Bước đột phá đàm phán chưa từng có tiền lệ: Điều gì đang chờ đợi Việt Nam phía trước?
Việt Nam vừa có một bước đột phá đàm phán chưa từng có tiền lệ trước hạn 9/7: được Mỹ giảm mức thuế dự kiến, đồng thời thể hiện tinh thần “hợp tác có đi có lại”. Đây là tín hiệu tích cực mạnh mẽ cho nền kinh tế, nhưng điều gì đang chờ đợi Việt Nam phía trước?
Trong một động thái đầy bất ngờ và mang tính đột phá, ngày 2/7, Tổng thống Donald Trump tuyên bố trên mạng xã hội rằng Mỹ và Việt Nam đã đạt được một thỏa thuận thương mại song phương mới. Theo đó, Mỹ đồng ý áp dụng mức thuế 20% đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam, thay vì 46% như dự kiến ban đầu. Cùng lúc, hàng hóa trung chuyển từ nước thứ ba qua Việt Nam sẽ bị áp mức thuế cao hơn, ở mức 40%. Đổi lại, Việt Nam cam kết miễn thuế hoàn toàn (0%) cho hàng hóa Mỹ, bao gồm cả các sản phẩm chiến lược như ô tô động cơ lớn.
Thỏa thuận này đạt được chỉ vài ngày trước thời hạn 9/7 – thời điểm chính quyền Trump dự kiến thực thi chính sách thuế cứng rắn với gần như toàn bộ hàng nhập khẩu nước ngoài. Bộ Ngoại giao Việt Nam sau đó xác nhận hai bên đã thống nhất trên tinh thần hợp tác song phương, mở rộng quyền tiếp cận thị trường cho hàng hóa Mỹ, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao và công nghiệp ô tô. Thông điệp của Tổng thống Mỹ và sự xác nhận từ phía Việt Nam khẳng định đây là một bước đi ngoại giao – thương mại chưa từng có tiền lệ trong quan hệ song phương.
Phản ứng của giới chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp cho thấy thỏa thuận này vượt trên mức kỳ vọng. Nhiều ý kiến cho rằng, nếu phải chấp nhận mức thuế 20% thì đây vẫn là một kịch bản “mềm hạ cánh” thay vì cú sốc 46% vốn từng khiến cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam hoang mang. Theo TS. Phạm Thế Anh, mức thuế 20% có thể được hấp thụ nếu doanh nghiệp Việt nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và tái cơ cấu chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp xuất khẩu lớn như dệt may, da giày hay điện tử – những lĩnh vực bị ảnh hưởng trực tiếp – sẽ được “mở cửa thoát hiểm” trong bối cảnh thế giới còn nhiều bất ổn.
Không chỉ cứu cánh cho hàng hóa Việt Nam, thỏa thuận này còn mang lại tín hiệu tích cực đối với các doanh nghiệp Mỹ đang đầu tư tại Việt Nam, khi các sản phẩm chủ lực như xe hơi, thiết bị công nghệ cao có cơ hội thâm nhập thị trường Việt với mức thuế bằng 0%. Về phía thị trường, nhóm cổ phiếu xuất khẩu và logistics trên sàn chứng khoán phản ứng tích cực ngay sau tuyên bố của ông Trump. Điều này cho thấy niềm tin đang quay trở lại với khu vực doanh nghiệp sản xuất và đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.
Tuy nhiên, câu hỏi lớn hiện nay là điều gì đang chờ đợi sau thỏa thuận mang tính bước ngoặt này? Trước tiên, là các chi tiết kỹ thuật trong thực thi. Hiện chưa có văn bản chính thức từ phía Mỹ về hướng dẫn áp thuế 20%, đặc biệt là với các mặt hàng phức tạp có chuỗi giá trị xuyên quốc gia. Làm thế nào để chứng minh được nguồn gốc “100% Việt Nam” sẽ là bài toán cấp bách, bởi chỉ cần một mắt xích sử dụng linh kiện từ Trung Quốc hay nước thứ ba cũng có thể bị đánh đồng là “hàng trung chuyển”.
Thứ hai, cần sớm làm rõ định nghĩa thế nào là “trung chuyển”, và đâu là hàng hóa đủ tiêu chuẩn “made in Vietnam” để tránh bị áp mức 40% như hàng lách xuất xứ. Đây là vấn đề không đơn giản vì liên quan tới tiêu chuẩn kỹ thuật, xuất xứ và giám sát thực tế của cả hai nước. Nếu không có hướng dẫn rõ ràng, nguy cơ bị áp thuế ngược hoặc vướng tranh chấp thương mại là rất lớn.
Thứ ba, Việt Nam cần chuẩn bị cho một cơ chế minh bạch và đồng bộ nhằm kiểm tra, giám sát và chứng nhận xuất xứ hàng hóa. Điều này không chỉ để đáp ứng yêu cầu của phía Mỹ mà còn củng cố niềm tin cho các thị trường lớn khác như châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, một hệ thống kiểm định mạnh mẽ và đáng tin cậy chính là “hộ chiếu thương mại” cho sản phẩm Việt vươn ra toàn cầu.
Sau cùng, nhưng không kém phần quan trọng, chính là củng cố năng lực đàm phán chiến lược. Việt Nam đã chứng minh được khả năng chủ động, linh hoạt và khôn khéo trong việc giữ lợi ích cốt lõi mà vẫn xây dựng được quan hệ tin cậy với đối tác lớn như Mỹ. Việc đạt được thỏa thuận trong thời gian kỷ lục – chỉ vài tuần sau khi kế hoạch tăng thuế được công bố – cho thấy sự vào cuộc quyết liệt của các nhà lãnh đạo cấp cao. Sự kiện này là một lời khẳng định mạnh mẽ rằng, trong thế giới đầy bất ổn, Việt Nam không chỉ phòng thủ giỏi mà còn biết cách đột phá đúng thời điểm để bảo vệ và thúc đẩy lợi ích quốc gia.
Đây là lần đầu tiên Việt Nam làm được điều chưa từng có trong lịch sử đàm phán thuế quan song phương với Mỹ: vừa hạ nhiệt được rủi ro thuế suất, vừa mở rộng thị trường cho đối tác, đồng thời giữ vững thế chủ động trên bàn cờ kinh tế toàn cầu. Một tín hiệu đáng tin cậy cho nhà đầu tư, cho doanh nghiệp, và cho cả một nền kinh tế đang nỗ lực vươn lên giữa sóng gió thế giới.
Như Phương
