Các trường hợp bị khởi tố, điều tra, án oan đã giảm hơn nửa
Báo cáo tổng kết công tác nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao Lê Minh Trí cho biết trường hợp bị khởi tố, điều tra oan giảm 52,7%.
Năm 2021, đại dịch COVID-19 ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt đời sống xã hội. Trong bối cảnh đó, việc thực hiện nhiệm vụ công tác của các cơ quan tư pháp vốn nặng nề lại càng gặp nhiều khó khăn.
Dù vậy, theo báo cáo, tỉ lệ điều tra, khám phá án vượt chỉ tiêu QH giao, làm giảm nhiều loại tội phạm nghiêm trọng.
Báo cáo của viện trưởng VKSND Tối cao cũng cho thấy ngành kiểm sát đạt và vượt hầu hết chỉ tiêu nghiệp vụ quan trọng QH giao; các khâu, nhiệm vụ công tác đều có chuyển biến tích cực.
“Thông qua công tác kiểm sát, ngành kiểm sát đã góp phần hạn chế việc khởi tố oan và bỏ lọt tội phạm; bảo đảm việc bắt, tạm giữ, tạm giam có đủ căn cứ, đúng pháp luật, hạn chế việc lạm dụng bắt, giam; nâng chất hoạt động điều tra, truy tố; vi phạm tố tụng và các trường hợp khởi tố, điều tra, truy tố oan, sai giảm dần và vượt chỉ tiêu QH giao” – báo cáo của viện trưởng VKSND Tối cao nhấn mạnh.
Trong khi đó, báo cáo của chánh án TAND Tối cao cho thấy các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính vẫn xảy ra nhiều, gay gắt và phức tạp. Lượng án mà tòa phải giải quyết chỉ giảm nhẹ so với cùng kỳ năm trước.
Tòa án các cấp đã đổi mới hoạt động trên các mặt công tác; nỗ lực thực hiện các nhiệm vụ được giao và đạt được nhiều kết quả tích cực, đáng ghi nhận.
“Về cơ bản, các tòa hoàn thành nhiệm vụ được giao, nhất là việc giải quyết, xét xử các loại án” – nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp đánh giá tại phiên thẩm tra sơ bộ các báo cáo tư pháp hôm 6-9.
Đặc biệt, 10 tháng qua chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan; tỉ lệ án bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan giảm so với năm 2020 và đạt chỉ tiêu QH giao…
99% kiến nghị của VKS được CQĐT tiếp thu
Theo báo cáo, tình hình tội phạm tiếp tục diễn biến phức tạp, số vụ án hình sự đã khởi tố tăng so với nhiệm kỳ trước. Trong đó, đã khởi tố nhiều vụ án xâm phạm trật tự quản lý kinh tế xảy ra trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, đầu tư công gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Tội phạm về tham nhũng, chức vụ được khởi tố tuy có giảm nhưng có nhiều vụ án gây thiệt hại đặc biệt lớn và nhiều bị can từng giữ chức vụ cao trong cơ quan Đảng, Nhà nước. Tội phạm sử dụng công nghệ cao, nhất là các hành vi lừa đảo, tổ chức đánh bạc qua mạng internet tăng. Tội phạm về ma túy tăng nhiều nhất, số vụ án có tính chất, quy mô lớn được phát hiện ngày càng nhiều. Các tranh chấp dân sự, kinh doanh, thương mại và khiếu kiện hành chính tiếp tục tăng, nhiều vụ khiếu kiện hành chính phức tạp.
Ngành Kiểm sát đã thực hành quyền công tố, kiểm sát khởi tố 375.884 vụ án hình sự (tăng 1,2%); kiểm sát việc giải quyết 1.713.874 vụ, việc dân sự, kinh doanh thương mại, lao động (tăng 22,5%) và 33.011 vụ án hành chính (tăng 10,1%).
“Viện trưởng VKSND tối cao xác định chống oan, sai và chống bỏ lọt tội phạm là nhiệm vụ xuyên suốt, quan trọng hàng đầu của các đơn vị nghiệp vụ. Theo đó, tập trung chỉ đạo tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, kiểm sát chặt chẽ việc giải quyết các vụ án ngay từ giai đoạn giải quyết nguồn tin về tội phạm và trong suốt quá trình điều tra”, ông Lê Minh Trí cho hay.
Điểm nổi bật là chất lượng công tác giải quyết án hình sự tiếp tục được nâng lên, hạn chế đáng kể các trường hợp oan, sai, bỏ lọt tội phạm so với nhiệm kỳ trước. Trong nhiệm kỳ, toàn Ngành đã kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết 561.174 nguồn tin về tội phạm; qua kiểm sát đã ban hành hơn 220.000 văn bản yêu cầu Cơ quan điều tra kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm; đồng thời, trực tiếp kiểm sát gần 4.900 cuộc tại Cơ quan điều tra…
VKS các cấp thực hành quyền công tố, kiểm sát việc bắt, tạm giữ 326.795 người; đã trực tiếp lấy lời khai đối với hơn 223.000 người nhằm bảo đảm việc ra các quyết định phê chuẩn có đầy đủ cơ sở, căn cứ pháp lý. Đã thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra 418.540 vụ/603.111 bị can; trong quá trình kiểm sát, đã ban hành hơn 300.000 yêu cầu điều tra, tăng gần 70%, trực tiếp hỏi cung gần 200.000 bị can…
Thông qua công tác kiểm sát, ngành Kiểm sát đã góp phần hạn chế các trường hợp khởi tố oan và bỏ lọt tội phạm; bảo đảm việc bắt, tạm giữ, tạm giam có đầy đủ căn cứ, đúng pháp luật, hạn chế việc lạm dụng biện pháp tạm giam; chất lượng điều tra, truy tố được nâng lên, vi phạm tố tụng và các trường hợp oan, sai giảm dần, kết quả công tác đạt và vượt các chỉ tiêu trong Nghị quyết số 96 của Quốc hội.
Cụ thể: tỷ lệ người bị bắt, tạm giữ sau đó chuyển xử lý hình sự đạt cao (98%); tỷ lệ số vụ án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung giữa các cơ quan tố tụng giảm (tỷ lệ VKS trả hồ sơ giảm 0,05%, Tòa án trả hồ sơ giảm 1,22%); số vụ án VKS truy tố đúng thời hạn đạt tỷ lệ 99,9%, vượt 9,9% và số bị can VKS truy tố đúng tội danh đạt tỷ lệ 99,9% vượt 4,9% chỉ tiêu của Nghị quyết 96. Những trường hợp bị khởi tố, điều tra oan chiếm tỷ lệ rất nhỏ, giảm dần theo từng năm và giảm 52,7% so với nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII.
Trong nhiệm kỳ, số vụ án được Cơ quan điều tra VKSND tối cao phát hiện, khởi tố và điều tra tăng 34,3% so với nhiệm kỳ trước; trong đó, có nhiều vụ án xâm phạm hoạt động tư pháp, vụ án tham nhũng xảy ra trong hoạt động tư pháp được dư luận xã hội quan tâm; tiến độ, chất lượng điều tra được nâng lên và không để xảy ra oan, sai; tỷ lệ điều tra đạt yêu cầu của Quốc hội. Thông qua hoạt động điều tra tội phạm trong hoạt động tư pháp, đã ban hành gần 500 kiến nghị yêu cầu cơ quan tư pháp chấn chỉnh, phòng ngừa vi phạm, tội phạm (tăng 60%).
Quản lý thi hành án hình sự còn thiếu sót
Trong hoạt động thi hành án hình sự (THAHS), ngành kiểm sát đã phát hiện cơ quan THAHS còn để xảy ra nhiều vi phạm pháp luật về trình tự, thủ tục THA; công tác quản lý THAHS; đề nghị giảm thời hạn chấp hành án, rút ngắn thời gian thử thách đối với người đang chấp hành án treo…
Nhiều tòa để xảy ra các vi phạm về thời hạn chuyển giao bản án, quyết định về THA; vi phạm thời hạn ra quyết định THA; có trường hợp tòa ra quyết định THA phạt tù khi phần bản án chưa có hiệu lực pháp luật; nhiều bản án, quyết định về THA có sai sót về nội dung, thiếu thông tin theo quy định hoặc sai thông tin của người bị kết án…
Đáng chú ý, việc áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh tại một số địa phương không được thực hiện nghiêm, có trường hợp bị lợi dụng; nhiều trường hợp được hoãn THA phạt tù nhưng không đủ điều kiện.
Cũng theo báo cáo của viện trưởng VKSND Tối cao, công tác quản lý THAHS còn sơ hở, để phạm nhân trốn, phạm tội mới hoặc phạm nhân đánh nhau, cất giấu, tàng trữ, sử dụng vật cấm…
Ngành kiểm sát đã ban hành hơn 2.200 kiến nghị yêu cầu khắc phục, xử lý, phòng ngừa và đã được các cơ quan THAHS chấp nhận 99,9% trong số này.
Trong công tác THA dân sự, viện trưởng VKSND Tối cao đánh giá vẫn để xảy ra một số vi phạm pháp luật. Điển hình là vi phạm trong việc tiếp nhận, thụ lý đơn yêu cầu THA. Nhiều đơn vị để xảy ra vi phạm trong việc xử lý vật chứng; ủy thác và nhận ủy thác THA; việc hoãn, áp dụng biện pháp cưỡng chế và đình chỉ THA…
Ngành kiểm sát đã ban hành hơn 1.230 kiến nghị yêu cầu cơ quan THA dân sự, hành chính khắc phục vi phạm pháp luật và được chấp nhận hơn 95%.
Số vụ án chưa phản ánh đúng tình hình vi phạm
Tại phiên họp thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Tư pháp hôm 6-9, nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp dẫn lại số liệu cho thấy từ ngày 1-10-2020 đến 31-7-2021, CQĐT VKSND Tối cao đã thụ lý 139 tố giác, tin báo về tội phạm; thụ lý 46 vụ/57 bị can (trong đó khởi tố mới 32 vụ/44 bị can).
Theo nhóm nghiên cứu, số vụ án, bị can khởi tố đã tăng sáu vụ (hơn 23%) và 17 bị can (hơn 60%). Đặc biệt, tỉ lệ điều tra khám phá các loại tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng đạt 100% (tăng hơn 30%, vượt 10% so với chỉ tiêu QH giao).
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cho rằng dù số vụ án được phát hiện, khởi tố, điều tra có tăng so với năm trước nhưng số lượng vụ án được phát hiện chưa phản ánh đúng tình hình vi phạm, tiêu cực trong hoạt động tư pháp.
Sơn Ca
