Sáng nay, TAND Cấp cao bắt đầu xét kháng cáo của cựu thứ trưởng Ngoại giao Tô Anh Dũng, cựu điều tra viên Hoàng Văn Hưng và 19 người trong vụ án “chuyến bay giải cứu”.
Là bị cáo đầu tiên trình bày, ông Hưng (cựu trưởng phòng 5, Cơ quan An ninh Điều tra, Bộ Công an, bị tòa sơ thẩm phạt tù chung thân về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản) nói ngày 7/8, sau phiên tòa sơ thẩm, đã có đơn kháng cáo toàn bộ bản án. “Sau thời gian dài suy nghĩ”, ngày 28/11, ông thay đổi nội dung kháng cáo từ kêu oan sang xin giảm nhẹ hình phạt.
“Bị cáo thay đổi như thế nào?”, chủ tọa Mai Anh Tài hỏi. Cựu điều tra viên Hưng đáp “tất cả đã trình bày hết trong đơn” nhưng chủ tọa cho phép nên sẽ nói. Theo đó, bị cáo thừa nhận phán quyết của tòa sơ thẩm là đúng song vẫn xin tòa phúc thẩm đánh giá lại toàn bộ bản án sơ thẩm để đưa ra phán quyết hợp lý, cho được sớm trở về với gia đình, xã hội.
Trong thời gian kháng cáo, bị cáo Hưng đã cùng gia đình nộp khắc phục toàn bộ hơn 18 tỷ đồng bị cáo buộc chiếm đoạt để sung công quỹ Nhà nước. Hai lần nhắc câu nói “rất đáng tiếc khi để xảy ra sai phạm như thế này”, bị cáo cho hay từng là Đảng viên, là công an nên dù vì lý do gì hay bất kỳ nguyên nhân gì thì vẫn thấy “có trách nhiệm trong sai phạm của mình”.
HĐXX đánh giá đây là tình tiết xin giảm nhẹ “hoàn toàn mới” của Hưng nên sẽ xem xét.
Theo chủ tọa, trước khi mở phiên phúc thẩm, tòa đã nhận được đơn xin xét xử vắng mặt của Hưng. Luật sư cũng đề nghị cho cựu điều tra viên được chăm sóc y tế ở phòng riêng và chỉ vào phòng xử nếu cần thiết. Hưng cho rằng đang phải điều trị rối loạn tiền đình ở bệnh viện nên xin được xét xử vắng mặt quá trình xét xử và tuyên án. Về phần bào chữa, Hưng ủy quyền toàn bộ cho luật sư và “tôn trọng mọi phán quyết của tòa án”.
Tòa chấp nhận đề nghị của luật sư, hiện cho ông Hưng được ra phòng y tế chăm sóc khi chưa phải trả lời HĐXX.
Tại phần thủ tục, chủ tọa Mai Anh Tài thông báo, dù không kháng cáo, bị cáo Phạm Bá Sơn, nhân viên Công ty Thái Hòa, vẫn bị triệu tập do liên quan phần kháng cáo kêu oan của Trần Minh Tuấn, Giám đốc Công ty Cổ phần xây dựng Thái Hòa. Tuy nhiên, bị cáo Sơn có đơn xin xét xử vắng mặt.
Hai người liên quan có mặt, gồm bà Trần Phi Nga, vợ cựu thứ trưởng ngoại giao Tô Anh Dũng (án sơ thẩm 16 năm tù) kháng cáo xin giải tỏa kê biên và cấm dịch chuyển 2 bất động sản. Ông Nguyễn Hoàng Quân, chồng của bị cáo Hoàng Diệu Mơ, đề nghị được trả lại hai chiếc điện thoại đã bị tịch thu.
19 người còn lại kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt, gồm: cựu thứ trưởng Tô Anh Dũng, cựu thư ký thứ trưởng Y tế Phạm Trung Kiên, cựu cục trưởng Lãnh sự Nguyễn Thị Hương Lan và cựu cán bộ Cục Quản lý xuất nhập cảnh, Bộ Công an Vũ Anh Tuấn…
Người duy nhất kháng cáo kêu oan là Trần Minh Tuấn (Giám đốc Công ty Thái Hòa), án sơ thẩm 18 năm tù về hai tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Đưa hối lộ.
Cựu thư ký Kiên bị tòa sơ thẩm kết luận nhận hối lộ nhiều nhất vụ án, cả về số lần và số tiền. Trong 11 tháng, bị cáo 253 lần nhận tổng cộng 42,6 tỷ đồng của 18 người đại diện doanh nghiệp. Từ tháng 7 đến 11/2021, ông Kiên 7 lần nhận 6 tỷ đồng tại trụ sở Bộ Y tế. Những lần khác, ông nhận tiền thông qua tài khoản của mẹ vợ hoặc bên ngoài trụ sở Bộ Y tế.
Ông Kiên bị các chủ doanh nghiệp tố “quát tháo, ép đưa tiền”, ra giá 150 triệu đồng một chuyến bay hoặc 7-15 triệu đồng mỗi khách lẻ, song phủ nhận, nói doanh nghiệp chủ động cảm ơn.
Ông Kiên khai số tiền nhận đã đưa người nhà vay và mua đất. Ông từng bị VKS đề nghị án tử hình, nói bị ám ảnh tội lỗi, muốn chết để giải tỏa áp lực. Sau khi nộp khắc phục tổng 30 tỷ đồng, ông được tòa sơ thẩm tuyên án chung thân.
Tại nhóm Đưa hối lộ, Lê Hồng Sơn và Nguyễn Thị Thu Hằng, Tổng giám đốc và Phó tổng giám đốc công ty Bluesky, bị cáo buộc đưa hối lộ nhiều nhất vụ án với 63 lần, tổng cộng hơn 38 tỷ đồng để được phê duyệt 109 chuyến bay.
Trung bình mỗi chuyến bay Blue Sky hối lộ 353 triệu đồng. Với lượng khách bình quân 251 người một chuyến, mỗi khách “gánh” thêm 1,4 triệu đồng cho giá vé.
Tại phiên sơ thẩm, Tổng giám đốc Sơn phủ nhận “câu kết quan chức, lợi dụng dịch bệnh để tranh thủ trục lợi”. Bị cáo khai tổ chức được một chuyến bay “rất vất vả”, chi phí cao, tiền đưa hối lộ nhiều nên “doanh nghiệp hầu như không được lợi nhuận”.
Sơn sau này được bà Hằng, thông qua cựu phó giám đốc Công an Hà Nội Nguyễn Anh Tuấn, lo lót “chạy án” bằng cách đưa tiền cho cựu điều tra viên Hoàng Văn Hưng song bất thành. Bị cáo Hằng và Sơn do đó được tòa sơ thẩm xác định là bị hại từ hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Hưng.
Tòa sơ thẩm xác định bị cáo Hằng và Sơn đưa 800.000 USD với mục đích hối lộ, thực hiện giao dịch trái pháp luật, cựu điều tra viên Hưng phải truy nộp sung công quỹ Nhà nước. Do đó, số tiền bị cáo Hưng vừa nộp khắc phục trước phiên phúc thẩm sẽ không được trả lại cho Sơn và Hằng.
Bản án sơ thẩm, tuyên ngày 28/7, sau 18 ngày xét xử, xác định, từ tháng 4/2020, Chính phủ cho phép tổ chức các chuyến bay combo người dân tự trả phí vé máy bay và cách ly.
Doanh nghiệp có nhu cầu tổ chức chuyến bay combo phải xin chủ trương của UBND cấp tỉnh, thành phố, nơi thực hiện cách ly. Hồ sơ sau đó được gửi về Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao để đơn vị này tổng hợp, lấy ý kiến tổ công tác 5 bộ (Ngoại giao, Công an, Y tế, Giao thông Vận tải, Quốc phòng).
Từ đầu 2020 đến khoảng giữa năm 2021, 372 chuyến bay combo đã được tổ chức. Để có chi phí “bôi trơn” khi thực hiện các chuyến bay, nhóm 20 doanh nghiệp với hơn 100 pháp nhân phải nâng giá vé, “vẽ” thêm nhiều chi phí phát sinh với khách hàng có nhu cầu về nước giữa đại dịch.
54 bị cáo bị xét xử, trong đó có 21 cựu cán bộ các bộ ngành, địa phương, chủ yếu vì tội Nhận hối lộ, với “kỷ lực” đưa nhận hối lộ 515 lần, tổng 165 tỷ đồng. Cấp sơ thẩm đã tuyên 4 án tù chung thân, 40 án tù có thời hạn và 10 án treo.
Trong 33 người không kháng cáo có cựu trợ lý phó thủ tướng Nguyễn Quang Linh, án sơ thẩm 7 năm tù; cựu phó chủ tịch UBND Hà Nội Chử Xuân Dũng, án sơ thẩm 3 năm tù; hai cựu đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản và Angola, ông Vũ Hồng Nam và Vũ Ngọc Minh, cùng 30 tháng tù… Các cựu quan chức này đều bị kết tội Nhận hối lộ.
Phiên phúc thẩm dự kiến kéo dài 4 ngày.
Bích Vân
