Cạnh tranh lành mạnh để bảo vệ thương hiệu gạo Việt Nam tại thị trường Indonesia
Ngày 8/7, Thương vụ Việt Nam tại Indonesia đã thông báo về tình hình xuất khẩu gạo của Việt Nam, cho biết rằng xuất khẩu gạo tăng trưởng tích cực trong 5 tháng đầu năm 2024. Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu gạo sang Indonesia có thể gặp nhiều bất lợi trong nửa cuối năm. Đặc biệt, Thương vụ nhấn mạnh cần có sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp xuất khẩu để bảo vệ thương hiệu gạo trong nước.
Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, xuất khẩu gạo Việt Nam trong 5 tháng đầu năm 2024 tăng mạnh: Lượng xuất khẩu tăng 83,4%, kim ngạch tăng 133,9%, giá gạo tăng 27,5% so với cùng kỳ năm 2023.
Tổng lượng xuất khẩu đạt 676.762 tấn, tương đương 424,11 triệu USD, với giá bình quân 626,7 USD/tấn, chiếm gần 17% tổng lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước. Indonesia tiếp tục là thị trường xuất khẩu gạo lớn thứ hai của Việt Nam trong kỳ này. Nhu cầu nhập khẩu gạo của Indonesia dự kiến tăng lên 5,18 triệu tấn trong cả năm 2024, thay vì 3,6 triệu tấn như dự báo trước đó. Điều này mang lại những thuận lợi tiềm năng cho xuất khẩu gạo Việt Nam.
Tuy nhiên, Thương vụ cảnh báo về các khó khăn có thể gặp phải do một tổ chức dân sự tại Indonesia, People’s Democracy Study (SDR), đã khiếu kiện Cơ quan Hậu cần Quốc gia (Bulog) và Cơ quan Lương thực Quốc gia Indonesia lên Ủy ban Chống tham nhũng Quốc gia (KPU).
Tham nhũng qua việc thổi phồng giá gạo nhập khẩu từ Việt Nam: SDR cho rằng có sự cộng giá không hợp lý vào giá gạo nhập khẩu, gây thiệt hại lên đến 2 nghìn tỷ Rupi. Con số này được tính toán dựa trên chênh lệch giá chào bán của Tập đoàn Tân Long, một công ty Việt Nam. Gạo nhập khẩu bị tồn ứ ở cảng Tanjung Priok: SDR cáo buộc việc bốc dỡ chậm trễ làm phát sinh chi phí phạt, tăng giá gạo nhập khẩu.
Theo Bulog, Tập đoàn Tân Long của Việt Nam không có hợp đồng nhập khẩu gạo nào với Bulog trong năm 2024 và chưa từng chào giá gạo cho Bulog kể từ khi mở thầu năm 2024. Giám đốc Chuỗi cung ứng và Dịch vụ công của Perum Bulog, Mokhamad Suyamto, cũng khẳng định rằng các cáo buộc bắt đầu từ việc Tân Long chào bán 100.000 tấn gạo với giá 538 USD/tấn trong dịp Bộ trưởng Nông nghiệp Indonesia thăm nhà máy xay xát của Tân Long vào tháng 5/2024.
Vụ việc khiếu kiện này, dù đang trong quá trình điều tra, có khả năng ảnh hưởng tiêu cực đến việc thu mua gạo của Indonesia từ Việt Nam. Nếu không được giải quyết kịp thời, việc ngưng thầu mua gạo từ Việt Nam là hoàn toàn có thể xảy ra.
Trước tình hình này, Thương vụ Việt Nam tại Indonesia khuyến cáo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần thận trọng trong giao dịch và phát ngôn, đảm bảo không làm ảnh hưởng đến toàn bộ ngành xuất khẩu gạo của Việt Nam.
Thương vụ nhấn mạnh cần có sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp xuất khẩu, cùng bảo vệ hình ảnh và thương hiệu của hạt gạo Việt Nam. Sự cạnh tranh không lành mạnh sẽ tạo cơ hội cho các nhóm lợi ích tại Indonesia khai thác, cuối cùng ảnh hưởng đến chính các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam.
Trong năm 2023, Indonesia là thị trường nhập khẩu gạo lớn thứ hai của Việt Nam, chiếm 14,5% lượng xuất khẩu gạo của cả nước, chỉ sau Philippines. Tổng sản lượng xuất khẩu gạo sang Indonesia đạt 1,18 triệu tấn, trị giá 640,3 triệu USD, tăng 8,9 lần về kim ngạch so với năm 2022. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của thị trường Indonesia đối với ngành xuất khẩu gạo của Việt Nam.
Tóm lại, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Indonesia đang đối mặt với những thách thức lớn trong nửa cuối năm 2024, đặc biệt là do vụ kiện liên quan đến cáo buộc tham nhũng. Để vượt qua khó khăn này, Thương vụ Việt Nam tại Indonesia khuyến cáo các doanh nghiệp cần cạnh tranh lành mạnh và đoàn kết, cùng bảo vệ thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế. Việc duy trì sự minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động kinh doanh là yếu tố then chốt để tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu gạo và duy trì mối quan hệ thương mại tốt đẹp giữa Việt Nam và Indonesia.
Bích Ngân
