Chính sách chiến lược liên quan đến vận mệnh dân tộc Trung Quốc
“Chúng ta càng có thêm lương thực thì chúng ta càng phải nghĩ tới lúc không có lương thực. Tôi đã nhiều lần nói rằng người dân Trung Quốc phải giữ chặt bát cơm của mình bằng chính đôi tay mình.. ”. – Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chỉ ra vấn đề chiến lược liên quan đến vận mệnh dân tộc Trung Hoa.
Chỉ đạo của Tập Cận Bình về bảo đảm an ninh lương thực
Chủ tịch Tập Cận Bình đã hối thúc các chính quyền địa phương của Trung Quốc hãy tối ưu hóa các nguồn đất đai để bảo đảm tự cung tự cấp về lương thực và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu ngũ cốc trong các năm tới đây – dấu hiệu mới nhất về việc nước này có thể đang gồng mình cho khả năng xung đột với Mỹ.
Tại Hội nghị công tác kinh tế trung ương của Đảng Cộng sản Trung Quốc vào ngày 8/12/2021, ông Tập cho biết Trung Quốc phải bảo đảm an ninh ngũ cốc cho 1,4 tỷ dân.
Chủ tịch Tập nói: “Chúng ta càng có thêm lương thực thì chúng ta càng phải nghĩ tới lúc không có lương thực. Tôi đã nhiều lần nói rằng người dân Trung Quốc phải giữ chặt bát cơm của mình bằng chính đôi tay mình trong mọi thời điểm và không được để cho người khác nắm lấy cổ của mình trong vấn đề cung cấp lương thực – một vấn đề sống còn căn bản”.
Ông Tập nói tiếp: “Trong quá khứ, lương thực được chuyển từ phương Nam lên phương Bắc, nhưng giờ đây lại dịch chuyển theo hướng từ Bắc xuống Nam. Tại một số nơi, nhiều cánh đồng phì nhiêu được sử dụng để làm nông trang và trồng hoa, quả, và cây cối. Thế còn vụ mùa thì sao?”.
“Đối với một đất nước rộng lớn như chúng ta, bảo đảm nguồn cung các sản phẩm chủ yếu là vấn đề chiến lược lớn. Đậu tương, quặng sắt, dầu thô, khí tự nhiên, quặng đồng và nhôm… tất cả đều liên quan đến số phận của dân tộc chúng ta”.
Ông Tập cho biết, Trung Quốc phải bảo đảm tự túc đối với tất cả các vật liệu chiến lược này và xây dựng các hệ thống dự trữ để phòng khi phải sử dụng các mặt hàng đó trong những dịp đặc biệt”.
Tình trạng phụ thuộc nguồn cung lương thực từ bên ngoài
Bài phát biểu của Chủ tịch Tập Cận Bình được đưa ra sau khi Cục Thống kê Quốc gia (NBS) của Trung Quốc thông báo vào ngày 6/12/2021 rằng sản lượng ngũ cốc của Trung Quốc tăng thêm 13,4 triệu tấn (tức 2%) so với năm 2020, lên mức 685 triệu tấn vào năm 2021.
NBS cho biết, thời tiết cực đoan và lũ lụt đã làm sản lượng ngũ cốc của tỉnh Hà Nam giảm 2,8 triệu tấn vào năm nay (2021).
Đồng thời, Trung Quốc đã nhập 130 triệu tấn lương thực trong 10 tháng đầu năm 2021. Theo Trung tâm thương mại ngũ cốc Nam Hoa Quảng Đông, Trung Quốc nhập 2,94 triệu tấn gạo vào năm 2020, tăng 15,6% so với năm 2019, trong đó có 911.400 tấn nhập từ Myanmar, 786.700 tấn nhập từ Việt Nam, 459.200 tấn nhập từ Pakistan, 324.600 tấn từ Thái Lan, 232.800 tấn từ Campuchia, và 75.000 tấn từ Lào.
Trong cùng kỳ, xuất khẩu gạo của Trung Quốc (chủ yếu là sang các nước châu Phi) giảm 16,1% xuống còn 2,3 triệu tấn.
Các chuyên gia nông nghiệp Trung Quốc nói rằng quốc gia này hiện không còn nguy cơ thiếu đói do có thể bù đắp tình trạng thiếu hụt lương thực của nước này bằng việc khuyến khích nông dân trồng thêm các vụ mùa chính như gạo và giảm trồng các mặt hàng như hoa, quả, và cây cối.
Các chuyên gia khác thì cho rằng mặc dù khả năng tự túc lương thực của Trung Quốc là tương đối ổn (ở mức 80%), nước này vẫn có thể đối mặt tình trạng thiếu lương thực nếu môi trường địa chính trị đột ngột thay đổi, chẳng hạn trong tình huống Mỹ tìm cách phong tỏa đường nhập khẩu lương thực của Trung Quốc trên biển.
Đối sách của Trung Quốc
Giới hoạch định chính sách của Trung Quốc đang nỗ lực tìm cách giảm nhẹ rủi ro như vậy. Vào tháng 7/2020, chính quyền địa phương ở Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên (Trung Quốc) cho biết, nông dân có thể nhận trợ cấp hàng năm lên tới 200 nhân dân tệ (tương đương 31,4 USD) mỗi hecta nếu họ ngừng trồng hoa, quả, và cây để chuyển sang trồng lúa. Các thành phố khác ở Tứ Xuyên, bao gồm Quảng Nguyên, Sùng Châu, và Cung Lai, đều đã làm tương tự.
Vào năm 2019, Trung Quốc ghi nhận thặng dư nhỏ về thương mại gạo. Chính phủ Trung Quốc nói rằng nước này vào năm 2020 nhập nhiều gạo hơn vì gạo Nam Á trung bình rẻ hơn gạo Trung Quốc tới 2%. Vào cuối năm 2020, Trung Quốc bắt đầu cho phép nhập gạo non-basmati từ Ấn Độ, mà giờ đã trở thành nguồn cung gạo chính cho Trung Quốc.
Do hạn hán ở Mỹ và Canada cũng như thời tiết bất lợi ở Nga, giá lúa mì toàn cầu tăng lên mức 294 USD vào tháng 10/2021 – mức cao nhất tính từ năm 2013.
Trung Quốc gần đây đã giành được cả nguồn cung lúa mì từ Australia mặc dù Bắc Kinh đã áp thuế chống phá giá lên rượu vang và lúa mạch Australia, và giảm mua than đá trong bối cảnh gia tăng tranh cãi liên quan đến việc Canberra kêu gọi điều tra độc lập về nguồn gốc của Covid-19.
Tổng diện tích trồng ngũ cốc của Trung Quốc năm nay tăng 0,7% lên thành 106 triệu hecta, còn diện tích gieo trồng ngô và lúa mì tăng lần lượt là 5% và 0,8%. Diện tích trồng lúa giảm 0,5% trong khi đậu tương giảm tới 14,8%. NBS cho biết nông dân lưỡng lự trồng đậu tương do tỷ suất lợi nhuận thấp hơn so với ngô.
Trung Quốc tiêu thụ khoảng 110 triệu tấn đậu tương mỗi năm nhưng chỉ tự cung cấp được 10-20 triệu tấn. Brazil hiện đóng góp tới 60% lượng đậu tương được Trung Quốc nhập khẩu, còn Mỹ cung cấp 30% lượng đậu tương nhập vào Trung Quốc. Trung Quốc đang tìm cách nhập đậu tương từ Nga và vài nước Đông Nam Á nữa để hạn chế phụ thuộc vào Mỹ.
Trung Quốc vẫn ở thế bấp bênh
Li Guoxiang – một nhà nghiên cứu thuộc Viện phát triển nông thôn, Học viện khoa học xã hội Trung Quốc, nói rằng giá lúa mì toàn cầu đã tăng 50% trong năm 2021, ảnh hưởng đến giá thực phẩm trong nước của Trung Quốc.
Li cho biết Trung Quốc phải theo dõi chặt chẽ tình trạng dao động của giá cả ngũ cốc toàn cầu vì việc tiêu thụ lương thực của họ sẽ tiếp tục gia tăng trong những năm tới. Ông này nói rằng nước ông sẽ vẫn kiên định theo đuổi an ninh lương thực.
Li cũng cho hay, Trung Quốc nên cải thiện hệ thống bảo hiểm để bảo đảm nông dân có thể kiếm thu nhập ngay cả khi gặp phải thời tiết bất lợi.
Jiang Wenlai – một nhà nghiên cứu tại Viện nguồn lực nông nghiệp và kế hoạch khu vực thuộc Học viện khoa học nông nghiệp Trung Quốc, tin rằng trợ cấp của chính phủ cho nông dân – phao cứu trợ để duy trì đất nông nghiệp và bảo đảm giá nông sản, sẽ giúp Trung Quốc duy trì an ninh lương thực.
Jiang cho biết, tổng sản lượng ngũ cốc Trung Quốc có thể lên tới 700 triệu tấn vào năm 2022, tăng 2,2% so với năm 2021.
Một báo cáo nghiên cứu của Học viện khoa học nông nghiệp Trung Quốc hồi tháng 8/2020 chỉ ra rằng Trung Quốc có thể đối diện mức thiếu hụt lương thực khoảng 130 triệu tấn mỗi năm trong thời kỳ từ năm 2021-2025. Cơ quan này cho biết, nguồn cung lúa mì và gạo sẽ vẫn ổn định nhưng ngô – nguồn thức ăn chính cho chăn nuôi, đã bộc lộ dấu hiệu thiếu hụt.
Một báo cáo khác do Học viện khoa học nông nghiệp Trung Quốc xuất bản cho biết, tỷ lệ tự túc lương thực của Trung Quốc có thể ở mức khoảng 80% cho đến năm 2025.
Lo Chu-ping – một giáo sư tại Khoa kinh tế nông nghiệp, Đại học Đài Loan, nói rằng tỷ lệ tự túc lương thực của Trung Quốc vẫn ở mức lành mạnh, so với Nhật Bản chỉ có 40%.
Tuy nhiên, Lo cho biết, với dân số lớn thì an ninh lương thực sẽ vẫn là điểm yếu của Trung Quốc do quan hệ Mỹ-Trung xấu đi, giá thực phẩm toàn cầu tiếp tục tăng, và tình trạng thiếu dự trữ lương thực.
(Theo Asia Times)
