12 tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư đã hoàn thành và đưa vào khai thác
12 tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư đã hoàn thành và đưa vào khai thác. Các tuyến này bao gồm: Mai Sơn – Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 – Nghi Sơn, Nghi Sơn – Diễn Châu, Cam Lộ – La Sơn, Mỹ Thuận – Cần Thơ, cùng với nhiều tuyến khác như Lào Cai – Kim Thành, Hà Nội – Thái Nguyên, TP.HCM – Trung Lương, Cao Bồ – Mai Sơn, La Sơn – Hòa Liên, Vĩnh Hảo – Phan Thiết, và Phan Thiết – Dầu Giây. Những tuyến này đã góp phần quan trọng vào việc cải thiện hạ tầng giao thông, tạo thuận lợi cho việc đi lại và vận chuyển hàng hóa.
Cục Đường bộ Việt Nam vừa trình Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định về phí sử dụng đường bộ cao tốc đối với phương tiện lưu thông trên tuyến đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư, sở hữu, quản lý và khai thác thuộc phạm vi quản lý của Bộ GTVT. Theo ông Bùi Quang Thái, Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam, quan điểm nhất quán của Bộ GTVT là những tuyến cao tốc nào có chất lượng dịch vụ tương ứng với mức thu thì mới triển khai thu phí. Việc thu phí nhằm tạo nguồn vốn phục vụ cho công tác bảo trì và đầu tư phát triển các tuyến cao tốc mới, không phải vì lợi nhuận.
Công trình phải được thiết kế và đầu tư xây dựng theo quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về đường cao tốc và các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật khác có liên quan. Công trình đường bộ cao tốc phải hoàn thành thi công xây dựng và được đưa vào khai thác, sử dụng theo quy định của pháp luật về xây dựng.
Đã hoàn thành việc xây dựng, lắp đặt hạ tầng trạm thu phí, hệ thống phần mềm, và các thiết bị đảm bảo công tác vận hành, phục vụ việc thu phí theo quy định. Đối với các đường cao tốc đưa vào khai thác trước ngày 1/1/2025 mà chưa đáp ứng các quy định cụ thể tại Luật Đường bộ, việc thu phí sẽ được triển khai sau khi các điều kiện trên được đáp ứng.
Dựa trên các điều kiện đã đề ra, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết hiện có 12 dự án, đoạn tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư đã hoàn thành và đưa vào khai thác có thể triển khai thu phí. Các tuyến này bao gồm:
Các tuyến cao tốc này gồm: Lào Cai – Kim Thành, Hà Nội – Thái Nguyên, TP.HCM – Trung Lương, Cao Bồ – Mai Sơn, Mai Sơn – Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 – Nghi Sơn, Nghi Sơn – Diễn Châu, Cam Lộ – La Sơn, La Sơn – Hòa Liên, Vĩnh Hảo – Phan Thiết, Phan Thiết – Dầu Giây, Mỹ Thuận – Cần Thơ.
Số lượng dự án cao tốc dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào cuối năm 2025 nếu 12 dự án thành phần thuộc dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025 hoàn thành đúng kế hoạch.
Cục Đường bộ Việt Nam nhấn mạnh sẽ tiến hành xây dựng mức phí một cách thận trọng để tránh tác động quá lớn đến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và chi phí logistics. Việc xây dựng mức phí dựa trên bốn nguyên tắc chính:
Mức thu đảm bảo hợp lý, hài hòa với mức thu dịch vụ sử dụng đường bộ và đường cao tốc đầu tư theo hình thức đối tác công – tư (PPP). Mức thu cho phép người sử dụng đường cao tốc chia sẻ lợi ích với Nhà nước. Mức thu phải thấp hơn lợi ích mà người sử dụng đường cao tốc thu được. Mức thu phải đảm bảo tính bền vững và khả thi trong dài hạn. Dựa trên các nguyên tắc này, Cục Đường bộ Việt Nam đã đề xuất ba phương án quy định mức thu phí:
Mức phí xác định trên cơ sở 50% lợi ích người sử dụng, mức phí xác định trên cơ sở 60% lợi ích người sử dụng, mức phí xác định trên cơ sở 70% lợi ích người sử dụng.
Cục Đường bộ Việt Nam đã đề xuất chọn phương án cao cho các tuyến cao tốc đáp ứng đầy đủ các quy chuẩn và tiêu chuẩn, và chọn phương án thấp cho các tuyến cao tốc khai thác trước ngày 1/1/2025 mà chưa đáp ứng đầy đủ các quy định.
Theo tính toán của Viện Chiến lược và Phát triển GTVT, kết quả lượng hóa chi phí vận hành và chi phí thời gian của phương tiện cho thấy, so với lưu thông trên quốc lộ song hành, phương tiện đi trên các tuyến cao tốc sẽ được lợi bình quân 4.824 đồng/xe/km, trong đó 25% từ tiết kiệm chi phí vận hành phương tiện và 75% từ tiết kiệm thời gian hàng hóa và hành khách trên đường.
Luật Đường bộ có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 cho phép thu phí các tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư. Đến nay, một số tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư có thể triển khai thu phí và cơ quan quản lý đang tính toán mức thu phí để đảm bảo hài hòa lợi ích cho người dân.
Tóm lại, việc triển khai thu phí trên 12 tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư là một bước tiến quan trọng nhằm tạo nguồn vốn phục vụ cho công tác bảo trì và đầu tư phát triển các tuyến cao tốc mới. Để đảm bảo việc thu phí đạt hiệu quả và hợp lý, Cục Đường bộ Việt Nam đã đề xuất các phương án thu phí dựa trên các nguyên tắc cơ bản, nhằm đảm bảo lợi ích hài hòa giữa Nhà nước và người sử dụng đường cao tốc. Trong tương lai, khi các tuyến cao tốc mới hoàn thành, việc thu phí sẽ tiếp tục được triển khai, góp phần nâng cao chất lượng hạ tầng giao thông và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.
Bích Ngân
