Báo cáo Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an điều tra dự án ethanol Bình Phước
Theo Kiểm toán Nhà nước, cơ quan này đã báo cáo Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an điều tra, xử lý 2 dự án có sai phạm nghiêm trọng, trong đó có dự án dự án Nhà máy sản xuất ethanol Bình Phước.
Nằm không vẫn lỗ mỗi năm 262 tỉ đồng
Đây là dự án có tổng mức đầu tư 80,6 triệu USD (khoảng 1.500 tỉ đồng), sau điều chỉnh tăng lên 84,5 triệu USD (khoảng 1.600 tỉ đồng), do Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOIL) phối hợp với Tập đoàn ITOCHU (Nhật Bản) đầu tư.
Liên doanh PVOIL và ITOCHU đã góp vốn lập Công ty TNHH nhiên liệu sinh học Phương Đông (Công ty OBF) để thực hiện dự án, trước khi PVOIL bán một phần vốn góp cho Licogi16. Theo đó, tỷ lệ vốn góp vào Công ty OBF của PVOIL là 29%, ITOCHU là 45% và Licogi 16 là 22%.
Dự án có công suất 102 triệu lít ethanol/năm, dự kiến sẽ hoàn vốn vào năm 2020, nhưng thực chất đã ngưng hoạt động từ 2013 sau khi chạy thử, vì giá thành sản phẩm quá cao, càng chạy càng thua lỗ nặng.
Dù đã ngưng hoạt động, nhưng mỗi năm OBF vẫn lỗ khoảng 262 tỉ đồng, trong đó lãi vay 120 tỉ đồng, khấu hao 90 tỉ đồng và 52 tỉ chi phí duy trì nhà máy.
Tính đến cuối năm 2018, Nhà máy ethanol Bình Phước thua lỗ khoảng 1.280 tỉ đồng. Công ty OBF đã mất toàn bộ vốn chủ sở hữu khoảng 660 tỉ đồng, không có khả năng trả nợ gốc, lãi vay lên đến hơn 1.600 tỉ đồng.
Sau kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước đã đề nghị OBF kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân và xử lý theo quy định đối với một số tồn tại, sai sót chủ yếu như sau:
Dự án thuộc nhóm A, nhưng chủ đầu tư không gửi hồ sơ lấy ý kiến thẩm định thiết kế cơ sở của Bộ Công thương theo quy định; phê duyệt tổng mức đầu tư của dự án khi chưa được thẩm tra, thẩm định; hạng mục cấp nước, cấp điện cho nhà máy đã được một số đơn vị cam kết đầu tư, tuy nhiên chủ đầu tư vẫn đưa chi phí này vào tổng mức đầu tư và ký hợp đồng với đơn vị thực hiện làm tăng chi phí đầu tư của dự án.
Nghiệm thu hoàn thành 100% khối lượng công việc mua sắm của nhà thầu TTCL trong khi thực tế chưa hoàn thành; thanh toán cho nhà thầu TTCL Việt Nam vượt quy định Hợp đồng EPC số tiền gần 123.800 USD; ký chứng chỉ nghiệm thu Hệ thống thiết bị chính (trừ hệ thống xử lý nước thải) trong khi còn nhiều hạng mục còn tồn tại chưa được nhà thầu khắc phục, chưa được chủ đầu tư nghiệm thu.
Đến thời điểm kiểm toán (2019), Liên danh nhà thầu EPC vẫn chưa hoàn thành công trình, bảo lãnh thực hiện hợp đồng của nhà thầu đã hết hạn, nhưng OBF không yêu cầu nhà thầu gia hạn bảo lãnh thực hiện hợp đồng cho phần công việc chưa hoàn thành theo quy định hợp đồng.
Ngoài ra, OBF cũng bị yêu cầu xem xét trách nhiệm với một số tồn tại, sai sót khác trong quản lý thực hiện đầu tư.
Tổng giám đốc PVOIL lập và trình thông qua chủ trương đầu tư không đúng thẩm quyền
PVOIL cũng bị yêu cầu tổ chức kiểm điểm trách nhiệm các cá nhân, tập thể có liên quan xử lý theo quy định đối với một số tồn tại, sai sót:
Tổng giám đốc PVOIL tổ chức lập và trình Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) thông qua chủ trương đầu tư không đúng thẩm quyền và không đáp ứng sự cần thiết phải đầu tư dự án.
Hội đồng thành viên PVOIL chấp thuận chủ trương đầu tư vốn nhà nước để thực hiện dự án mà không tổ chức thẩm định, dự án không đáp ứng sự cần thiết phải đầu tư, gây lãng phí nguồn vốn nhà nước đã đầu tư vào dự án.
Thực hiện thoái vốn của PVOIL tại công ty OBF trước khi lựa chọn nhà thầu EPC không đúng lộ trình tại Đề án thành lập Công ty OBF được PVN chấp thuận năm 2009.
Thực hiện các thủ tục thoái vốn cho Licogi 16 và chấp thuận chủ trương để ITOCHU thoái vốn cho TTNE còn một số tồn tại, thiếu sót.
Thiếu trách nhiệm trong việc kiểm tra, giám sát người đại diện phần vốn tại OBF trong việc thực hiện các thủ tục đầu tư, để xảy ra nhiều tồn tại, sai sót.
Người đại diện vốn nhà nước tại OBF ký phụ lục hợp đồng giải tỏa trách nhiệm cho nhà thầu EPC
PVOIL được yêu cầu tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của người đại diện phần vốn góp tại OBF để xử lý theo quy định đối với một số tồn tại, sai sót. Cụ thể như sau:
Người này đã biểu quyết để giám đốc/phó giám đốc được ủy quyền của OBF ký hợp đồng EPC vượt giá trần, làm tăng chi phí đầu tư dự án số tiền hơn 1,44 triệu USD; ký phụ lục bổ sung giá hợp đồng EPC cho phần phát sinh hệ thống xử lý nước thải không đúng nội dung đã được các bên đàm phán, thống nhất trước khi ký hợp đồng, có thể làm thất thoát vốn nhà nước 1,19 triệu USD;
Ký phụ lục hợp đồng giải tỏa trách nhiệm cho nhà thầu EPC trong việc chậm tiến độ hợp đồng có thể gây thiệt hại cho OBF số tiền ước tính khoảng 2,92 triệu USD, tương ứng với số tiền phạt chậm tiến độ hợp đồng EPC;
Ký Chứng chỉ nghiệm thu ban đầu một phần và Chứng chỉ nghiệm thu ban đầu không đúng quy định của hợp đồng, làm giảm trách nhiệm của nhà thầu trong việc xử lý các sai sót, tồn tại chưa được khắc phục và chi phí quản lý nhà máy trong thời gian chưa được chính thức bàn giao cho chủ đầu tư.
Ký hợp đồng gói thầu thi công mở rộng đoạn đường 6 km vượt dự toán được cơ quan có thẩm quyền thẩm định, làm tăng chi phí đầu tư hơn 2,4 tỉ đồng.
Ký phụ lục hợp đồng gói thầu Hệ thống cây xanh nhà máy chấp thuận thanh toán các hạng mục công việc trái với điều khoản quy định tại hợp đồng gốc; ký hợp đồng với Công ty cổ phần Licogi 16 thực hiện một số hạng mục phụ trợ ngoài hợp đồng EPC khi chưa phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật, kế hoạch lựa chọn nhà thầu, hồ sơ yêu cầu, giá trị chỉ định thầu trong nghị quyết của OBF vượt tổng mức đầu tư được duyệt (kho Hoa Lư, kho Đắk Nông).
Chấp thuận để một số đơn vị tư vấn tham gia thực hiện dự án khi không có đăng ký kinh doanh về lĩnh vực tư vấn (Công ty TNHH MTV xây dựng Thành Tâm thực hiện lập dự án đầu tư kho Hoa Lư, Công ty cổ phần Nguồn Việt thực hiện gói thầu Tư vấn xem xét hồ sơ thiết kế kỹ thuật dự án).
Chỉ lập Báo cáo kinh tế kỹ thuật mà không lập dự án đầu tư đối với một số công trình có tổng mức đầu tư trên 15 tỉ đồng (kho Hoa Lư; mở rộng đoạn đường 6 km).
Phê duyệt chỉ định thầu EPC dựa trên tổng mức đầu tư được duyệt trong khi còn một số chi phí thiếu cơ sở và chưa được thẩm tra, thẩm định theo quy định; phê duyệt đơn vị trúng thầu không có tên trong danh sách được chủ đầu tư gửi thư mời thầu.
Nghiệm thu thanh toán cho nhà thầu EPC chi phí thiết bị nhập ngoại khi không có hồ sơ chứng nhận về xuất xứ (CO) và chất lượng (CQ) của thiết bị.
Với tư cách là người chịu trách nhiệm trước PVOIL về hiệu quả sử dụng vốn góp của tổng công ty, người đại diện phải chịu trách nhiệm khi để xảy ra nhiều tồn tại, sai sót tại OBF trong quá trình thực hiện các thủ tục đầu tư như đã nêu trên.
PVN cũng bị đề nghị tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân liên quan thuộc PVN, PVOIL theo từng thời kỳ để xử lý theo quy định của pháp luật đối với một số tồn tại, sai sót của dự án.
Có dấu hiệu bất thường trong quá trình thương thảo hợp đồng EPC
Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các cơ quan chức năng kiểm tra, làm rõ một số nội dung:
Có dấu hiệu bất thường trong quá trình thương thảo ký hợp đồng EPC có thể làm thất thoát 4,12 triệu USD do phát sinh chi phí đầu tư hệ thống xử lý nước thải của nhà máy (khoảng 1,19 triệu USD vốn nhà nước tương ứng với phần vốn góp của PVOIL).
Qua kết quả kiểm tra hiện trường phát hiện có dấu hiệu vi phạm quy định về quản lý hợp đồng, quản lý chất lượng công trình tại gói thầu xây dựng kho Đăk Nông. Cụ thể, hạng mục nền bê tông kiểm tra 9 điểm thì chỉ có 1 điểm đạt chiều dầy thiết kế 10 cm, còn lại là từ 3,5 – 8 cm; phần mái nhà không có Tole nhựa lấy sáng theo thiết kế. Tuy nhiên, các hạng mục này vẫn được tư vấn giám sát và chủ đầu tư chấp thuận nghiệm thu, thanh toán cho nhà thầu.
Phần lớn các thiết bị nhập ngoại do nhà thầu TTCL thực hiện, lắp đặt vào công trình không có chứng chỉ chất lượng (CQ).
Vũ Hân/ TNO
