Chính phủ ủng hộ tự chủ Đại học
Trả lời vấn vấn của đại biểu về việc “làm sao để thực hiện tự chủ đại học?”, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nói, “chúng ta thực hiện tự chủ đại học nhưng mới được một số bước và vẫn còn tiếp tục, bởi đây là một quá trình”.
Theo ông Đam, có năm điểm mang tính nguyên tắc về tự chủ đại học toàn thế giới và một điểm cho riêng Việt Nam.
Thứ nhất, đại học không chỉ là nơi làm ra trí thức mà còn là nơi làm việc, sinh hoạt của trí thức có mặt bằng nhận thức cao hơn mặt bằng chung. Vì vậy, đại học cần phải xây dựng mô hình quản trị tiên tiến, từ đó lan tỏa ra toàn xã hội, đảm bảo dân chủ, sáng tạo, khoa học.
Đại học đã tự chủ thì gắn liền với trách nhiệm giải trình, mọi hoạt động theo pháp luật, nhưng còn theo quy chế công khai để toàn xã hội giám sát chi tiết.
Tự chủ đại học không có nghĩa Nhà nước không đầu tư tiền nữa, bởi nhiều nước vẫn đầu tư cho các đại học, không chỉ là đặt hàng, cấp học bổng mà còn xây dựng cơ sở vật chất. Tự chủ đại học không có nghĩa là không có quản lý mà phải quản lý theo quy định pháp luật.
“Tất cả các nước, cả Chính phủ, xã hội và nhà trường thực hiện tự chủ nhưng có cơ chế để con nhà nghèo, người khuyết tật, trường hợp đặc thù không bị giảm cơ hội vào đại học, nhất là đại học chất lượng cao. Việc này Việt Nam làm chú trọng hơn các nước”, ông Đam nói.
Với các nước có nền kinh tế chuyển đổi như Việt Nam thì vấn đề mang tính nguyên tắc là khái niệm chủ sở hữu đại học cũng thay đổi. Vì đóng góp của trường đại học không phải là tiền, nhà cửa, máy móc mà còn trí tuệ, học phí của người dân nên vì thế về lâu dài khái niệm chủ sở hữu không đơn thuần là của cơ quan tổ chức nào mà của toàn xã hội.
“Về câu hỏi của đại biểu, có nên bỏ chủ quản đại học hay không, thì thực ra trong luật pháp nước ta hiện nay đã không còn bộ chủ quản. Như trường Đại học văn hóa nghệ thuật thuộc UBND TP Hà Nội. Luật pháp hiện nay không còn khái niệm cơ quan chủ quản, mà chỉ còn cơ quan quản lý và chủ sở hữu. Cơ quan quản lý tiến tới chỉ quản lý về công tác cán bộ”, Phó thủ tướng nói.
Theo xu thế đó, ông Đam cho rằng cần sửa luật bởi hiện nay còn vướng mắc, như về thu tiền tài trợ học phí và chi học phí; hay về tuổi giữ chức của cán bộ trong đại học; về việc mở ngành mới có liên quan đến tỉ lệ giáo sư, tiến sĩ, giáo viên.
“Hiện nay trước mắt theo tôi có 2 việc liên quan đến tự chủ đúng hướng và đúng quy luật là tất cả các trường đều phải kiện toàn hội đồng trường, với tư cách là cơ quan có thực quyền chứ không phải hình thức. Tất cả các trường đều phải xây dựng quy chế điều hành, tổ chức, hoạt động nội bộ tỉ mỉ, chi tiết theo pháp luật và công khai để toàn dân biết, giám sát”, ông Đam nói.
Cuối cùng, ông cho rằng trong quá trình chuyển đổi có nhiều điểm chưa có tiền lệ, thì khi xử lý phải bình tĩnh và xu hướng là ủng hộ tự chủ đại học.
Về đại học Tôn Đức Thắng, ông Đam một lần nữa khẳng định đã trao đổi với Bộ Tư pháp nhiều lần. “Khi chưa rõ, còn ý kiến khác nhau thì Chính phủ hết sức trách nhiệm, không lơ là nhưng phải rất cẩn trọng, đúng quy định. Chính phủ đã lập đoàn công tác vào xem xét, phân tích, báo cáo. Sau đó, chúng tôi sẽ công khai, tinh thần là chính phủ công minh, ủng hộ tự chủ”, ông Đam khẳng định.