Câu chuyện về quốc gia hạ quyết tâm “buông thả” Covid
Người Đan Mạch đang ùa đến các hộp đêm để ăn mừng lệnh dỡ bỏ các hạn chế phòng dịch, bất chấp làn sóng lây nhiễm gia tăng.
Trên chuyến phà hướng về thành phố lớn thứ 2 của Đan Mạch hôm 4/2, Allan Hjorth (70 tuổi) nhận ra mình khá đơn độc. Ông là một trong số ít hành khách đeo khẩu trang ở đó, còn đa số chẳng che chắn gì, tận hưởng bầu không khí “tự do” sau khi Đan Mạch vừa tuyên bố chấm dứt các lệnh hạn chế Covid-19 trước đó vài ngày.
“Thực tế là đeo khẩu trang chỉ khiến người ta cảm thấy có gì đó không ổn,” – Hjorth cho biết. Bản thân ông cũng tháo luôn khẩu trang ra. “Người Đan Mạch muốn tin rằng chúng ta đang trở lại cuộc sống bình thường.”
Gần 2 năm sống trong đại dịch, cái gọi là “bình thường” ở quốc gia thịnh vượng top đầu thế giới là như sau: 5,8 triệu người không còn bị hạn chế Covid, bất chấp việc gần 1% số này (nghĩa là hàng vạn người) dương tính chỉ trong vòng 1 ngày ở tuần trước. Đan Mạch vẫn là một trong những nơi có tỉ lệ Covid trên đầu người cao nhất, và tỉ lệ nhập viện cũng đang là lớn nhất từ trước đến nay.
Nhưng chính phủ Đan Mạch vào ngày 1/2 vẫn quyết định sẽ không coi Covid là “mối đe dọa xã hội” nữa, đồng thời loại bỏ toàn bộ các lệnh hạn chế – bao gồm quy định đeo khẩu trang bắt buộc tại khu vực kém thoáng khí và trên phương tiện công cộng.
Với làn sóng lây nhiễm hiện nay, việc dỡ bỏ hạn chế có vẻ đi ngược với thực tế. Tuy nhiên, nhà chức trách cho biết số ca tử vong và nhập viện đang tăng ở mức chậm hơn rất nhiều so với số người nhiễm, và nhóm phải vào chăm sóc tích cực (ICU) đang ở mức thấp nhất trong nhiều tháng.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đan Mạch Magnus Heunicke cho rằng đất nước vẫn chưa vượt qua được đại dịch. Tuy nhiên, đây là thời điểm thích hợp để tận dụng lợi thế từ Omicron – biến thể đang cho triệu chứng nhẹ hơn – và tỉ lệ tiêm vaccine cao (81% dân số đã tiêm đủ, và 62% tiêm mũi tăng cường).
“Chúng tôi đã cam kết rằng sẽ mở cửa ngay khi điều kiện cho phép,” – ông Heunicke cho biết. “Nhưng nếu như có biến thể mới, và nếu xác định vaccine không còn hiệu quả, chúng tôi sẽ không ngần ngại làm những gì phải làm.”
Trong khi các quốc gia châu Âu đang tiếp cận việc dỡ bỏ hạn chế và phong tỏa một cách từ từ, các nước Bắc Âu có vẻ vội vã hơn. Trong tháng 2, họ đã loại bỏ gần như toàn bộ các lệnh hạn chế – bao gồm làm việc từ xa, hạn chế rượu bia và cấm các phong trào thể thao nghiệp dư.
“Ai cũng biết sẽ có các đợt nhiễm mới vào giai đoạn thu đông kế tiếp. Nhưng lo xa chẳng ích gì,” – Espen Nakstad, phó giám đốc Tổng cục Y tế Na-uy chia sẻ.
Việc Đan Mạch chấm dứt hạn chế – điều được nhiều chuyên gia y tế ủng hộ và nhận được sự tán dương từ cộng đồng – có thể là điềm báo về một tương lai nơi các nước giàu có đủ khả năng chấp nhận chung sống với đại dịch, đặc biệt là khi họ đã phủ vaccine đủ rộng, sở hữu khả năng xét nghiệm tốt và nền tảng y tế mạnh.
Chưa có gì khẳng định được rằng các biến thể gây lo ngại sau này sẽ gây triệu chứng nhẹ như Omicron. Một số chuyên gia virus học cảnh báo rằng việc Đan Mạch mở cửa quá sớm có thể sẽ phản tác dụng.
Hôm 5/2, lần đầu tiên sau gần 2 tháng, hàng ngàn người đã tụ tập tại những hộp đêm ở Copenhagen. Thanh thiếu niên thì thì hướng đến trung tâm Đan Mạch, nơi có show diễn motor với 7000 người tham gia. Ai cũng nghĩ rằng họ chẳng sao cả vì vốn đã nhiễm Covid suốt kỳ nghỉ Giáng sinh rồi.
Và trên chuyến phà tới Aarhus, ông Hjorth cũng nói rằng mình sẽ không đeo khẩu trang tại bữa tiệc ông chuẩn bị tham dự dự.
Covid đã không biến mất tại Đan Mạch. Trái lại, nó ở khắp mọi nơi, từ đường phố, quán cafe cho đến cửa hàng, cửa hiệu. Hàng vạn người đã phải cách ly vì nhiễm bệnh, nhưng dân công sở đã đi làm, quán bar nhà hàng chẳng phải đóng cửa sớm, và cũng không yêu cầu ai trình chứng nhận tiêm chủng.
Troels Lillebaek, giám đốc Viện Statens Serum tại Copenhagen cho biết việc tái mở cửa sẽ dẫn đến làn sóng lây nhiễm gia tăng vào giữa tháng 2, nhưng nhà chức trách chỉ tập trung vào số ca nhập viện thôi.
Một số người như Stephen Griffin, phó giáo sư virus học tại ĐH Leeds (Anh) gọi chiến lược này là mạo hiểm. Ông cho rằng dù mối liên hệ giữa ca nhiễm và ca bệnh nặng đang yếu đi tại Đan Mạch, thì khả năng đáp ứng của ICU cũng như số ca tử vong đáng lẽ không nên là yếu tố duy nhất cần phải cân nhắc.
“Không lẽ chỉ vì có đủ giường cho người bệnh?” – Griffin đặt dấu hỏi. “Đáng lẽ, mục tiêu phải là ngăn không cho họ nhiễm bệnh chứ?”
Tiến sĩ Jens Lundgren từ ĐH Copenhagen thì cho rằng để kiểm soát làn sóng lây nhiễm hiện nay, Đan Mạch sẽ phải áp dụng các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt hơn, và nó không tương xứng với mối hiểm họa mà Omicron mang lại. “Về cơ bản, chúng ta đang để cho Omicron bùng phát”.
Đan Mạch nằm trong số các nước đầu tiên tại châu Âu công bố phong tỏa vào năm 2020, ở thời điểm họ còn không phải nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Suốt 2 năm họ dỡ bỏ rồi lại tái phong tỏa, với chiến lược tiếp cận linh hoạt mà nhận được sự tán dương từ cộng đồng.
Vẫn có một số sự kiện gây ảnh hưởng đến uy tín của nhà chức trách, bao gồm quyết định tiêu hủy 17 triệu con chồn vì lo sợ một dạng đột biến của virus corona. Tuy nhiên về cơ bản, tín nhiệm dành cho chính phủ vẫn ở mức cao.
“Chúng tôi thậm chí còn không cần nghĩ đến chuyện tiêm vaccine bắt buộc,” – ông Heunicke cho hay.
Bộ trưởng Heunicke cho rằng phần lớn dân số đất nước đã có kháng thể, và mục tiêu là tránh mọi lệnh phong tỏa ít nhất cho đến mùa đông kế tiếp. Nhưng ông cũng cho rằng chiến lược này không bền vững, vì nó phụ thuộc vào khả năng xét nghiệm tốn kém mà ngay cả đất nước giàu có như Đan Mạch cũng khó lòng đáp ứng lâu dài.
Tiến sĩ Griffin – giáo sư virus học tại Leeds cho rằng Đan Mạch đang ở trong tình thế tốt hơn so với Anh và Mỹ khi nới lỏng phong tỏa. “Nhưng tôi chỉ hy vọng rằng họ không phải trả giá vì không kiên nhẫn thêm một vài tuần nữa.”
Bảo Trâm (Theo NewYork Times)
