Bài học đắt giá từ chiến lược sống chung với Covid-19 ở Israel

Từ vị trí quốc gia tiên phong mở cửa chung sống với Covid-19, Israel tuần qua chứng kiến làn sóng dịch bệnh tồi tệ chưa từng có càn quét khắp đất nước.

Israel, một trong những quốc gia đi đầu về tốc độ tiêm chủng cũng như mở cửa trở lại cuộc sống bình thường, giờ lại trở thành một trong những điểm nóng của dịch bệnh trên thế giới.

Tuần qua, Israel ghi nhận trung bình gần 10.000 ca mắc Covid-19 mỗi ngày. Với một đất nước dân số chỉ vỏn vẹn 9 triệu, Israel đang là nước có tỷ lệ số ca mắc mới trên tổng số dân cao nhất thế giới.

Điểm sáng trở thành điểm nóng dịch bệnh

Ngay từ giữa tháng 3, tỷ lệ người được tiêm đủ liều vaccine Covid-19 ở Israel đã vượt 50%, thuộc nhóm nhanh nhất thế giới.

Từ tháng 4, Israel trở thành thí điểm cho mở trở lại nền kinh tế, xã hội, trong lúc Mỹ và châu Âu vẫn tiếp tục duy trì một số biện pháp phong tỏa.

Tình thế đã biến đổi rất nhanh tại Israel, nơi từng được coi là có triển vọng vượt qua đại dịch nhất. Lo ngại giờ đây không chỉ là quá nhiều người mắc Covid-19, mà còn ở chỗ nhiều bệnh nhân diễn biến nặng.

Một vấn đề khác khiến các nhà hoạch định chính sách Israel đau đầu là hiệu quả của vaccine Covid-19 đến đâu, trong bối cảnh biến chủng siêu lây nhiễm Delta lan rộng, phá hỏng mục tiêu sớm đạt miễn dịch cộng đồng.

Sau khi một số nghiên cứu chỉ ra hiệu quả của vaccine giảm theo thời gian, Israel là một trong những nước đi đầu triển khai tiêm liều vaccine bổ sung cho người dân. Ngay cả trẻ em ở Israel cũng bắt đầu được tiêm chủng.

Mỗi ngày, khoảng 100.000 người Israel được tiêm vaccine, đa phần được tiêm mũi thứ 3, số ít là thứ 4. Vaccine sử dụng ở Israel là của Pfizer-BioNTech.

“Chung sống với Covid-19 là duy trì cuộc sống bình thường mà không cần phong tỏa, số bệnh nhân Covid-19 nhập viện hoặc tử vong không ở mức quá cao”, Eyal Leshem, giáo sư bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế Sheba ở thành phố Tel Ha Shomer, nói.

Ngay từ giữa tháng 4, Israel đã tiêm đủ 2 mũi vaccine cho 55% dân số, đứng đầu thế giới.

Nhưng sau 5 tháng, tỷ lệ người tiêm đủ 2 mũi vaccine chỉ tăng nhẹ lên 61%, thấp hơn các nước châu Âu vốn chậm chân hơn nhiều trong giai đoạn đầu năm như Pháp, Tây Ban Nha. Nguyên nhân bởi nhiều thành viên thuộc cộng đồng Chính thống giáo Do Thái và người Arab từ chối tiêm chủng.

Khi biến chủng Delta bắt đầu lan rộng kể từ tháng 6, Israel chứng kiến số ca mắc Covid-19 tăng nhanh chưa từng thấy. Ngày 2/9, số ca mắc Covid-19 đạt mức cao nhất kể từ khi dịch bệnh bùng phát với 11.316 trường hợp.

Số người nhập viện và tử vong tăng cũng tăng nhanh, nhưng không đến mức nghiêm trọng như làn sóng dịch bệnh hồi cuối năm 2020, đầu năm 2021. Trong làn sóng hiện nay, ngày có số người nhập viên cao nhất là 751 trường hợp ngày 29/8, so với 1.183 trường hợp vào giữa tháng 1.

Thế giới học được gì từ Israel?

Số ca mắc Covid-19 tăng mạnh hiện nay tập trung phần lớn ở những người chưa tiêm vaccine, đặc biệt là trẻ em. Cũng có một số người đã tiêm vaccine nhưng vẫn mắc Covid-19. Ngoài ra, có những lo ngại về hiện tượng vaccine mất dần hiệu quả sau một thời gian.

Với các chính trị gia và giới chức y tế Israel, ưu tiên lớn nhất trong làn sóng dịch bệnh hiện nay là bảo vệ người già – nhóm dễ bị tổn thương nhất, cũng như số ca mắc Covid-19 tăng nhanh ở trẻ em.

Các chuyên gia dịch tễ cho biết số ca mắc Covid-19 ở nhóm trên 30 tuổi đã bắt đầu đi xuống nhờ mũi vaccine bổ sung cùng các biện pháp hạn chế ở quán bar, nhà hàng.

Tỷ lệ ca mắc cao nhất trong những tuần gần đây thuộc về nhóm trẻ em dưới 12 tuổi, theo ông Ran Balicer, người đứng nhóm chuyên gia tư vấn cho chính phủ Israel. Từ tuần trước, hàng triệu trẻ em Israel đã trở lại trường học.

Khi trẻ em đi học trở lại, tình hình sẽ càng trở nên khó lường, có thể thay đổi hoàn toàn diễn biến dịch bệnh, đồng thời đặt mọi nhóm lứa tuổi ở Israel trước nguy cơ lây nhiễm, bởi trẻ em sẽ mang virus từ lớp học trở về nhà.

“Nếu so sánh với 1 năm trước, khi đó chúng ta hoàn toàn không có biện pháp bảo vệ nào khác ngoài đóng cửa triệt để. Giờ đây, hệ thống giáo dục đã trở lại, các hoạt động thương mại mở cửa, và dù có 50.000 ca mắc mỗi tuần, điểm tích cực là không có một làn sóng nhập viện hoặc tử vong quá tồi tệ”, giáo sư Eyal Leshem nhận xét.

Tại khu vực châu Âu mở rộng, Israel nằm trong nhóm 5 khu vực có tỷ lệ ca mắc Covid-19 mới cao nhất. Đứng đầu danh sách này là Scotland, nơi tỷ lệ người đã tiêm đủ liều vaccine là 68%. Số ca mắc Covid-19 bùng phát trở lại sau khi các biện pháp hạn chế được dỡ bỏ và trường học mở cửa từ giữa tháng 8.

Hiện nay, đối tượng chưa tiêm vaccine chiếm hơn 90% số ca bệnh nặng phải nhập viện. Điều này cho thấy ngay cả khi vaccine mất dần tác dụng, nó vẫn giúp bảo vệ người đã tiêm chủng trước nguy cơ bệnh nặng hay tử vong.

“Miễn dịch nhờ vaccine giảm dần là thách thức thực sự mà mọi quốc gia cần chuẩn bị một kế hoạch dự phòng để đối phó”, ông Balicer cho biết.

Dữ liệu thu thập được ở Israel trong những tuần tới sẽ cho phép thế giới đánh giá hiệu quả của chương trình tiêm mũi bổ sung, ông Balicer nói.

Duy Anh