt Nam – Hàn Quốc – New Zealand, để hình thành chuỗi cung ứng hỗ trợ lẫn nhau, giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

“Những gì chúng ta đã trải qua mấy năm gần đây, đặc biệt là 6 tháng qua, đã cho thấy hơn lúc nào hết, các quốc gia cần hợp tác với nhau để đảm bảo các giá trị và lợi ích chung, bao gồm cả lợi ích của một trật tự thế giới dựa trên luật lệ, nơi tất cả các nước đều đối xử với nhau một cách công bằng, tuân thủ quy định và hành xử theo luật pháp quốc tế”, ông Kritenbrink nói.

Nhắc đến những dự án hạ tầng chất lượng thấp, mang đến bẫy nợ cho các quốc gia đi vay, thậm chí còn đe dọa ảnh hưởng đến chủ quyền các quốc gia này, Đại sứ Mỹ cho biết Mỹ sẽ đẩy mạnh sáng kiến “Blue Dot Network” (“chấm xanh”, được cho là một chiến lược đáp trả chiến lược “Vành đai – Con đường” của Trung Quốc – NV). Thông qua sáng kiến này, Washington sẽ nỗ lực kết nối các dự án hạ tầng đảm bảo tiêu chuẩn, đảm bảo lợi ích cho các quốc gia thụ hưởng, ngăn một số quốc gia lợi dụng các dự án hạ tầng vì các lợi ích riêng, và có thể làm ảnh hưởng đến chủ quyền các quốc gia khác.

Đề cập việc Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã tuyên bố ASEAN sẽ không chọn bên nào giữa Mỹ và Trung Quốc mà mong muốn cùng hợp tác vì lợi ích chung, Đại sứ Mỹ nhấn mạnh Mỹ cũng không muốn các quốc gia phải chọn phe nào cả, mà mong muốn Trung Quốc tham gia với Mỹ trong nỗ lực hài hòa lợi ích chung giữa các quốc gia, đảm bảo hòa bình, ổn định.

(Theo TNO)