Báo Trung Quốc gọi áo dài Việt Nam, nón lá đều là ‘phong cách Trung Quốc’
Mới đây, cộng đồng mạng xã hội Việt Nam bức xúc lan truyền bài viết của tờ China Daily phiên bản tiếng Anh đăng tải hình ảnh trình diễn của dàn mẫu nữ với các thiết kế giống hệt áo dài Việt Nam đi kèm nón lá, mấn đội đầu và gọi đó là ‘phong cách Trung Quốc’ với dòng tiêu đề: “Chinese style delights China S/S Fashion Week” (Phong cách Trung Quốc được yêu thích tại China S/S Fashion Weekkhiến nhiều người phẫn nộ.
Mặc dù bộ sưu tập đến từ thương hiệu Ne Tiger (Trung Quốc) đã được giới thiệu trong khuôn khổ Tuần lễ Thời trang Trung Quốc Xuân – Hè 2019 vào tháng 10.2018 song sự việc vẫn thu hút sự quan tâm lớn từ công chúng. Nhà sáng lập công ty này, theo trang Harbin Fashion Week là ông Zhang Zhifeng. Ông này thành lập công ty năm 1982 và đăng ký thương hiệu Ne·Tiger từ năm 1992.
Trong bài viết được China Daily đăng tải, người đọc dễ dàng nhận thấy hàng loạt thiết kế giống hệt áo dài Việt Nam từ kiểu dáng, họa tiết đến các phụ kiện đi kèm mang đậm dấu ấn văn hóa Việt như nón lá hay mấn đội đầu. Nhiều người Trung Quốc vẫn xem đây là “sườn xám” cách tân song có thể thấy hai loại trang phục này khác nhau về kiểu dáng, chiều dài tà áo cũng như cách kết hợp với các phụ kiện.
Những mẫu thiết kế gây bức xúc với người Việt vì nó cho thấy sự sao chép áo dài truyền thống Việt Nam, nhưng lại được giới thiệu là “sự sáng tạo” của nhà thiết kế. Rất nhiều người cho rằng nhãn hiệu thời trang Trung Quốc đã cố tình chơi trò “đánh lận con đen”, sao chép thiết kế mẫu áo dài truyền thống của Việt Nam rồi gọi là sáng tạo, cách tân.
Không ít ý kiến trên các diễn đàn mạng cáo buộc động thái của Ne·Tiger với áo dài, quốc phục của Việt Nam, chẳng khác nào một âm mưu “đường lưỡi bò” thứ hai trong lĩnh vực văn hóa và thời trang của người Trung Quốc.
Đài CGTN (Trung Quốc) dẫn lời ông Zhang Zhifeng, nhà sáng lập thương hiệu Ne Tiger, tuyên bố quan điểm của ông khi sáng tạo các bộ sưu tập thời trang của ông: “Khi sáng tạo ra bộ sưu tập, tôi đã nhấn mạnh vẻ kiêu sa cũng như phẩm giá của trang phục truyền thống Trung Quốc”.
Ông này cũng nói: “Trong khi vẫn bảo lưu truyền thống, tôi cũng đã luôn chú ý tới việc hòa quyện vào đó tính hiện đại và các yếu tố toàn cầu gần đây để được người tiêu dùng chấp nhận trên toàn thế giới”.
Phát biểu năm nay của ông Zhang Zhifeng khiến nhiều người liên tưởng tới bộ sưu tập được cho là ăn cắp mẫu áo dài của Việt Nam công bố năm ngoái. Bởi vậy, với nhiều người, chưa rõ cái quan niệm “đan quyện vào đó tính hiện đại và các yếu tố toàn cầu gần đây” của người sáng lập thương hiệu thời trang nội Ne Tiger của Trung Quốc có bao hàm việc bắt chước, sao chép quốc phục của một nước khác hay không, nhưng nhìn vào những hình ảnh trang phục được nhà thiết kế này từng gọi là “sản phẩm sáng tạo” của ông, ai cũng có thể cảm nhận điều đó.
Rất nhiều người cho rằng nhãn hiệu thời trang Trung Quốc đã cố tình chơi trò “đánh lận con đen”, sao chép thiết kế mẫu áo dài truyền thống của Việt Nam rồi gọi là sáng tạo, cách tân.
Không ít ý kiến trên các diễn đàn mạng cáo buộc động thái của Ne·Tiger với áo dài, quốc phục của Việt Nam, chẳng khác nào một âm mưu “đường lưỡi bò” thứ hai trong lĩnh vực văn hóa và thời trang của người Trung Quốc.
Một nhà Nghiên cứu văn hóa ở Hà Nội nhận định: “Nó gây ra một chấn động lớn trong dư luận mạng xã hội vì áo dài và nón lá là những thứ rất đặc sắc của Việt Nam và đã được toàn thế giới biết đến như là một biểu tượng của văn hóa Việt Nam nói chung, của phụ nữ Việt Nam nói riêng và của đặc sắc thời trang Việt Nam nói riêng nữa.”. Theo ông thì việc người Trung Quốc nhận như vậy là một sự xúc phạm đến văn hóa Việt Nam bởi áo dài, nón lá là những hình ảnh quen thuộc và đã trở thành những biểu tượng của Việt Nam.
Trước những lý lẽ của nhiều người Trung Quốc nghĩ những bộ áo dài này là sườn xám cách tân, một nhà nghiên cứu văn hóa ở Hà Nội phản biện:
“Các nhà thiết kế và những người phát ngôn trong chương trình biểu diễn đó không thể nào nói là vô tình nhầm lẫn, cũng không thể nói đấy là sáng tạo của họ được. Đây chính là họ dụng tâm làm như vậy để nhằm vào hai mục đích, đó là sự nhạo báng đối với người Việt Nam và sự thách thức đối với bản lĩnh văn hóa của người Việt. Nó như một hình thức xâm lấn và tranh cướp một di sản tinh thần của người Việt bao đời nay. Nói trắng ra là một sự xâm lăng về mặt văn hóa của Trung Quốc.”
Nhà báo Tôn Phi, người hay tìm tòi về lịch sử và văn hóa cổ, lên tiếng: “Tất cả những trang phục của người Trung Quốc đều đã được nghiên cứu văn hóa và đến triều Nhà Thanh vẫn không có áo dài. Bây giờ Trung Quốc “gắng gượng” làm ra một nhóm dân mặc áo dài. Điều đó cũng hoài công vô ích vì nếu Trung Quốc có áo dài thì đã có trong văn khố của các nước sang thăm Trung Quốc đến triều Nhà Thanh rồi, chứng tỏ Trung Quốc đang bịa ra.”
Các mẫu áo dài mà nhà thiết kế Trung Quốc coi là “sáng tạo” của họ:
Theo Thời Báo Hoàn Cầu, Tuần lễ thời trang xuân/hè 2020 Trung Quốc có sự tham gia của hơn 200 nhà thiết kế trong và ngoài nước. Tuần lễ này cũng sẽ trình diễn hơn 100 chương trình biểu diễn và các cuộc thi thời trang, bên cạnh đó là hơn 30 sự kiện đặc biệt.
Không phải lần đầu
Đây không phải lần đầu Trung Quốc có những hành động bị cho là ăn cắp di sản văn hóa, sản phẩm văn hóa của người Việt Nam.
Tại Hội thảo khoa học “Đàn bầu và vai trò của nó trong nền văn hóa” được tổ chức tại Hà Nội hôm 21 tháng 10 năm 2016, Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Tâm cảnh báo “Việt Nam có thể mất quyền đối với cây đàn bầu – cây đàn vốn được coi là nhạc cụ thuần Việt hiếm hoi” do thông tin một số học giả Trung Quốc cố gắng tìm kiếm chứng cứ để cho rằng cây đàn bầu có nguồn gốc từ Trung Quốc, của Trung Quốc.
Cũng trong buổi hội thảo, Nhạc sĩ Đức Trí cho hay chính ông từng xem trên kênh truyền hình CCTV của Trung Quốc một chương trình hòa tấu nhạc dân tộc và đã rất kinh ngạc khi thấy có cây đàn bầu trong dàn nhạc dân tộc Trung Quốc.
Một nhà nghiên cứu văn hóa nói về việc này: “Khoảng một năm trở lại đây tôi thấy rất nhiều học giả của Trung Quốc đến Viện nghiên cứu Hán Nôm để tìm đọc những sách cổ về âm nhạc, về nhạc cụ Việt Nam.
Từ vài tháng nay Trung Quốc đã lập xong hồ sơ để trình lên UNESCO để yêu cầu công nhận đàn bầu là một di sản văn hóa của họ. Rất tiếc mãi gần đây Bộ văn hóa và các cơ quan nghiên cứu thuộc Bộ này mới phát hiện ra vụ việc và mới xúc tiến để tìm hiểu nghiên cứu về đàn bầu và sẽ tổ chức những hội thảo để khẳng định đàn bầu là một di sản văn hóa của Việt Nam.”
PGS-TS Nguyễn Thụy Loan, một nhà nghiên cứu về lịch sử âm nhạc của Việt Nam phối hợp với các nhà nghiên cứu để tìm hiểu số tài liệu cổ của cha ông ta viết về đàn bầu và có những tư liệu cổ chứng minh đàn bầu (ghi rõ bằng chữ Nôm trong sách sử) là một nhạc cụ do những người bắc kỳ sáng tạo ra và vào năm Thành Thái có một người xẩm (người mù) đem chiếc đàn này vào thành Thuận Hóa, tức là thành Huế và từ lúc đó đất thần kinh mới bắt đầu có đàn bầu.
Nhà báo Tôn Phi trích dẫn một câu nói của vị anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi, một nhà chính trị, nhà quân sự lỗi lạc trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo chống lại sự xâm lược của nhà Minh (Trung Quốc) với Đại Việt, để nói về sự xâm lăng văn hóa của Trung Quốc từ thời đó:
“Nếu nhìn một góc nào đó thì đúng là xâm lấn về văn hóa, kể cả trước đây thời nghĩa quân Lê Lợi và Nguyễn Trãi đánh Trung Quốc thì Nguyễn Trãi có nói về sự xâm lấn văn hóa trong Bình Ngô Đại Cáo một câu thơ theo bản dịch của Ngô Tất Tố rằng: ‘Núi sông bờ cõi đã chia mà phong tục Bắc Nam cũng khác”. Ý của Nguyễn Trãi là Phương Bắc không thể quyết định văn hóa cho Phương Nam được vì hai miền khác nhau. Bây giờ Trung Quốc lại tái diễn thì câu trả lời lại vẫn là như thế.”
Nguyễn Anh
